|
'''ترموکوپل (Thermocouple)'''، به معنی جفت حرارتی، وسیله‌ای شامل دو فلز ناهمگون متصل‌به‌هم است که با گرم‌شدن محل اتصال آن‌ها، الکتریسیته تولید می‌شود.
برای تولید [[برق|الکتریسیته]]، باید محل اتصال دو فلز حرارت داده‌‌شود تا در دو سر دیگر آن‌ها که آزاد هستند [[اختلاف پتانسیل|اختلاف پتانسیلی]] ([[ولتاژ]]) تولید شود. البته برقی که به این صورت تهیه می‌شودولتاژ بسیار ضعیف است.بوده این اختلاف پتانسیلو تابع میزان حرارت است. بنابراین با اندازه‌گیری میزان ولتاژ تولیدشدهولتاژ، می‌توان [[درجه حرارت]] را اندازه گرفت.
ترموکوپل یک مبدّل ([[ترانسدیوسر]]) خودمُولّد است که از اتصال دو فلز ناهم‌جنس تشکیل شده‌است.
این اتصال (اتصال سرد) بایستی در دمای مرجع قرار داده شود. به عنوان مثال اتصال مرجع را بایستی در ظرف حاوی یخ در حال ذوب شدن قرار داد. سمت دیگر ترموکوپل بایستی به جسمی که می‌خواهیم دمای آن را اندازه بگیریم، کاملاً جفت شود. فلزات ترموکوپلی به‌طور کلی نسبت به قیمتی که دارند به دو گروه جداگانه تقسیم می‌شوند. این دو گروه ترموکوپل به ترموکوپل فلزپایه و ترموکوپل [[فلزات قیمتی]] معروفند.
امتیاز عمدةعمدۀ ترموکوپلهاترموکوپل‌ها محدودةمحدودۀ وسیع [[اندازه‌گیری]] آنهاست که به‌طور اسمیمعمولاً از ۱۸۰- تا ۱۸۰۰+ درجه سانتیگراد
را در برمی گیرد. دیگر امتیاز ترموکوپلها،ترموکوپلها، عملکرد خطی آن‌ها در محدوده اندازه‌گیری است.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=گروه صنعتی سیماتیک|عنوان=ترموکوپل|نشانی=http://www.simaticgroup.com/ترموکوپل/|زبان=fa-IR|تاریخ بازبینی=2018-02-04}}</ref>
اگر قسمت کوچکی نوک جوشکاری شده ترموکوپل برداشته شده وکوچک ترموکوپل داخل خط لولهلوله جاسازی شود، دمای سیال جاری درداخلدرون لوله، بدون هیچگونه زحمتی قابل اندازه‌گیری است. این نوع سنسورها در بازار موجود هستند و غالباً جهت اندازه‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ترموکوپلها دارای تیپ‌هایانواعی متنوع(تیپ‌ها) برای اندازه‌گیری دما می‌باشندهستند. بطور مثال تیپهای R - S - B با قابلیت اندازه‌گیری دما در محدوه ۲۰۰- الی ۱۸۰۰ و تیپهای L - K- J با قابلیت اندازه‌گیری دما در محدوده ۱۸۰- الی ۱۰۰۰ [[درجه سانتیگراد]] بکار می‌روند.
ولتاژ بوجود آمده در دوسر انتهایی ترموکوپل در هر صورت میلی ولت ورفتار الکتریکی هر ترموکوپل بسته به نوع آلیاژ سیم‌های آن تابع جداول استانداردی است که معمولاً در استانداردهای کشورهای مختلف تعریف و تقریباً در هر تیپ منبطق بر یکدیگر است. یکی از انواع معمول آن ترکیب آلیاژ[[کروم]] و [[نیکل]] می‌باشد. معمولاً جهت جلوگیری از آسیب دیدن ترموکوپل آن را درون غلاف فلزی یا سرامیکی قرار می‌دهند. روش جوشکاری دوسر ترموکوپل تابع ضوابط خاصی است بطوری که نباید در حین عملیات جوشکاری فلز یا احیاناً نیمه‌هادی دیگری در فرایند جوش دخالت نماید در غیر اینصورت رفتار ترموکوپل هرگز رفتار استاندارد تعریف شده تابع جداول مربوطه نخواهد بود.{{سخ}} ▼ترموکوپها همواره پس از گذشت سالیان متمادی از بهترین سنسورها برای اندازه‌گیری دما می‌باشند زیرا با نقطه مورد نظر تماس برقرار نموده و دما را بصورت [[پتانسیل الکتریکی]] انتقال می‌دهند و ولتاژ با اتصال به اندیکاتور اندازه‌گیری و به صورت دما تحت تبعیت از جداول مورد بحث مشابه سازی شده و نمایش داده می‌شود. از این دستگاه برای اندازه‌گیری دماهای بالا (مثلاً در کوره‌های پخت محصولات سرامیکی) استفاده می‌شود. ترموکوپلها اصولاً در دمای پایین داری دقت لازم نیستند ولی جهت سنجش دماهای بالاتر از ۵۰۰ درجه سانتیگراد یکی از گزینه‌های خوب می‌باشند.
▲ولتاژ بوجودتولید آمدهشده دردو دوسرسر انتهاییانتهای ترموکوپلترموکوپل، در هرحد صورتمیلی‌ولت میلیو ولت ورفتاررفتار الکتریکی هر ترموکوپل بسته به نوع آلیاژ سیم‌های آن تابع جداول استانداردی است که معمولاً در استانداردهای کشورهای مختلف تعریف و تقریباً در هر تیپتیپ، منبطق برتقریباً یکدیگریکسان است. یکی از انواع معمول آن ترکیب آلیاژ [[کروم]] و [[نیکل]] می‌باشد(نیکروم) است. معمولاً جهتبرای جلوگیری از آسیب دیدن ترموکوپل آن را درون غلاف فلزی یا سرامیکی قرار می‌دهند. روش جوشکاری دوسر ترموکوپل تابع ضوابط خاصی است بطوری که نباید در حین عملیات جوشکاری فلز یا احیاناً نیمه‌هادی دیگری در فرایند جوش دخالت نماید در غیر اینصورت رفتار ترموکوپل هرگزترموکوپل، رفتار استاندارد تعریف شده تابعدر جداول مربوطه نخواهد بود.{{سخ}} ترموکوپلها در صنعت دارای کاربردهای بسیاری هستند. از جمله مهم‌ترین کاربردها در صنایع تولید لوازم گرمازا است. مثلاً از ترموکوپل برای ایمن‌سازی تجهیزات گازسوز در مواردی که شعله گاز به دلایلی (از جمله باد) خاموش می‌گردد و برای قطع‌کردن گاز و جلوگیری از انتشار آن استفاده می‌شود.
ترموکوپلها در صنعت دارای کاربردهای بسیار زیادی هستند. از جمله مهم‌ترین کاربردهای ترموکوپل در صنایع را می‌توان در صنایع تولید لوازم گازسوز نام برد. بدین ترتیب که از ترموکوپل جهت ایمن‌سازی تجهیزات گاز سوز در مواردی که شعله گاز به دلایلی (از جمله باد) خاموش می‌گردد، جهت قطع کردن گاز و جلوگیری از انتشار آن استفاده می‌گردد.
ترموکوپل به دلیل ایجاد ولتاژ و جریان الکتریسته در اثر دریافت حرارت، وسیله بسیار مفیدی در کنترل حرارت یا استفاده به عنوان کنترلرکُنترُولر می‌باشد.
از جمله کاربردهای آن، به عنوان انواع [قطع‌کننده جریان گاز] می‌باشد.
== مقایسه انواع ترموکوپلها ==
| 