غلامرضاخان ارکوازی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دستکاری در مطالب منبع دار
Pesariran2020 (بحث | مشارکت‌ها)
خنثی‌سازی ویرایش 25500447 توسط Modern Sciences (بحث)
برچسب: خنثی‌سازی
خط ۱:
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
|نام = غلامرضاخان ارکوازی
|تصویرزمینه فعالیت = [[شعر]] و =[[عرفان]]
|توضیحملیت تصویر = {{ایرانی}}
|نامتاریخ اصلیتولد = حدود = غلامرضاخان[[۱۱۸۴ ارکوازی(قمری)]]
|محل تولد = [[ایلام]]،[[چوار]]، روستای بان ویزه، منطقه سَرچَفته
|زمینه فعالیت =[[شعر]] و [[عرفان]]
|والدین = فرزند حسن بگ از طایفه میه سم (میثم)
|ملیت = {{پرچم|ایران}}
|تاریخ تولدمرگ = حدود [[۱۱۸۴۱۲۵۵ (قمری)|۱۱۸۴]]
|مدفن = [[دارالسلام|نجف]]
|محل تولد =[[ایلام]]، روستای بان ویزه، منطقه سَرچَفته
|در زمان حکومت = حسن خان (والی پشتکوه)، معاصر با اواخر [[زندیان]] و ابتدای [[قاجاریان]]
|والدین = فرزند حسن بگ از طایفه میه سم (میثم)
|تاریخ مرگ =حدود [[۱۲۵۵ (قمری)|۱۲۵۵]]
|مدفن =[[دارالسلام|نجف]]
|در زمان حکومت =حسن خان (والی پشتکوه)، معاصر با اواخر [[زندیان]] و ابتدای [[قاجاریان]]
|اتفاقات مهم = زندانی شدن
|نام دیگر =
|لقب =
|پیشه = شاعر
|سبک نوشتاری = [[مثنوی]]
سطر ۲۳ ⟵ ۱۸:
|علت شهرت = شاعر، مبارزه با خان
}}
'''غلامرضاخان ارکوازی'''(حدود ۱۲۵۵ - ۱۱۸۴۱۲۵۵–۱۱۸۴ هجری قمری؛ برابر با ۱۸۳۹ - ۱۷۷۰۱۸۳۹–۱۷۷۰ میلادی) [[شاعر]] و [[عارف]] [[کرد]] [[ایلامی]] است.<ref>دیوان غلامرضاخان ارکوازی، ظاهر سارایی، ویراست سوم، انتشارات زانا، صفحهصفحهٔ ۱۷.</ref><ref>[http://vista.ir/article/251510/ادبیات-کردی-غلامرضا-خان-ارکوازی-شاعر-قله-های-مه-آلود ادبیات کردی ، غلامرضاخان ارکوازی ، شاعر قله‌های مه آلود]</ref><ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/82446 ارکوازی سراینده ، شیعی کرد زبان - پایگاه اطلاع رسانیاطلاع‌رسانی حوزه]</ref> او به خاطر سرودن [[مناجات نامه]] و اشعار دیگر در بین مردم [[کردستان]] [[ایران]] شهرت دارد.<ref>دیوان غلامرضاخان ارکوازی، انتشارات زانا، ظاهر سارایی، ویراست سوم، صفحهصفحهٔ ۲۹.</ref><ref name="تلکس اینترنتی مهر">[http://www.mehrnews.com/TextVersionDetail/1595516 تلکس اینترنتی مهر]</ref> شعر [[باوه یال]] او که در رثای فرزند جوانش سروده است در زمینهٔ [[مرثیه]] از شاهکارهایآثار معروف اوست.<ref>دیوان غلامرضاخان ارکوازی، انتشارات زانا، صفحهصفحهٔ ۳۲.</ref> غلامرضاخان به دلیل درگیری با والی منطقه [[پشتکوه]] به زندان افتاد. پس از رهایی از زندان، به غربت می‌گریزد و پس از مدتی در [[کرند غرب|کرند]] از توابع [[استان کرمانشاه|کرمانشاه]] سکنا می‌گزیند.<ref>[http://vista.ir/article/251510/ادبیات-کردی-غلامرضا-خان-ارکوازی-شاعر-قله-های-مه-آلود مجله خبری ویستا]</ref> مطابق آنچه روایت می‌کنند، در [[کرند غرب|کرند]] وفات می‌کند اما دوست دارانش جنازهٔ او را به [[عتبات عالیات]] [[عراق]] و به احتمال قوی به [[نجف]] منتقل می‌کنند.<ref>دیوان غلامرضاخان ارکوازی، انتشارات زانا، صفحهصفحهٔ ۳۱.</ref>
 
'''غلامرضاخان ارکوازی'''(حدود ۱۲۵۵ - ۱۱۸۴ هجری قمری؛ برابر با ۱۸۳۹ - ۱۷۷۰ میلادی)[[شاعر]] و [[عارف]] [[کرد]] [[ایلامی]] است.<ref>دیوان غلامرضاخان ارکوازی، ظاهر سارایی، ویراست سوم، انتشارات زانا، صفحه ۱۷.</ref><ref>[http://vista.ir/article/251510/ادبیات-کردی-غلامرضا-خان-ارکوازی-شاعر-قله-های-مه-آلود ادبیات کردی ، غلامرضاخان ارکوازی ، شاعر قله‌های مه آلود]</ref><ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/82446 ارکوازی سراینده ، شیعی کرد زبان - پایگاه اطلاع رسانی حوزه]</ref> او به خاطر سرودن [[مناجات نامه]] و اشعار دیگر در بین مردم [[کردستان]] [[ایران]] شهرت دارد.<ref>دیوان غلامرضاخان ارکوازی، انتشارات زانا، ظاهر سارایی، ویراست سوم، صفحه ۲۹.</ref><ref>[http://www.mehrnews.com/TextVersionDetail/1595516 تلکس اینترنتی مهر]</ref> شعر [[باوه یال]] او که در رثای فرزند جوانش سروده است در زمینهٔ [[مرثیه]] از شاهکارهای اوست.<ref>دیوان غلامرضاخان ارکوازی، انتشارات زانا، صفحه ۳۲.</ref> غلامرضاخان به دلیل درگیری با والی منطقه [[پشتکوه]] به زندان افتاد. پس از رهایی از زندان، به غربت می‌گریزد و پس از مدتی در [[کرند غرب|کرند]] از توابع [[استان کرمانشاه|کرمانشاه]] سکنا می‌گزیند.<ref>[http://vista.ir/article/251510/ادبیات-کردی-غلامرضا-خان-ارکوازی-شاعر-قله-های-مه-آلود مجله خبری ویستا]</ref> مطابق آنچه روایت می‌کنند، در [[کرند غرب|کرند]] وفات می‌کند اما دوست دارانش جنازهٔ او را به [[عتبات عالیات]] [[عراق]] و به احتمال قوی به [[نجف]] منتقل می‌کنند.<ref>دیوان غلامرضاخان ارکوازی، انتشارات زانا، صفحه ۳۱.</ref>
 
== نسب نامه ==
بر پایهٔ روایت کهنسالان و معتمدان و عموم طایفهٔهم طایفه ای های شاعر، موسوم به «میه سم»، [[غلامرضاخان ارکوازی]] فرزند حسن بگ، حسن بگ فرزند میثم، میثم فرزند میرزابیگ، میرزابیگ فرزند احمدقلی و او فرزند «بیاخ» است.<ref>[http://vista.ir/article/251510/ادبیات-کردی-غلامرضا-خان-ارکوازی-شاعر-قله-های-مه-آلود شاعر قله‌های مه آلود ، ویستا]</ref> از سوی دیگر به سمت زمان حال، غلامرضاخان دو پسر به نام‌های محمدرضا و احمدخان داشته استداشته‌است. احمدخان در جوانی در گذشته استگذشته‌است. محمدرضا، فرزند دیگر، او پدر صوفی و سلیمان بگ است و این دو اجداد خانواده‌های ناصرمنش، صالحی،'''''صالحی'''''، ،'''''پیمان'''''، '''''داورپناه و داوودصوفی''''' پناه در [[استان ایلام]] هستند.<ref>[http://www.mehrnews.com/TextVersionDetail/1595516 name="تلکس اینترنتی مهر]<"/ref><ref>نسب نامه غلامرضاخان ارکوازی، ظاهر سارایی، ۱۵.</ref>
 
== زادگاه ==
زادگاه شاعر، سَرچَفته جزء منطقه‌ای است کهاز روستای [[بان ویزه]] خوانده می‌شوداست وکه امروزه در گوشه‌ای از آن روستایی به همین نام وجود دارد.<ref>ظاهر سارایی، دیوان غلامرضاخان، انتشارات زانا، صفحهصفحهٔ ۱۷.</ref><ref>[http://www.mehrnews.com/TextVersionDetail/1595516 تلکس اینترنتی زانا]</ref> بان ویزه جزء [[بخش چوار]] از توابع [[شهرستان ایلام]] است.<ref name="بان ویزه">[[بان ویزه|Ban-e Vizeh]]</ref> فاصلهٔ روستای مذکور تا مرکز استان، یعنی شهر [[ایلام]]، ۳۰ کیلومتر می‌باشداست و در [[طول جغرافیایی]] ۴۶ درجه و ۱۱ دقیقه، و [[عرض جغرافیایی]] ۳۳ درجه و ۳۷ دقیقه واقع است.<ref>[[ name="بان ویزه]]<"/ref>
 
== زندگی نامهزندگی‌نامه ==
سال تولد او به درستی مشخص نیست.نیست؛ ولی طبق حکمی از حسن خان والی که امروزه نیز موجود است؛ غلامرضا خان بین سال‌های [[۱۱۸۹ (قمری)|۱۱۸۹]] و [[۱۱۸۴ (قمری)|۱۱۸۴]] هجری قمری در منطقهٔ سَرچَفته چشم به جهان گشوده است .<ref>ظاهر سارایی، انتشارات زانا، ویراست سوم، صفحه ۱۸، بخش تولد.</ref> غلامرضاخان در محیطی عشایری در خانواده‌ای نسبتاً مرفه در مقایسه با دیگر افراد ایل، پرورش یافته استیافته‌است. پدرش حسن بگ، [[ملا]] و اهل خط و کتاب بوده استبوده‌است. احتمالاً شاعر، آموزش‌های اولیه را نزد پدر و دیگر ملاهای زادگاه خود آموخته است .<ref>ظاهر سارایی، انتشارات زانا، ویراست سوم، صفحهصفحهٔ ۱۸.</ref> با توجه به اشعار غلامرضاخان می‌بایستی در مکاتب و مدارسی در سطوح بالاتر، تحصیلات خود را تکمیل کرده باشد. غلامرضا خان با دختری که احتمالاً دخترعموی او بوده، ازدواج کرده استکرده‌است که حاصل آن، حداقل دو فرزندِ پسر به نام‌های محمدرضا و احمدخان بوده است بوده‌است.<ref>[http://www.balout.ir/naghd/1391_12/000779.php مجلهٔ ادبی اینترنتی بلوط: شاعری از یاد رفته]</ref> از ازدواج‌ها و فرزندان احتمالی دیگر او خبری در دست نیست. غلامرضاخان با توجه به دانش و اطلاعاتی که داشته به ریاست ایل خود مشغول بوده استبوده‌است. سران و کدخدایان آن عصر، به واسطهٔ این که بخشی از چرخهٔ قدرت به حساب می‌آمدند با حاکمان در ارتباط بوده‌اند و این امر، زمینهٔ آشنایی او را با دربار والیان [[پشتکوه]]، و زندگی اشرافی آن زمان فراهم می کردهمی‌کرده است .<ref>دیوان غلامرضاخان ارکوازی، انتشارات زانا، صفحهصفحهٔ ۱۸.</ref>
 
== آثار ==
 
=== مناجات نامه ===
اثر اصلی و عمدهٔ او که سینه به سینه حفظ شده همین شعر است که در بیست و چهار بند سروده شده استشده‌است. [[مناجات نامه]] از حیث زبان و فرم، تحت تأثیر فضای مذهبی حاکم بر شعر و اطلاعات و سواد عربی و احتمالاً فارسی شاعر است. درصد بالایی از واژگان آن عربی است. شاعر در مناجات نامه، اطلاعات گستردهٔ خود را از قرآن، حدیث، کلام، تاریخ، اسطوره،[[اسطوره]]، باورهای عامیانه و [[معارف اسلامی]] اظهار می‌دارد. این عامل باعث شده تا زبان شعر، آن طنطنه و غنای لفظی اشعار دیگرش را نداشته باشد. این خصیصه در مناجات نامه‌های دیگران نیز دیده می‌شود.
 
=== باوه یال ===
این شعر که شاعر، در رثای فرزند جوانش، احمدخان سروده است، بی شک در زمینهٔ [[مرثیه]] شاه کاری است و با هر مرثیهٔ وزینی قابل مقایسه است. کسی که می‌خواهد ارج و اعتبار این شعر را دریابد، ناگزیر است به زبان شاعر مسلط باشد زیرا که ترجمه نمی‌تواند تمام حسن و هنر آن را منتقل کند.
 
=== شعر خه ریوی (غربت) ===
این شعر را شاعر هنگامی که در از [[زندان]] گریخته، و در بلاد غربت بوده، سروده استاسقت.
 
=== اشعار تغزلی منسوب به او ===
سطر ۵۰ ⟵ ۴۳:
 
ب) زله یخام ژه چین (زلیخام ژ چین)
== قالب و وزننمونه اشعار ==
 
ئه‌و روو واوه‌یلا وه باوه‌یاڵ دیم
== قالب و وزن اشعار ==
هاواس په‌ریشان حالش حاڵحاڵ دیم
 
سه‌ر تا وه به‌رگش سیا زخاڵ دیم
== تأثیرپذیری و تأثیرگذاری ==
سه‌ر قولهێ کاوان وه سیا ته‌م دیم
 
دره‌ختان ژه خه‌م چو چه‌وگان چه‌م دیم
داران دره‌ختان که‌لاغی پووش دیم
 
که‌پوو وه‌و شین گاڵ گه‌رمه‌وه
چمان مردهێ داشت وه رو ته‌رمه‌وه
 
من و باوه یال عه‌هدمان که‌رده‌ن
من خه‌م و ئه‌و ته‌م تا رووژ مه‌رده‌ن
 
رووله یه ئاسار شکارگاهته‌ن
یه جاگهێ که لره‌م شوون راهته‌ن
 
ئه‌را چو جاران دیارت نیه‌ن
مه‌ر گڵکوو وه بان مه‌زارت بیه‌ن
 
گڵ وه بانم که‌ن گڵ وه بانت دیم
ئێ دنیا وه کام دژمنانت دیم<ref>http://www.balout.ir/cat_9/1392_10/001163.php</ref>
 
== قالب و وزن اشعار ==
قالب اغلب اشعار کردی [[مثنوی]] است وکل اشعار ارکوازی بدین قالب می‌باشد.وزن اشعار کردی عمدتاً [[هجایی]] است.بدین گونه که هر مصراع به دو دسته ی پنج هجایی تقسیم می‌شود که می باید پس از هجای پنجم مکث کرد.اشعار شاعر نیز بر این وزن‌اند.
 
== منابع ==
{{پانویس|2۲}}
{{ادبیات کردی}}
== پیوند به بیرون ==
* دیوان غلامرضاخان ارکوازی
 
[[رده:اهالی ایلام]]
[[رده:درگذشتگان ۱۸۳۹ (میلادی)]]
[[رده:زادگان ۱۳۴۲]]
[[رده:زادگان ۱۷۷۰ (میلادی)]]
[[رده:درگذشتگانشاعران ۱۸۳۹اهل (میلادی)ایلام]]
[[رده:شاعران کرد اهل ایران]]
[[رده:کردهای اهل ایران]]
[[رده:شاعران کردی جنوبی]]
[[رده:شاعران کردی گورانی]]
[[رده:شاعران مرد اهل ایلامایران]]
[[رده:کردهای اهل ایران]]