صادق خلخالی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Sa.vakilian (بحث | مشارکت‌ها) ←حاکم شرع و اعدامهای اول انقلاب: حذف اظهار نظر شخصی |
اصلاح |
||
خط ۳۴:
| religion = [[اسلام]]
}}
'''محمد صادق صادقی گیوی''' معروف به '''صادق خلخالی'''<ref>خاطرات خلخالی. نشر سایه. (ISBN 964-5918-25-1) چاپ پنجم صفحه ۵۰۵ تصویر شناسنامه</ref> (۵ مرداد ۱۳۰۵، [[خلخال (اردبیل)|خلخال]] – ۵ آذر ۱۳۸۲، قم) [[روحانی (صفت)|روحانی]] [[شیعه]] و [[حاکم شرع]] [[دادگاه‌های انقلاب اسلامی|دادگاه‌های انقلاب]] پس از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷]] بود. خلخالی حکم اعدام جوانان کردستان تهران و شیراز و خیلی از شهرهای ایران و مقامات کشوری و لشکری حکومت پهلوی را بدون محاکمه و دادگاهی در کمتر از بیست و چهار ساعت صادر می‌کرد خلخالی سه دوره نماینده مردم [[قم]] در [[مجلس شورای اسلامی]] و نماینده مردم استان [[تهران]] در دور دهم [[مجلس خبرگان رهبری]] بود.<ref name="khobregan">{{یادکرد وب|نشانی = http://www.majleskhobregan.ir/fa/BookView.html?ItemID=16&BookArticleID=96 |عنوان = خلخالی - صادق|ناشر = دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری|تاریخ بازدید = ۱۷ دسامبر ۲۰۱۴|تاریخ =}}</ref> پس از درگذشت [[سید روح‌الله خمینی]]، از صحنه سیاسی کنار گذاشته شد و در انتخابات‌ها هم رد صلاحیت شد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۶ آذر ۱۳۹۵|وبگاه=ایسنا|نشانی=http://isna.ir/news/95090603818/روزی-که-صادق-خلخالی-رقصید-و-امام-خندید|عنوان=روزی که صادق خلخالی رقصید و امام خندید!}}</ref> وی سپس به تدریس در [[حوزه علمیه قم]] مشغول شد.
در سالهای اولیه بعد انقلاب ۵۷ ایران افراد زیادی به حکم خلخالی اعدام شدند. محاکمه و اعدام وابستگان و صاحب منصبان رژیم پهلوی در سالهای ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ باعث شد خلخالی به چهره ای جنجالی تبدیل شود.<ref name="fararu.com">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://fararu.com/fa/news/66759/فيلم>-مرحوم-خلخالی-و-معتادان |عنوان=فیلم> «مرحوم خلخالی و معتادان» | ناشر =پایگاه خبری-تحلیلی فرارو |تاریخ =۲۸ دی ۱۳۸۹ |تاریخ بازبینی=}}</ref> همچنین او در سال ۵۷ حکم اعدام تعدادی از مخالفان کرد را صادر نمود.<ref name="fararu.com"/> وی همچنین از اردیبهشت تا دی ماه ۱۳۵۹ با حکم رئیس جمهور وقت سرپرست کمیته مبارزه با مواد مخدر ایران بود.<ref name="fararu.com"/><ref name=":1">{{یادکرد ژورنال|عنوان=صادق خلخالی یک انقلابی که منزوی شد|ژورنال=اندیشه پویا|ناشر=|تاریخ=تیر ۱۳۹۷|زبان=فارسی|شاپا=|doi=|پیوند=|تاریخ دسترسی=}}</ref
== پیش از انقلاب ==
خط ۴۹:
[[پرونده:Firing Squad in Iran.jpg|«جوخه آتش در ایران» برنده [[جایزه پولیتزر]]. این عکس صحنه تیرباران ده نفر از مخالفین کُرد که توسط خلخالی محاکمه شده بودند را نشان می‌دهد.|thumb]]
وی که سابقه دستگیری و زندان در سالهای قبل از انقلاب را داشته‌است و از روزهای نخست انقلاب در کنار خمینی بوده،<ref>[http://www.fardanews.com/fa/pages/?cid=45871 شبی که خلخالی رقصید!] ''(فردا، ۲۰بهمن۱۳۸۶)''</ref> در ۲۴ بهمن ۱۳۵۷ (۱۳ فوریه ۱۹۷۹) با حکم [[سید روح‌الله خمینی]] به عنوان حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب منصوب شد و پس از انتصاب [[سید محمد بهشتی]] به ریاست دیوان عالی کشور در اسفند ۱۳۵۸ از این سمت برکنار شد.<ref name=":1"/><ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://emam.com/posts/view/1334| عنوان = حکم به آقای صادق خلخالی جهت تشکیل دادگاه انقلاب اسلامی | ناشر = [[سایت جامع امام خمینی]]}}</ref> وی همچنین از اردیبهشت ۱۳۵۹ با حکم رئیس جمهور وقت بنی صدر سرپرست کمیته مبارزه با مواد مخدر شد و به محاکمه و اعدام کسانی که در قاچاق و توزیع مواد مخدر دست داشتند مبادرت ورزید. او که به دلیل قاطعیت فوق‌العاده نسبت به معتادان و قاچاقچیان معروف شده بود در دی ماه همان سال استعفا داد.<ref name=":
در این دوره صدها نفر به حکم خلخالی اعدام شدند که بسیاری از آنان وابستگان به حکومت پهلوی بودند. خلخالی در شب پیروزی انقلاب قصد داشت ۲۴ نفر را اعدام کند که در نهایت پس از موافقت خمینی چهار نفر اعدام شدند: [[مهدی رحیمی]]، [[نعمت‌الله نصیری]]، [[منوچهر خسروداد]] و [[رضا ناجی (سرلشکر)|رضا ناجی]]. <!-- [[ابراهیم یزدی]] توصیه کرد که باید دادگاهی علنی تشکیل شود و به آنها اجازه داده شود تا با خانواده‌های خود دیدار داشته باشند و اگر خواستند بتوانند وصیت‌نامه‌های خود را بنویسند.{{مدرک}} --> خمینی به [[مهدی عراقی]] دستور داد که برود و نظارت کند تا آن چهار نفر با خانواده‌هایشان تماس بگیرند و اگر مطالبی دارند بنویسند. اما خلخالی به سرعت از [[مدرسه علوی]] به [[بنیاد فرهنگی رفاه|مدرسه رفاه]] رفت و حاج مهدی عراقی زمانی رسید که اعدام آن چهار نفر صورت گرفته بود. ابراهیم یزدی در خاطراتش می‌نویسد: «وقتی من رسیدم، خلخالی و تیم‌اش مشغول مذاکره برای نوشتن ادعانامه علیه اعدام شدگان بودند. من بسیار عصبانی شدم و بر سر آنها فریاد زدم که شما چه دینی دارید؟ اول می‌کشید بعد می‌خواهید کیفرخواست بنویسید.»<ref>[http://www.khandaniha.eu/items.php?id=274 خواندنی‌ها]</ref>
خط ۶۱:
بنا به گزارش [[عفو بین‌الملل|سازمان عفو بین‌الملل]] ۴۳۸ نفر تا اسفند ۱۳۵۸ (طی یکسال) در ایران اعدام شدند.<ref>[http://www.iranrights.org/farsi/memorial-case--3306.php یادبود حقوق بشر]</ref> تجاوز جنسی به زندانیان زن و مرد طی بازجویی به منظور گرفتن اعتراف از طرف خلخالی مجاز عنوان شده بود همچنین برای زنان محکوم پیش از اعدام صیغه (ازدواج موقت) اجباری با پاسدارها به منظور تجاوز بدون گناه در نظر گرفته بود و در این مورد گاهی حتی حامله بودن زن زندانی نیز مانع نمی‌شد.<ref>{{یادکرد کتاب | نشانی=https://books.google.nl/books?id=gKqITAEqPnsC&pg=PA365&lpg=PA365&dq=khalkhali+rape&source=bl&ots=YRehWlIR2_&sig=rKQfu1OKJ92hEmRv8VXz74LTVpw&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=khalkhali%20rape&f=false | عنوان=Cry for my revolution, Iran | ناشر=Ibex Publishers, Inc ([[گوگل بوکس|Google Books]]) | نویسنده=منوچهر پروین | سال=2004 | بازبینی=10 اکتبر 2015}}</ref>
از اولین اقدامات [[سید محمد بهشتی|بهشتی]] در آغاز ریاستش به عنوان رئیس قوه قضاییه در اسفند ۵۸ برکناری خلخالی بود.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/news/All/bodyView/2342/index.html فرشاد مؤمنی: یکی از اولین اقدامات بهشتی برکناری خلخالی بود]</ref> او با عملکرد خلخالی مخالف بود و دربارهٔ وی می‌گفت: من بساط اینگونه دادگاه‌ها را جمع خواهم کرد.<ref>[http://www.aftabnews.ir/vdccxpq2b0qse.html ماجرای عصبانیت شهید بهشتی از خلخالی]'' (خبرگزاری آفتاب، ۴ تیر ۱۳۸۶)''</ref>
وی در خاطراتش در مورد نحوه انتخابش به عنوان حاکم شرع می‌نویسد: «خدا شاهد است که ما برای تصدی این مقام کوچکترین تلاشی نکردیم و حتی تا زمانی که به من ابلاغ شد از آن اطلاعی نداشتم. آقا [[سید روح‌الله خمینی]] با شناختی که از روحیه انقلابی من داشتند عصر روز ۲۴ بهمن ۵۷ مرا به دفترشان احضار کردند و فرمودند: این حکم را به نام شما نوشته‌ام. حقیر پس از دیدن حکم به حضورشان عرض کردم: آقا این حکم سنگین است. فرمودند: برای شما سنگین نیست. گفتم مخالفین و وابستگان به طاغوتیان علیه من تبلیغ می‌کنند. آقا فرمود: من پشتیبان شما هستم و بالاخره این حکم را به کسی بدهم که به او اطمینان داشته باشم.»
خط ۶۷:
خلخالی در پاسخ مخالفان به اعدام‌ها، آنها را به خمینی ارجاع می‌داد: {{نقل قول|هرکس در مقابل شما ایستاد همین‌طور یقه‌اش را می‌گیری و کنارش می‌اندازی. من با اتکاء به همین حمایت‌های جدی کار خودم را ادامه می‌دادم و به آنها می‌گفتم امام فهمیده حکم را به چه کسی بدهد و من یک قدم از انجام وظیفه‌ام عقب‌نشینی نمی‌کنم.<ref name="bbc"/>}}
اما [[ابراهیم یزدی]] از اعضای شورای انقلاب معتقد است که خمینی گرچه اعدام چند نفر از سران ارتش را تأیید کرد، اما نه شکل اعدام و نه برخی دیگر از رفتارهای خلخالی را قبول نداشت.
(خبرگزاری آفتاب، ۲۱خرداد۱۳۸۴)</ref>
خط ۹۸:
== فعالیت سیاسی ==
[[پرونده:Khalkhali2.jpg|بندانگشتی|صادق خلخالی در لباس نظامی<ref>{{یادکرد وب
در ابتدای انقلاب مخالف سرسخت نیروهای ملی از جمله [[نهضت آزادی ایران|نهضت آزادی]] و [[مهدی بازرگان]] بود. وی در نخستین دوره از [[انتخابات مجلس شورای اسلامی (۱۳۵۹–۱۳۵۸)|انتخابات مجلس شورای اسلامی]] از حوزه انتخابیه [[قم]]، کاندید نمایندگی مجلس شد و با حدنصاب ۷۸٬۹٪ آرا به مجلس راه یافت.<ref name="مجلس">{{یادکرد وب|نشانی =http://www.parliran.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=398 |عنوان = فهرست نمایندگان دور اول|ناشر = مجلس شورای اسلامی|تاریخ بازدید = ۱۶ اکتبر ۲۰۱۴|تاریخ =}}</ref>
در این انتخابات [[حزب توده ایران]] صادق خلخالی را به عنوان نامزد خود معرفی کرده بود.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/01/120121_l44_tudeh_party_mullah_people.shtml نبرد روحانیت و حزب بر سر توده مردم]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> او پس از انشعاب در [[جامعه روحانیت مبارز|جامعه روحانیت مبارز تهران]] و ایجاد [[مجمع روحانیون مبارز]] به عضویت این جریان چپ‌گرا درآمد. وی همچنین در دور دوم و سوم مجلس شورای اسلامی و دور اول مجلس خبرگان رهبری توانست به نمایندگی انتخاب شود اما پس از فوت خمینی او که از یاران نزدیک وی بود منزوی شد.<ref name="khobregan"/>
خط ۱۶۴:
{{ترتیب‌پیش‌فرض:خلخالی، صادق}}
[[رده:آموزگاران اهل ایران]]
[[رده:اسلام‌گرایان اهل ایران]]
| |||