چشایی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
تغییر دادن متن
جز ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:
خط ۴:
'''چشایی''' یکی از حواس پنجگانه است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-e68d3abd8da94b92a8a3be7959e61534-fa.html |عنوان=چشایی | ناشر =لغت نامهٔ دهخدا |تاریخ بازبینی=19 اوت 201۳}}</ref>
(چهار حس دیگر عبارتند از:[[بویایی]]، [[لامسه]]، [[بینایی]]، [[شنوایی]])
چشایی درک مولکولهای خاصی در مواد است. در [[جانداران]] مولکول‌<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=http://dx.doi.org/10.29171/azu_acku_risalah_lb1060_hay28_1392|عنوان=یادگیری چیست؟ :|تاریخ=2013|ناشر=Afghanistan Centre at Kabul University}}</ref>های خاصی به نام حساسیت وجود دارد مثلاً ترش بودن یک ماده یعنی وجود حالت اسیدی در آن.
 
== ساختار دستگاه چشایی ==
زبان با هزاران برآمدگی کوچک، که برای چشم غیرمسلح قابل مشاهده است، به نام [[پاپیلای زبان|پاپیلا]] پوشیده شده‌است. درون هر [[پاپیلای زبان|پاپیلا]] صدها جوانه طعم‌دار وجود دارد.<ref name = Schacter169>{{cite book|last=Schacter|first=Daniel|title=Psychology Second Edition|year=2009|publisher=Worth Publishers|location=United States of America|isbn=978-1-4292-3719-2|page=169}}</ref> به استثنای پاپیلارهای کریستالی که جوانه‌های چشایی ندارند. بین 2000۲۰۰۰ تا 5000۵۰۰۰ جوانه طعم دار وجود دارد که در پشت و جلو [[زبان]] قرار دارد.<ref name="Boron, W.F. 2003">Boron, W.F. , E.L. Boulpaep. 2003. Medical Physiology. 1st ed. Elsevier Science USA.</ref> مابقی در سقف، دو طرف و پشت [[دهان]] و در [[گلو]] قرار دارند. هر طعم جوانه شامل 50۵۰ تا 100۱۰۰ سلول گیرنده طعم است.
 
== چشایی در انسان ==
در انسان‌ها، در حدود 50۵۰ سالگی، به دلیل از دست دادن [[پاپیلای زبان]] و کاهش کلی تولید [[بزاق]]، تضعیف درک احساس [[طعم]] شروع می‌شود. انسان‌ها همچنین می‌توانند اختلالاتی در تحریک طعم از طریق [[نارسایی چشایی]] داشته باشند.<ref name="SeidelBall2010">{{cite book|author1=Henry M Seidel|author2=Jane W Ball|author3=Joyce E Dains|title=Mosby's Guide to Physical Examination|url=https://books.google.com/books?id=j7HSCQAAQBAJ&pg=PA303|date=1 February 2010|publisher=Elsevier Health Sciences|isbn=978-0-323-07357-8|page=303|authormask=|trans-title=|format=|origyear=|oclc=|doi=|bibcode=|id=|quote=|laysummary=|laydate=}}</ref>
 
== چشایی در جانوران ==
خط ۱۶:
 
== تصورات اشتباه ==
[[پرونده:Taste buds.svg|بندانگشتی|100px|یک تصویر تادرست از زبان که قسمت‌های حس کنندهٔ (1۱) تلخی، (2۲) ترشی، (۳) شوری و (4۴) شیرینی را نشان می‌دهد. در حقیقت همهٔ مزه‌ها توسط همهٔ قسمت‌های زبان قابل احساس هستند.]]
بر خلاف تصور عامه مردم، همهٔ مزه‌ها توسط همهٔ قسمت‌های زبان قابل احساس هستند. هرچند بسته به شخص هر قسمت کمی از قسمت‌های دیگر بیشتر یک مزهٔ خاص را حس می‌کند.<ref>{{Cite journal|author=Huang AL|title=The cells and logic for mammalian sour taste detection|journal=Nature|volume=442|issue=7105|pages=9۳4–8|year=2006|month=August|pmid=16929298|pmc=1571047|doi=10.1038/nature05084|bibcode = 2006Natur.442..934H|author-separator=,|author2=Chen X|author3=Hoon MA|display-authors=۳|last4=Chandrashekar|first4=Jayaram|last5=Guo|first5=Wei|last6=Tränkner|first6=Dimitri|last7=Ryba|first7=Nicholas J. P.|last8=Zuker|first8=Charles S.}}</ref> همچنین، پنج مزه اصلی وجود دارد که علاوه بر شوری و ترشی و شیرینی و تلخی شامل [[مزه گوشتی]] (مامی) می‌شود.<ref>http://www.bbc.co.uk/persian/world/2013/01/121221_an_magazine_food_eating_senses.shtml</ref><ref>{{cite book |title=Food Science and Technology |last=Campbell-Platt |first=Geoffrey |url=http://books.google.com/?id=E7GXHploJasC&lpg=PA31&pg=PA31 |year=2009 |publisher=Wiley |isbn=978-0-6۳2-06421-2 |page=۳1 |accessdate=January 5, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.rtc.edu/programs/generaleducation/biology/biology220/files/Senses_notes.pdf |title=Senses Notes |accessdate=January 13, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=15819485 |title=Sweet, Sour, Salty, Bitter … and Umami |author= Krulwich, Robert |date=November 5, 2007 |work=Krulwich Wonders, an NPR Science Blog |publisher=NPR |accessdate=January 13, 2011}}</ref>
 
خط ۳۶:
 
== منابع ==
{{پانویس|2۲}}
{{شیمی خوراک}}