آتش‌سوزی سینما رکس آبادان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: حذف منبع ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز ویرایش 5.115.83.107 (بحث) به آخرین تغییری که Fatranslator انجام داده بود واگردانده شد برچسب: واگردانی |
||
خط ۱۸:
'''سینما رکس آبادان''' در شب هنگام [[۲۸ مرداد]] [[۱۳۵۷ (خورشیدی)|۱۳۵۷]] و در حین نمایش فیلم [[گوزن‌ها (فیلم)|گوزن‌ها]] دچار [[آتش‌سوزی]] گردید و چند صد نفر به همین دلیل کشته‌شدند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2011/02/110215_revolutions_iran_egypt از ایران تا مصر: انقلاب‌ها چگونه رخ می‌دهند]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> تحقیقات حاکی از عمدی بودن حریق بود. همزمانی این رویداد با اعتراضات و آشوبهای [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)|انقلاب ۱۳۵۷]] و طولانی شدن رسیدگی به آن در سالهای پس از انقلاب، گمانه‌های مختلفی را پیرامون عاملان این حادثه ایجاد کرد.
در آتش‌سوزی سینما رکس آبادان، انقلابیون، [[ساواک]] را متهم کردند و [[سید روح‌الله خمینی]] واقعه سینما رکس را «شاهکار بزرگ شاه برای بدنام کردن انقلاب» خواند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/01/090131_ir_revolution_timeline گاهشمار انقلاب]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> پس از پیروزی انقلاب، شواهدی از سوی [[حسین تکبعلی‌زاده]]، متهم ردیف اول واقعه ارائه شد که نشان می‌داد، آتش‌سوزی سینما رکس کار [[رژیم پهلوی]] و [[ساواک]] نبوده‌است، بلکه توسط انقلابیون برای شعله‌ور کردن آتش انقلاب در آبادان برنامه‌ریزی و اجرا شد.<ref>[http://www.radiofarda.com/content/f4_Abadan_cinema_Rex_fire_revolution_57/2136997.html سالگرد آتش‌زدن سینما رکس آبادان؛ روایت حادثه از زبان شاهدان]، رادیو فردا</ref><ref>{{یادکرد خبر|نام = |نام خانوادگی = |همکاران = |پیوند = https://ir.voanews.com/a/4533051.html |عنوان =نماینده خمینی در آبادان و اطرافیان او سینما رکس آبادان را آتش زدند |اثر =[[مهدی فلاحتی]] | ناشر =صدای آمریکا |صفحه = |تاریخ = |بازیابی = ۱۸ اوت ۲۰۱۸}}</ref>
== چگونگی آتش‌سوزی ==
خط ۲۸:
متقابلاً در فضای انقلابی سال ۱۳۵۷ مقامات وقت حکومت پهلوی با نسبت دادن این رویداد به «مارکسیست‌های اسلامی» آنها را متهم کردند «به جای تمدن بزرگ، وحشت بزرگ» به مردم می‌دهند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/lg/iran/2009/01/090131_ir_revolution_timeline.shtml گاهشمار انقلاب]، بی‌بی‌سی فارسی، بازیابی ۱۷ اکتبر ۲۰۰۹</ref><ref>[http://www.radiozamaaneh.com/revolution/2008/08/print_post_88.html رادیو زمانه | خارج از سیاست | سی سال پیش در چنین روزی | ۶۰۰ کشته در آتش‌سوزی سینما رکس آبادان<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
شاه بعدها
اما مخالفان، ساواک را به تدارک این «آتش‌سوزی رایشتاگ»، قفل کردن درهای سینما و کارشکنی در آتش‌نشانی محل متهم کردند. فردای آنروز ۱۰٬۰۰۰ تن از بستگان قربانیان که در مراسم تشییع گرد هم آمده بودند، ساواک را مسئول این حادثه دانسته و شعارهای تندی علیه حکومت سر دادند. (بعدها در دادگاهی که پس از انقلاب برگزار شد، گروهی شامل افراد متعصب مذهبی مسئول این حادثه شناخته شدند و به همراه چند افسر پلیس به جرم کوتاهی در جلوگیری از وقوع حادثه، محاکمه شدند. طبق گفته برخی، این گروه با روحانیون عالی‌رتبه ارتباطاتی داشته‌اند)<ref name=autogenerated6/><ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ص۶۳۳</ref><ref>Abrahamian, Modern Iran, p۲۱۱</ref><ref>''شیدا نبوی''، «آبادان، ۲۸ مرداد ۱۳۵۷، سینما رکس»، چشم‌انداز، شماره ۲۰، بهار ۱۳۷۸</ref>
انقلابیون مسئولیت این واقعه را به گردن [[ساواک]] انداختند و آن را یک حرکت انحرافی برای بدنام ساختن انقلابیون قلمداد کردند. [[سید روح‌الله خمینی]] صراحتاً [[محمد رضا پهلوی|شاه]] را عامل این فاجعه دانسته و آنرا شاهکار شاه خواند.<ref>[http://www.radiozamaaneh.com/revolution/2008/08/post_92.html صفحه نیمه‌حفاظت‌شده
خط ۴۴:
}}</ref>
در جریان محاکمات مشخص شد که حسین تکبعلی‌زاده که فردی [[معتاد]] و بیکار بود،
== سرنوشت سینما ==
بقایای سینما در سال ۱۳۸۴ تخریب و به مجتمع تجاری تبدیل شد. کشته شدگان سینما [[شهید]] محسوب شدند و همچنان برای بزرگداشت آنان مراسم گلباران بر مزارشان برگزار می‌شود.<ref>http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1679317 روزنامه کیهان. ۳۰/۵/۱۳۸۷</ref>
== اظهار نظرها ==
* [[فرج‌الله سلحشور]] در سخنانی گفت «قبل از [[انقلاب اسلامی]] ماهیت سینما برای مردم روشن بود و … من جزء کسانی بودم که قبل از انقلاب سینما آتش زدم و متأسفانه بعد از انقلاب برای همان سینماها موزه درست شد و هنوز هم از آنها حمایت می‌شود.»<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13911123000526 سینمای اسلامی به دنبال دروغ نیست]، فارس نیوز</ref>
* هنری پرکت، افسر مسئول امور سیاسی و نظامی [[سفارت آمریکا در تهران]] در سالهای ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۶ [۱۳۵۱ تا ۱۳۵۵] و مسئول میز ایران در وزارت امور خارجهٔ [[ایالات متحده]] در سالهای پرالتهاب ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۱ [۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹] ضمن گفتگویی تفصیلی با چارلز استوارت کندی گفت: «متعاقباً اواخر ماه اوت، شاید بیست و پنجم، توی تالار سینمایی در بندرعباس [گوینده اشتباه می‌کند. منظور آبادان است. م.] آتش‌سوزی شد و فکر کنم ۷۰۰ نفر کشته شدند چون درها قفل شده بودند. فاجعهٔ هولناکی بود. آدم‌های شاه تقصیر را انداختند به گردن روحانیون. در جریان راهپیمایی‌های ماه قبلش، روحانی‌ها اغلب به تالارهای سینما حمله کرده بودند که فیلم‌های غربی گناه‌آلود نشان می‌دهند. این بود که ساواک در جامعه جو انداخت که این قضیه هم کار روحانی‌ها است. در ایران هیچ‌کس این ادعا را باور نکرد. همه اعتقاد داشتند حکومت این کار را کرده و تقصیرش را انداخته به گردن روحانی‌ها. همین سطح بی‌اعتمادی مردم به حکومت را نشان می‌داد. هیچ‌کس در هیچ زمینه‌ای حرف حکومت را باور نمی‌کرد. ما در آن برهه گزارش خیلی کوتاهی ــ در حد چند جمله ــ از سی‌آی‌ای گرفتیم که از قول یکی از رابط‌های سی‌آی‌ای در ساواک می‌گفت ساواک مقصر است. کی می‌داند این ادعا درست بود یا نه؟»<ref>[http://www.alefbe.com/article_Kayhanlondon_28sep2008.htm ژورنالیست/مقاله/سیا گفت سینما رکس را ساواک آتش زد/ ترجمه: بهرنگ رجبی<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>{{یادکرد وب
| عنوان = سیا گفت سینما رکس را ساواک آتش زد/ ترجمه: بهرنگ رجبی
| |||