۱۲٬۰۷۴
ویرایش
تغییرات
گسترش
[[Image:BachFugueBar.png|thumb|300px|گزیده‌ای از فوگ شماره ۱۷ [[یوهان سباستیان باخ]]، نمونه‌ای از کنترپوان {{audio|BachFugueBar.mid|پخش}}]]▼
'''کنترپوان''' {{به فرانسوی|Contrepoint}} ازلحاظ لغوی به معنای نقطه در مقابل نقطه و در موسیقی [[نت]] درمقابلِ نت است.<ref dir=ltr>{{پک|Encyclopedia Britannica|2019|ک=Counterpoint|زبان=en}}</ref> در این فن، تأکید بر روند افقی نت هاست نه روند عمودی. هریک از نت‌هایی که با هم نواخته می‌شوند دارای [[ضرب‌آهنگ|ریتم (ضرب‌آهنگ)]] و [[زمینه موسیقایی|تم (زمینهٔ موسیقایی)]] مستقل از هم هستند، ولی در کلّیّتِ آهنگ، دارای [[هارمونی|هارمونی]] هستند. [[موسیقی کلاسیک|موسیقی اروپایی]] تا [[قرن هشتم میلادی]] به صورت یک صدایی اجرا می‌شد. پس از [[قرن نهم میلادی]] رو به تکامل نهاد و به تدریج به دوصدایی، [[سه صدایی]] و [[چندصدایی]] رسید و نام آن را کنترپوان نهادند. کنترپوان از دورهٔ [[موسیقی رنسانس|رنسانس]] در اروپا رواج یافت و در [[موسیقی دوره باروک|دوره باروک]] به اوج و شکوفایی رسید و از «[[کانن (موسیقی)|کانن]]» و «[[فوگ]]» به عنوان مهمترین و پیچیده‌ترین بخش کنترپوان یاد می‌کنند. در ادامه و با پیدایشِ دانشِ «هارمونی» که در آن [[آکورد]]ها به صورت عمودی و هم‌زمان یک ملودیِ واحد را [[همراهی (موسیقی)|همراهی]] می‌کردند، آهنگسازان را بر آن داشت تا از هر دو شیوه و تکنیک برای غنای آثار خود استفاده کنند و ضمن حفظ ساختار هارمونی، بخش‌هایی مستقل و کنترپوانتیک بوجود آورند. در این دوره [[موسیقیدانان|موسیقیدانانی]] چون [[یوهان سباستیان باخ]] از موفقترین آهنگسازان در ترکیب هارمونی و کنترپوان بودند.
▲[[Image:BachFugueBar.png|thumb|گزیده‌ای از فوگ شماره ۱۷ [[یوهان سباستیان باخ]]، نمونه‌ای از کنترپوان {{audio|BachFugueBar.mid|پخش}}]]
== تاریخچه ==
در هشت قرنِ نخستِ میلادی، آوازهای کلیسایی در [[موسیقی کلاسیک|موسیقی غربی]] به‌طور کلی [[یک‌صدایی]]{{یاد|dir=ltr|Monodic}}بودند. در [[قرن نهم میلادی|قرن نهم]] در مقابل موسیقی «یک‌صدایی»، یک بافت جدید موسیقایی به نام «دیافونی»{{یاد|dir=ltr|Diaphony}}(دوصدایی) مرسوم شد. این شیوه در ابتدا از دو صدا به [[فاصله (موسیقی)|فاصلهٔ]] سوم تشکیل می‌گردید، سپس به فاصلهٔ پنجم تغییر داده شد و نام آن را «ارگانوم»{{یاد|dir=ltr|Organum}}نهادند.<ref>{{پک|دوپره|۱۳۸۶|ک=کنترپوان مدال|ص=۸}}</ref>در این دوصدایی، ملودی اصلی «تنور»{{یاد|dir=ltr|Tenor}}و ملودی دوم «کنترشان»{{یاد|dir=ltr|Contre Chant}}نام داشت. بعد از آن فاصله‌های [[اکتاو]]، پنجم و چهارم که در موسیقی یونان نیز رواج داشت، مورد استفاده قرار گرفت. این سبک در [[قرن دوازدهم]] توسط آهنگسازانی مانند «لئونن»{{یاد|dir=ltr|Leonin}}و در [[قرن سیزدهم میلادی]] توسط «پروتن»{{یاد|dir=ltr|Perotin}}و آهنگسازان «مکتب [[نوتردام]]» با استفاده از [[ریتم]] و [[میزان (موسیقی)|میزان بندی]]، به بافتی چهارصدایی و پولیفونیک دست یافتند و باعث پیشرفت و تکنیک‌های جدیدی در کنترپوان‌نویسی شدند. در [[قرن چهاردهم میلادی|قرن چهاردهم]]، [[مس (موسیقی)|مس‌هایی]] توسط «[[گیوم دو ماشو]]» تصنیف شد که جزو آثار پولیفونیک محسوب می‌شود. در [[قرن پانزدهم میلادی|قرن پانزدهم]] مکاتب دیگری به تکامل موسیقی چندصدایی پرداختند که فرم «[[کانن (موسیقی)|کانن]]» یا «موسیقی تقلیدی»،
در هر بخش که نت در برابر نت است، فاصلۀ بیش از اکتاو خطا است و [[مطبوعیت (موسیقی)|فواصل مطبوع]] به هم پیوند می‌خورند و «فواصل نامطبوع» باید حل شوند. در ابتدا و انتهای قطعه باید فاصلۀ اکتاو باشد و گذشتن بخش‌ها از یکدیگر و حرکت موازی دو بخش با فواصل نامطبوع، فاصلۀ پنجم و اکتاو مجاز نیست و از تکرار نت در یک بخش پرهیز می‌شود.<ref>{{پک|دوپره|۱۳۸۶|ک=کنترپوان مدال|ص=۵-۶}}</ref>
== کنترپوان دوصدایی ==
کنترپوان دو صدایی به '''دو بخشی'''، '''سه بخشی''' و '''چهار بخشی''' در پنج نوع خلاصه می‌شود که عبارتند از :
=== نوع اول ===
* '''یک بر یک''': در برابر هر نتِ گردِ داده شده (کانتوس فیرموس)، یک نت هم ارزش (کنترپوان) قرار می‌گیرد.<ref>{{پک|منصوری|۱۳۶۲|ک=هارمونی تحلیلی|ص=۲۴۳}}</ref>
}
</score>
== جستارهای وابسته ==
[[چندصدایی]]
== یادداشت ==
{{چپ‌چین}}