پیمان آخال: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جزبدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: خرابکاری محتمل ویرایشگر دیداری |
||
خط ۴:
انعقاد این پیمان در شرایطی صورت گرفت که نیروهای روس که تا سال ۱۸۶۳ پیرامون [[آرال (ازبکستان)|آرال]]، [[سمرقند]] و [[تاشکند]] را تصرف کرده بودند، در سال ۱۸۶۸ خاننشین [[بخارا]] را شکست قطعی داده و حاکمیت خود را بر بخارا و [[سمرقند]] نیز تثبیت کردند و در سالهای ۱۸۷۳ تا ۱۸۸۱ به فرماندهی [[:en:Mikhail Skobelev|میخائیل اسکوبلف]]، [[:en:Ivan Davidovich Lazarev|ایوان لازارف]] و [[کنستانتین فن کاوفمن|کنستانتین کافمن]]، افزون بر اشغال [[خوارزم]] که در کنترل خاننشین خیوه قرار داشت، ایلات ترکمن را نیز شکست داده بودند و سرزمین ترکمنهای تَکه را با نام «سرزمین فرای خزر» با خاک خود یکی کردند. روسها پس از شکست ۱۸۶۰ ایران و نیز با گسترش حضور [[بریتانیا]] در [[مصر]]، به چنین کامیابیهایی دست یافتند.
[[ناصرالدینشاه]] برای بستن این قرارداد وزیر خارجهاش [[مؤتمنالملک]] را به دیدار [[:en:Ivan Zinoviev|ایوان زینوویف]] فرستاد تا پیمانی را در [[تهران]] امضا کنند. با این پیمان، [[ناصرالدینشاه]] که هیچگاه نتوانسته بود ترکمنها را شکست دهد، حکومت روسیه را بر این سرزمینها به رسمیت شناخت و ایران و [[روسیه]] برای نخستینبار در ناحیهٔ شرق دریای خزر با یکدیگر همسایه شدند.
پیمان آخال تأثیر دوگانهای بر ایران داشت. از یکسو ایران تا حدی از یورشهای ترکمنها رهایی مییافت؛ اما این امر به بهای گران از دست رفتن سرزمینهایی به دست آمد که ناصرالدین شاه ادعای پادشاهی بر آنها را داشت.<ref>گلی، امین. ''تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمنها''. نشر علم، ۱۳۶۶، ص ۱۶۴</ref> همچنین خط مرزی کاملاً به سود روسها طراحی شده بود. به گفتهٔ [[لرد کرزن]] «روسها در ضمن بستن قرارداد مرزی نخست کوههای بلند مرتفع سرحدی را در مرز خودشان انداختند، سپس سرچشمهٔ رودخانهها را نیز جزء خاک روسیه ثبت کردند که هروقت اراده نمایند آب را از دههای ایران قطع کنند و در نتیجه محصول [[خراسان]] را تباه سازند.» گذشته از این، دولت ایران تعهد کرده بود که اجازه ندهد در راستای رودهایی که وارد خاک روسیه میشود، روستای نو ساخته شود یا زمینهای کشاورزی آن مناطق گسترش یابد یا برای زمینهای در حال کشت بیش از اندازه آب مصرف شود.<ref>[http://www.iichs.org/index.asp?id=55&doc_cat=1 قرارداد آخال، گونهای حاتمبخشی قجری] مؤسسه تاریخ معاصر ایران</ref>
|