دودمان صفوی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[زبان آذری]] با شیوه اردبیلی (که زبانی ایرانی است) زبان مادری نیای بزرگ صفویان، [[شیخ صفی‌الدین اردبیلی]] بوده‌است<ref name="irantarikh.com">http://irantarikh.com/tarikh/safavi01.pdf</ref><ref name="ReferenceA">تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ا.آ. گرانتوسکی - م.آ. داندامایو، مترجم، کیخسرو کشاورزی، ناشر: مروارید ۱۳۸۵</ref> و اشعاری بدین زبان در در کتاب [[صفوةالصفا]] و [[سلسلةالنسب]] سروده‌است.<ref name="ReferenceB">احمدی، حسین، تالشان (از دوره صفویه تا پایان جنگ دوم ایران و روس)، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، تهران ۱۳۸۰.</ref><ref name="ReferenceC">کسروی، احمد، آذری یا زبان باستان آذربایجان، ۱۳۰۴، ص. ۳۳–۲۶.</ref> شیخ صفی‌الدین اردبیلی همچنین به «پیر آذری»<ref>[http://nlai.ir/Default.aspx?alias=nlai.ir/sheikh-safialdin سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، پورتال دبیرخانه دائمی شیخ صفی‌الدین اردبیلی] ابن بزار اردبیلی که کتابی در ترجمهٔ احوال و اقوال و کرامات او نوشته و پژوهشگران آن را مأخذی معتبر می‌شمارند، می‌نویسد صفی الدین در جوانی از بابت زیبایی و حسن صورت چنان بود که او را " یوسف ثانی " لقب داده بودند و"… به سن بلوغ نا رسیده زنان در عشق او دست‌ها می‌بریدند " ولی " دل مبارک او از ایشان می‌رمید " و این حسن صورت در دوران بلوغ به مرتبه‌ای که اولیاءالله " وی را پیر آذری خواندندی " و " جماعت طالبان او را زرین محاسن می‌گفتند "</ref> شهرت داشته‌است. پدر شیخ صفی‌الدین اردبیلی، [[شیخ امین‌الدین جبرائیل اردبیلی]] (۶۵۰–۷۳۵ه‍.ق) و اجداد وی در حدود سه سده<ref>"Safavid order was founded by Safi al-Din (1252/53-1334) whose ancestors had during three centuries acquired a reputation for piety in Azerbaijani mountain town of Ardabil." See MacEachern, Sally, The New Cultural Atlas of the Islamic World, Marshall Cavendish, 2010, p. 48.</ref> در قریه [[کلخوران]] [[اردبیل]] به شغل زراعت مشغول بوده‌اند.<ref>[http://nlai.ir/Default.aspx?alias=nlai.ir/sheikh-safialdin سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، پورتال دبیرخانه دائمی شیخ صفی‌الدین اردبیلی] شیخ صفی الدین ابوالفتح اسحق بن [[شیخ امین‌الدین جبرائیل اردبیلی|شیخ امین‌الدین جبرائیل اردبیلی]](۶۵۰–۷۳۵ه‍.ق) عارف و صوفی مشهور ایرانی، که سلاطین به سبب انتساب به نام او به صفویه یا صفویان موسوم شده‌اند. صفی الدین پسر سلطان جبرائیل بود و در اردبیل به دنیا آمد (۷۱۳–۶۳۱ خورشیدی برابر ۷۳۵–۶۵۰ قمری) پدر و اجداد وی در قریه کلخوران اردبیل زراعت داشتند و پیشینیان آن‌ها از قریه رنگین گیلان به اسفرنجان در حدود اردبیل آمده بودند.</ref> نوه شیخ صفی‌الدین اردبیلی و پسر [[شیخ صدرالدین موسی]]، [[خواجه علی سیاهپوش]] در هنگام مواجهه با [[تیمور گورکانی]] در حوالی جیحون موطن خود را اردبیل معرفی کرد.<ref>ترکمان، اسکندر بیگ، تاریخ عالم‌آرای عباسی، [[نشر امیرکبیر]]، تهران، ۱۳۸۲. ص. ۱۵. (تیمور لنگ) یک مرتبه وقتی که از جیحون به عزم یورش خراسان عبور می‌نمود تازیانه‌اش بر آب افتاد. درویشی زنده پوش (خواجه علی) بنظرش آمد که تازیانه‌اش را از آب برآورده بدستش داد. امیر تیمور بدین معنی تفأل نموده از احوال شریفش پرسید. آن درویش گفت موطنم اردبیل، محل ظهورم دزفول و مدفنم قدس خلیل خواهد بود. (...)</ref>

در عصر صفوی پادشاهان به ساخت و تعمیر مسجد، مدرسه و بناهای مذهبی توجه داشتند. پادشاهان صفوی در شهرهایی مشهد و قم نیز بناهایی احداث کردند. در آن زمان بزرگان و ثروتمندان هم، مسجد و مدرسه‌های زیادی ساختند.<ref name="ReferenceD">{{پک|نوروزی|۱۳۹۱|ک=تمدن ایران در دورهٔ صفویه|ص=۴۳}}</ref>

شاعران نیز، تحت تأثیر این جو مذهبی، موضوع اشعار خود را تغییر دادند و به ستایش و مدح ائمه و سرودن مرثیه برای آنان پرداختند. از جمله شعرهای معروف در این زمینه می‌توان به اشعار محتشم کاشانی در این زمینه معروف است.<ref>{{پک|نوروزی|۱۳۹۱|ک=تمدن ایران در دورهٔ صفویه|صname=۴۳}}<"ReferenceD"/ref>

صفویان مردم را برای زیارت کردن تشویق می‌کردند. در این دوره، به دلیل جنگ‌های دائمی با عثمانیان، به جای زیارت اماکن متبرکهای که در عراق قرار داشت، زیارت مشهد و قم رواج یافت. در آن زمان شاه عباس اول، برای زیارت مرقد امام هشتم، مسیر اصفهان تا مشهد را پیاده طی کرد.<ref>{{پک|نوروزی|۱۳۹۱|ک=تمدن ایران در دورهٔ صفویه|صname=۴۳}}<"ReferenceD"/ref>