شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ←دلایل نقلی برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
بهبود/اضافه کردن منبع/ جلوگیری از آسییب به اصل احادیث/ ایجاد نظم و ترتیب برای موضوع ها و زیر موضوع ها/ ویرایش و تصحیح (جزئی) برچسب‌ها: افزودن تگ‌های خالی متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
||
خط ۵۳:
# [[رویداد غدیر خم|حدیث غدیر]]
== دسته های مختلف شیعیان ==▼
دسته‌های مختلف شیعیان در خصوص شرایط امامت، اشخاصی که به عنوان امام منصوب شده‌اند و مأموریت امام اختلاف نظر دارند و بر اساس تفاوت دیدگاهشان در موضوع امامت شاخه‌های شیعه از هم متمایز می‌شوند. برای مثال زیدیه قیام به شمشیر را از ویژگی‌های امام می‌دانند در حالی که اسماعیلیه و امامیه بر [[علم امام|علم]] و [[عصمت]] امام تأکید دارند. اکثر قریب به اتفاق شیعه، جز معدودی از فرقه‌ها نظیر [[ناووسیه]]، امام را مردی از فرزندان [[فاطمه زهرا]] می‌دانند.▼
به لحاظ تاریخی شیعه در سده نخست به عنوان یک گروه از مسلمانان شکل گرفت. برخی این شکل‌گیری را در زمان حیات پیامبر و عده‌ای پس از وفات وی در اختلاف بر سر جانشین او می‌دانند. از زمان [[خلافت]] علی بن ابیطالب، شیعه علی به عنوان یک اجتماع متشکل ایجاد شد و بخصوص پس از واقعه عاشورا دسته‌های متعدد شیعه نظیر [[ناووسیه]]، [[زیدیه]] و [[امامیه]] ظهور کردند و در اواخر سده نخست و اوائل سده دوم به صورت مذهب فقهی و کلامی صورتبندی شدند.▼
== تعریف در لغت و اصطلاح ==
سطر ۶۷ ⟵ ۶۲:
اکنون «شیعه» در اصطلاح به آن عده از [[مسلمانان]] گفته می‌شود که به [[خلافت]] و [[امامت]] بلافصل [[علی]] معتقدند، و بر این عقیده‌اند که [[امام]] و جانشین [[پیامبر اسلام]] از طریق نصّ شرعی تعیین می‌شود، و امامت [[علی]] و دیگر [[امامان شیعه]] نیز از طریق نص شرعی ثابت شده‌است.<ref>اوائل المقالات، ص۳۵.</ref><ref>شهرستانی، ''الملل و النحل''، ج۱، ص۱۴۶.</ref> همچنین است که از [[جابر بن عبدالله انصاری]] نقل شده‌است:
{{نقل قول|ما نزد رسول‌الله بودیم که علی بن ابی طالب وارد شد در این هنگام پیامبر فرمودند:
{{گفتاورد بزرگ}}«قسم به کسی که جان من در قبضهٔ قدرت اوست این مرد (اشاره به علی) و شیعهٔ او روز قیامت رستگارانند» آنگاه بود که آیه خیرالبریه نازل شد.<ref name="autogenerated2">[http://lib.eshia.ir/12023/10/415/نزلت مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۴۱۶]</ref><ref>'''{{شروع عربی}} وَ الذّی نفسی بِیَده اِنَّ هذا وَ شیعَتَهُ لَهُمُ الفائِزون. {{پایان عربی}}''' الدّرالمنثور، سیوطی (دانشمند سنی مذهب)،ج6، ص379، ذیل آیهٔ «{{شروع عربی}} … أُولٰئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ {{پایان عربی}}»، (سورهٔ [[بینه]]، آیه ۷)</ref><ref>طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۳۴۱</ref><ref>حاکم الحسکانی، شواهد التنزیل، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۳۶۲</ref>
{{شروع عربی}}
* إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولٰئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ<ref>قرآن کریم - بینة:۷</ref>
{{پایان عربی}}
سپس فرمود: «این مرد اولین ایمان آورندهٔ به خدا، وفادارترین شما در پیمان با خدا، راسخ‌ترین شما در انحام فرمان خدا، صادق‌ترین شما در داوری بین مردم، بهترین شما در رعایت مساوات و ارجمندترین شما نزد خداست.» آنگاه بود که آیه خیرالبریه نازل شد و پیامبر آن را قرائت کرد.<ref name="autogenerated2">[http://lib.eshia.ir/12023/10/415/نزلت مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۴۱۶]</ref><ref>البرهان فی تفسیرالقرآن، سید هاشم بحرانی، ج5، ص720</ref>{{پایان گفتاورد بزرگ}}
همچنین در روایتی دیگر از ابن عباس هنگام نزول آیه بر پیامبر، نقل شده:
{{گفتاورد بزرگ}}{{شروع عربی}}«هو أنت و شیعتک، تأتی أنت و شیعتک یوم القیامة راضین مرضیین»{{پایان عربی}}<ref>حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۵۸</ref>
«آن <small>(منظور خیرالبریه)</small> تو و شیعیانت هستید. تو و شیعیانت روز قیامت در حالی که شما از خدا خشنود و خدا از شما خشنود است، می‌آیید.»{{پایان گفتاورد بزرگ}}
== خاستگاه ==▼
{{اصلی|جانشینی محمد}}
پیامبر اسلام ده سال پس از هجرت، و چند ماه پس از بازگشت از [[حجةالوداع]]، بیمار شد و ظهر روز دوشنبه در [[۱۲ ربیع‌الاول]] سال [[۱۱ (قمری)|۱۱]] مصادف با [[۷ ژوئن]] سال [[۶۳۲ (میلادی)|۶۳۲م]] در خانهٔ همسرش [[عایشه]] در شهر [[مدینه]] در حالی که ۶۳ سال داشت درگذشت.<ref>{{cite book |last=شبارو |first=عصام محمد |edition=3 |title= الدولة العربیَّة الإسلامیَّة الأولی (۱-٤۱هـ/٦۲۳-٦٦۱م) (3 ed.). |year=۱۹۹۵ |publisher=دارالنهضة العربیة (بیروت)|location=[[بیروت]]-[[لبنان]]|page=202}}</ref><ref name="USNews">Lewis (April 7, 2008), ''[http://www.usnews.com/articles/news/religion/2008/04/07/the-last-prophet.html?PageNr=3 The Last Prophet]''</ref> گروهی از مردم به [[سقیفه بنی ساعده]] رفتند تا در مورد جانشینی محمد گفتگو کنند.<ref name="خلافت">مصطفی حلمی (2006): [http://books.google.com.sa/books?id=AdbnOjtRltQC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false الخلافة]، ص۳۷–۳۸ ارجاع به ثانویه در این پاراگراف.</ref> این امر درحالی بود که، علی<ref>{{پک|Madelung|1997|ک=Succession to Muhammad|زبان=en|ص=23}}</ref> به همراه [[طلحه]] و [[زبیر]] و جمعی از خویشان و [[صحابه|صحابهٔ]] محمد، مشغول خاکسپاری‌اش بودند،<ref>{{پک|Veccia Vaglieri|1986|ف=ʿAlī b. Abī Ṭālib|ک=EI2|زبان=en|ش=1}}</ref> نتیجه گردهمایی مسلمانان در [[سقیفه]]، انتخاب [[ابوبکر]] به‌عنوان جانشین محمد بود.<ref>{{پک|Holt|Lambton|Lewis|1977|ک=Cambridge History of Islam|زبان=en|ص=57}}</ref><ref>{{پک|Madelung|1997|ک=Succession to Muhammad|ص=26–27, 30–43 and 356–60|زبان=en}}</ref> گروهی از [[انصار]] در [[سقیفه بنی ساعده]] از [[سعد بن عباده]] حمایت می‌کردند، اما [[مهاجران]] این را نپذیرفته و خود را از لحاظ خویشاوندی نزدیک‌تر به محمد می‌دانستند. در میان مهاجران عده‌ای نیز به رهبری علی و شامل زبیر، طلحه، [[عباس بن عبدالمطلب]]، [[مقداد]]، [[سلمان فارسی]]، [[ابوذر غفاری]] و [[عمار بن یاسر]]، علی را وارث مشروع محمد می‌دانستند. [[پوناوالا]] معتقد است تاریخ‌نگاران مسلمان اتفاق نظر دارند که بحران موجود در این برهه، توسط سه تن از مهاجران مشهور به نام‌های [[ابوبکر]] و [[عمر]] و [[ابوعبیده جراح]] برطرف گردید. آنان انصار را جمع کرده و به آن‌ها ابوبکر را تحمیل کردند. حسادت بین دو قبیلهٔ مهم انصار به نام [[اوس]] و [[خزرج]] و عدم فعالیت [[بنی‌هاشم]] در تبلیغ نظرشان، موفقیت این سه تن را تسهیل نمود.<ref name="Poonawala">{{پک|Poonawala|2011|ف=ʿAlī b. Abī Ṭāleb|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>▼
این انتخاب باعث اختلاف بین هواداران ابوبکر و طرفداران علی شد. طرفداران علی قائل بودند که علی توسط شخص محمد به جانشینی منصوب شده‌است و بنابراین مقام خلافت باید از آن وی باشد.<ref>{{پک|Holt|Lambton|Lewis|1977|ک=Cambridge History of Islam|زبان=en|ص=57}}</ref><ref>{{پک|Madelung|1997|ک=Succession to Muhammad|ص=26–27, 30–43 and 356–60|زبان=en}}</ref> علاوه بر آن، [[طبری]] در تاریخ خود نقل کرده‌است که گروهی از مخالفان ابوبکر از جمله زبیر در خانهٔ فاطمه گرد آمدند و عمر با تهدید به آتش زدن خانه، آن‌ها را بیرون کشاند. علی بعداً مکرر می‌گفت که اگر چهل یاور داشت قیام می‌کرد.<ref>{{پک|Madelung|1997|ک=Succession to Muhammad|زبان=en|ص=43}}</ref> به نوشته پوناوالا علی و بنی‌هاشم تا قبل از مرگ فاطمه (حدود شش ماه) از بیعت با ابوبکر سر باز زدند. علی بر روی حقش پافشاری ننمود، چرا که تمایل نداشت امت نوپای اسلام دچار کشمکش گردد.<ref name="Poonawala"/>▼
بدین ترتیب به تدریج نهاد [[خلافت]] پدید آمد که در خارج از جهان اسلام معادلی ندارد. خلیفه از منزلت رهبری و حق گزینش زمامداران برخوردار بود. انتصاب به خلافت نوعی قرارداد بود که تعهدات متقابلی را بین خلیفه و اتباع وی ([[امت]]) پدید می‌آورد.<ref>{{پک|Holt|Lambton|Lewis|1977|ک=Cambridge History of Islam|زبان=en|ص=57-58}}</ref>▼
همه شیعیان معتقد به انتخاب امامت توسط خدا و ابلاغ آن توسط پیامبر هستند و بنابراین بر اساس حدیث غدیر (و آیاتی چون [[آیه ولایت]]<ref>آیه ۵۵، از سوره ۵: المائدة.</ref> و [[آیه تطهیر]]<ref>اواخر آیه ۳۳، از سوره ۳۳: الأحزاب.</ref> و احادیث متواتر دیگر، همچون حدیث منزلت و حدیث ثقلین)<ref>ر. ک. به دوره ''امام شناسی''، علاّمه سیّد محمد حسین حسینی طهرانی، انتشارات علّامه طباطبائی.</ref> [[علی]] را امام بر حق می‌دانند، اما [[اهل سنت]] به شورا اعتقاد دارند.▼
شیعیان بر این باورند که محمد در زمان حیاتش، جانشین پس از خود را تعیین کرد و پسر عمو و دامادش [[علی بن ابیطالب]] را به عنوان [[وصی]] و [[خلیفه]] پس از خود اعلام نمود. شیعیان بر این باورند که اساس و خاستگاه شیعه، دفاع از [[اسلام]] و [[ولایت]] و [[عدل]]{{مدرک}} است.▼
هم چنین شیعیان در اثبات حقانیت خود به روایاتی از [[محمد|پیامبر اسلام]] در منابع اهل سنت استناد می‌کنند، که در آن‌ها به «'''شیعه [[علی]]'''» اشاره شده‌است. از جمله سیوطی سنی مذهب روایت می‌کند زمانی [[پیامبر]] رو به [[علی]] کرد و گفت: «سوگند به آن که جانم به دست اوست این شخص - [[علی]] - و کسانی که شیعه و پیرو اویند در [[قیامت]] رستگارند.»<ref>سیوطی (دانشمند سنی مذهب)، «درّالمنثور» ذیل «آیه ۷ سوره [[بینه]]»</ref> [[علامه امینی]] از علمای شیعه‌است که از محبوبیت خاصی در میان شیعیان برخوردار است. وی تمامی روایات دربارهٔ واقعه [[غدیر]] را از کتب اهل سنت جمع‌آوری نموده و در چهل مجلد [[الغدیر]] منتشر نمود.▼
برخی، تشیع را به فردی به نام [[عبدالله بن سبا]] نسبت می‌دهند. اگرچه برخی از تواریخ و «کتب ملل و نحل»، وی را از [[غالیان]] شیعه و مؤسس فرقه [[سبائیه]] می‌دانند که قائل به الوهیت علی بوده‌است و به همین دلیل مورد لعن و تکفیر علی بن ابیطالب واقع شده‌است و حتی برخی اخباری نقل می‌کنند که وی و پیروانش، به دستور علی در آتش سوزانده شده‌اند. مرتضی عسکری در کتاب خود و هم چنین برخی از خاورشناسان و حتی علمای سنی در قرون اخیر، عبدالله بن سبا فردی خیالی و ساخته و پرداخته مخالفان شیعه می‌دانند.<ref>بحثی از آن در مقاله [[غلات (غالیان)]] آورده شده‌است.</ref>▼
برخی از اهل سنت، نظیر [[شیخ شلتوت]]، [[مفتی]] اعظم [[الازهر]] معتقدند که تقلید از فقه مذهب جعفری، نظیر [[مذاهب چهارگانه]] اهل سنت معتبر است.<ref>[http://www.maarefislam.com/doreholomvamaarefislam/bookscontent/imamshenasi/imam3/imam3.6.htm طهرانی، امام‌شناسی، ج۳]</ref>▼
== باورها ==
سطر ۹۳ ⟵ ۱۱۳:
{{اصلی|ولایت فقیه}}
از نظر شیعه، حکومت تنها از آن خداست و هر حاکمی که از جانب خداوند حکم نکند و فرمانش حق نباشد، لزوماً به باطل حکم کرده و طاغوت می‌باشد. (چرا که بعد از حق چیزی جز باطل نیست<ref>سوره مبارکه یونس/۳۲</ref>)<ref>أصل الشیعة ص ۲۱۱</ref><ref>الشافی فی الإمامة ج ۱ ص ۱۰۳</ref><ref>وسائل الشیعة للحر العاملی ج ۲۷ ص ۱۳۲</ref><ref>الصراط المستقیم للبیاضی ج ۱ ص ۶۳</ref> و دروغ‌زن به خدا و پیامبر او و غاصب ولایت آن‌ها خواهد بود و مخالفت با آن واجب است، مگر از باب [[تقیه]]. بنابراین، شیعیان معتقدند که خداوند [[امامان شیعه|امامانی]] را از جانب خود تعیین و مشخص نموده‌است و تنها آنان شایستگی تشکیل حکومت و قرار گرفتن در رأس آن را دارند و اطاعت از هر حاکمی غیر از آن‌ها، شرک تلقی شده و موجب جاودانگی در آتش خواهد شد.<ref>أمالی الطوسی ص ۴۱۷</ref><ref>أمالی الشیخ الطوسی ص ۵۷</ref><ref>أمالی الشیخ الطوسی رحمه الله ص ۶۳۴</ref><ref>الاختصاص للشیخ المفید رحمه الله ص ۲۵۹: عن أبی جعفر علیه السلام قال: قال الله تبارک وتعالی: لأعذبن کل رعیة فی الإسلام أطاعت کل إمام '''لیس من الله''' وإن کانت الرعیة بارة تقیة</ref><ref>الاعتقادات للشیخ الصدوق رحمه الله ص ۷۶</ref><ref>الغدیر للعلامة الأمینی رحمه الله ج ۱۱ ص ۵۶، که روایات را از مسند احمدبن حنبل نقل می‌کند</ref><ref>الکافی للشیخ الکلینی رحمه الله ج ۱ ص ۳۷۳ الی ۳۷۵</ref><ref>المقنعة للشیخ المفید رحمه الله ج ۱ ص ۸۱۱</ref><ref>المیزان للعلامة الطباطبائی رحمه الله ج ۴ ص ۳۹۷</ref><ref>النواصب ص ۱۸</ref><ref>بشارة المصطفی للطبری رحمه الله ص ۲۱۷</ref><ref>تأویل الآیات لشرف الدین الحسینی رحمه الله ج ۱ ص ۹۶</ref><ref>عقائد الإمامیة للمظفر رحمه الله ص ۱۱۲</ref><ref>وسائل الشیعة للحر العاملی رحمه الله ج ۱۱ ص ۴۷۱؛ باب واجب بودن تقیه نزد حاکم غیر الهی (در شرایط خاص)</ref>
در نگاه شیعیان خداوند در تمامی زمان‌ها یک نفر را به عنوان امام یعنی سرپرست الهی قرار داده‌است و زمین هرگز از «حجت» خالی نیست اما این راهبران الهی، همان گونه که در بالا گفته شد، تنها زمانی دست به تشکیل حکومت می‌زنند که اقبال و خواست عمومی برای این امر وجود داشته باشد. شیعیان علت عدم [[ظهور]] و تشکیل حکومت [[حجت بن حسن|آخرین امامشان]] -که وی را [[منجی]] می‌خوانند- را نیز عدم خواست واقعی مردم برای تشکیل حکومت الهی می‌دانند.<ref>کتاب الغیبة، محمد بن إبراهیم النعمانی رحمه الله باب ۱۰</ref> در فقه شیعی، نظریه‌ای وجود دارد که دایره اختیارات فقیه جامع‌الشرایط را در حد حاکمیت می‌داند و اگر چه در دایره اختیارات فقیه اختلاف نظر وجود دارد اما کسانی که قائل به گستردگی اختیارات ولی فقیه هستند معتقدند او حق حاکمیت دارد و دستورها او به
ولایت محدود فقیه از جمله حق قضاوت، صدور [[فتوا]] در مسائل شرعی، اخذ [[وجوهات شرعی]] و رسیدگی به [[امور حسبیه]] از دیرباز در [[فقه امامیه]] مطرح و مورد بحث بوده و در ارتباط نزدیک با نهاد [[مرجع تقلید|مرجعیت]] است. اما در نظریهٔ ولایت سیاسی فقیه که بیش از همه توسط [[روح‌الله خمینی]] مطرح و تشریح شده، این ولایت اساس نظم سیاسی دورهٔ غیبت را تشکیل می‌دهد و فقیهان جانشین [[امام]] در اجرای سیاست‌ها و مسائل حکومتی و سایر امور مربوط به امام معصوم (به جز جهاد ابتدایی) محسوب می‌شوند.<ref>نظام سیاسی و دولت در اسلام. ص ۲۴۳</ref><ref>کتاب ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، امام خمینی، ص۴۰.</ref>
سطر ۱۰۲ ⟵ ۱۲۲:
دانشمندان علم کلام اسلامی مانند خواجه نصیر الدین طوسی در کتاب تجرید الاعتقاد و علامه حلی در شرح تجرید، به این نکته اشاره کرده‌اند که بحث عصمت در سه سطح مطرح می‌گردد:
سطح اول: عصمت به معنای باز دارندگی از اشتباه در ابلاغ رسالت. در این زمینه دانشمندان علم کلام اعم از اهل تشیع و اهل تسنن، عصمت به معنای یادشده را در مورد پیامبر اسلام تأیید می‌کنند. زیرا آیه سوم از سوره نجم با صراحت این امر را بیان کرده‌است که هرگز پیامبر از روی هوا و هوس سخن نمی‌گوید و سخن او چیزی جز وحی الهی نیست.<ref><nowiki><ref>{{پایان عربی}}</nowiki>مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمۡ وَ مَا غَوَیٰ*وَ مَا يَنطِقُ عَنِ ٱلۡهَوَیٰٓ{{پایان عربی}}(که همنشین شما [محمّد] نه گمراه شده و
سطح دوم: عصمت به معنای باز دارندگی از گناه و معصیت. در این زمینه عموم علمای علم کلام شیعه، معتقد به عصمت پیامبران و امامان و فاطمه زهرا هستند.<ref>تجرید الاعتقاد/نصیر الدین طوسی/مبحث عصمت</ref>
سطر ۱۱۷ ⟵ ۱۳۷:
شیعه دوازده امامی در ابتدای قرن بیست و یکم، بزرگ‌ترین شاخه از فرق شیعه است.<ref>دانشنامه بریتانیکا، [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/540503/Shiite مدخل شیعه]: "The largest Shīʿite sect in the early 21st century was the Ithnā ʿAshariyyah,"</ref>
==== امامان شیعیان دوازده امامی ====▼
▲== خاستگاه ==
{{اصلی|
▲پیامبر اسلام ده سال پس از هجرت، و چند ماه پس از بازگشت از [[حجةالوداع]]، بیمار شد و ظهر روز دوشنبه در [[۱۲ ربیع‌الاول]] سال [[۱۱ (قمری)|۱۱]] مصادف با [[۷ ژوئن]] سال [[۶۳۲ (میلادی)|۶۳۲م]] در خانهٔ همسرش [[عایشه]] در شهر [[مدینه]] در حالی که ۶۳ سال داشت درگذشت.<ref>{{cite book |last=شبارو |first=عصام محمد |edition=3 |title= الدولة العربیَّة الإسلامیَّة الأولی (۱-٤۱هـ/٦۲۳-٦٦۱م) (3 ed.). |year=۱۹۹۵ |publisher=دارالنهضة العربیة (بیروت)|location=[[بیروت]]-[[لبنان]]|page=202}}</ref><ref name="USNews">Lewis (April 7, 2008), ''[http://www.usnews.com/articles/news/religion/2008/04/07/the-last-prophet.html?PageNr=3 The Last Prophet]''</ref> گروهی از مردم به [[سقیفه بنی ساعده]] رفتند تا در مورد جانشینی محمد گفتگو کنند.<ref name="خلافت">مصطفی حلمی (2006): [http://books.google.com.sa/books?id=AdbnOjtRltQC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false الخلافة]، ص۳۷–۳۸ ارجاع به ثانویه در این پاراگراف.</ref> این امر درحالی بود که، علی<ref>{{پک|Madelung|1997|ک=Succession to Muhammad|زبان=en|ص=23}}</ref> به همراه [[طلحه]] و [[زبیر]] و جمعی از خویشان و [[صحابه|صحابهٔ]] محمد، مشغول خاکسپاری‌اش بودند،<ref>{{پک|Veccia Vaglieri|1986|ف=ʿAlī b. Abī Ṭālib|ک=EI2|زبان=en|ش=1}}</ref> نتیجه گردهمایی مسلمانان در [[سقیفه]]، انتخاب [[ابوبکر]] به‌عنوان جانشین محمد بود.<ref>{{پک|Holt|Lambton|Lewis|1977|ک=Cambridge History of Islam|زبان=en|ص=57}}</ref><ref>{{پک|Madelung|1997|ک=Succession to Muhammad|ص=26–27, 30–43 and 356–60|زبان=en}}</ref> گروهی از [[انصار]] در [[سقیفه بنی ساعده]] از [[سعد بن عباده]] حمایت می‌کردند، اما [[مهاجران]] این را نپذیرفته و خود را از لحاظ خویشاوندی نزدیک‌تر به محمد می‌دانستند. در میان مهاجران عده‌ای نیز به رهبری علی و شامل زبیر، طلحه، [[عباس بن عبدالمطلب]]، [[مقداد]]، [[سلمان فارسی]]، [[ابوذر غفاری]] و [[عمار بن یاسر]]، علی را وارث مشروع محمد می‌دانستند. [[پوناوالا]] معتقد است تاریخ‌نگاران مسلمان اتفاق نظر دارند که بحران موجود در این برهه، توسط سه تن از مهاجران مشهور به نام‌های [[ابوبکر]] و [[عمر]] و [[ابوعبیده جراح]] برطرف گردید. آنان انصار را جمع کرده و به آن‌ها ابوبکر را تحمیل کردند. حسادت بین دو قبیلهٔ مهم انصار به نام [[اوس]] و [[خزرج]] و عدم فعالیت [[بنی‌هاشم]] در تبلیغ نظرشان، موفقیت این سه تن را تسهیل نمود.<ref name="Poonawala">{{پک|Poonawala|2011|ف=ʿAlī b. Abī Ṭāleb|ک=Iranica|زبان=en}}</ref>
▲این انتخاب باعث اختلاف بین هواداران ابوبکر و طرفداران علی شد. طرفداران علی قائل بودند که علی توسط شخص محمد به جانشینی منصوب شده‌است و بنابراین مقام خلافت باید از آن وی باشد.<ref>{{پک|Holt|Lambton|Lewis|1977|ک=Cambridge History of Islam|زبان=en|ص=57}}</ref><ref>{{پک|Madelung|1997|ک=Succession to Muhammad|ص=26–27, 30–43 and 356–60|زبان=en}}</ref> علاوه بر آن، [[طبری]] در تاریخ خود نقل کرده‌است که گروهی از مخالفان ابوبکر از جمله زبیر در خانهٔ فاطمه گرد آمدند و عمر با تهدید به آتش زدن خانه، آن‌ها را بیرون کشاند. علی بعداً مکرر می‌گفت که اگر چهل یاور داشت قیام می‌کرد.<ref>{{پک|Madelung|1997|ک=Succession to Muhammad|زبان=en|ص=43}}</ref> به نوشته پوناوالا علی و بنی‌هاشم تا قبل از مرگ فاطمه (حدود شش ماه) از بیعت با ابوبکر سر باز زدند. علی بر روی حقش پافشاری ننمود، چرا که تمایل نداشت امت نوپای اسلام دچار کشمکش گردد.<ref name="Poonawala"/>
▲بدین ترتیب به تدریج نهاد [[خلافت]] پدید آمد که در خارج از جهان اسلام معادلی ندارد. خلیفه از منزلت رهبری و حق گزینش زمامداران برخوردار بود. انتصاب به خلافت نوعی قرارداد بود که تعهدات متقابلی را بین خلیفه و اتباع وی ([[امت]]) پدید می‌آورد.<ref>{{پک|Holt|Lambton|Lewis|1977|ک=Cambridge History of Islam|زبان=en|ص=57-58}}</ref>
▲همه شیعیان معتقد به انتخاب امامت توسط خدا و ابلاغ آن توسط پیامبر هستند و بنابراین بر اساس حدیث غدیر (و آیاتی چون [[آیه ولایت]]<ref>آیه ۵۵، از سوره ۵: المائدة.</ref> و [[آیه تطهیر]]<ref>اواخر آیه ۳۳، از سوره ۳۳: الأحزاب.</ref> و احادیث متواتر دیگر، همچون حدیث منزلت و حدیث ثقلین)<ref>ر. ک. به دوره ''امام شناسی''، علاّمه سیّد محمد حسین حسینی طهرانی، انتشارات علّامه طباطبائی.</ref> [[علی]] را امام بر حق می‌دانند، اما [[اهل سنت]] به شورا اعتقاد دارند.
▲شیعیان بر این باورند که محمد در زمان حیاتش، جانشین پس از خود را تعیین کرد و پسر عمو و دامادش [[علی بن ابیطالب]] را به عنوان [[وصی]] و [[خلیفه]] پس از خود اعلام نمود. شیعیان بر این باورند که اساس و خاستگاه شیعه، دفاع از [[اسلام]] و [[ولایت]] و [[عدل]]{{مدرک}} است.
▲هم چنین شیعیان در اثبات حقانیت خود به روایاتی از [[محمد|پیامبر اسلام]] در منابع اهل سنت استناد می‌کنند، که در آن‌ها به «'''شیعه [[علی]]'''» اشاره شده‌است. از جمله سیوطی سنی مذهب روایت می‌کند زمانی [[پیامبر]] رو به [[علی]] کرد و گفت: «سوگند به آن که جانم به دست اوست این شخص - [[علی]] - و کسانی که شیعه و پیرو اویند در [[قیامت]] رستگارند.»<ref>سیوطی (دانشمند سنی مذهب)، «درّالمنثور» ذیل «آیه ۷ سوره [[بینه]]»</ref> [[علامه امینی]] از علمای شیعه‌است که از محبوبیت خاصی در میان شیعیان برخوردار است. وی تمامی روایات دربارهٔ واقعه [[غدیر]] را از کتب اهل سنت جمع‌آوری نموده و در چهل مجلد [[الغدیر]] منتشر نمود.
▲برخی، تشیع را به فردی به نام [[عبدالله بن سبا]] نسبت می‌دهند. اگرچه برخی از تواریخ و «کتب ملل و نحل»، وی را از [[غالیان]] شیعه و مؤسس فرقه [[سبائیه]] می‌دانند که قائل به الوهیت علی بوده‌است و به همین دلیل مورد لعن و تکفیر علی بن ابیطالب واقع شده‌است و حتی برخی اخباری نقل می‌کنند که وی و پیروانش، به دستور علی در آتش سوزانده شده‌اند. مرتضی عسکری در کتاب خود و هم چنین برخی از خاورشناسان و حتی علمای سنی در قرون اخیر، عبدالله بن سبا فردی خیالی و ساخته و پرداخته مخالفان شیعه می‌دانند.<ref>بحثی از آن در مقاله [[غلات (غالیان)]] آورده شده‌است.</ref>
▲برخی از اهل سنت، نظیر [[شیخ شلتوت]]، [[مفتی]] اعظم [[الازهر]] معتقدند که تقلید از فقه مذهب جعفری، نظیر [[مذاهب چهارگانه]] اهل سنت معتبر است.<ref>[http://www.maarefislam.com/doreholomvamaarefislam/bookscontent/imamshenasi/imam3/imam3.6.htm طهرانی، امام‌شناسی، ج۳]</ref>
▲== امامان شیعیان دوازده امامی ==
اکثریت شیعه، را شیعه [[شیعه دوازده‌امامی|امامیه]] یا [[شیعه دوازده‌امامی|اثنی‌عشری]] (دوازده امامی) تشکیل می‌دهد، از آن جا که آنان جانشینان [[پیامبر اسلام]] را ۱۲ نفر می‌دانند، اثنا عشریه (دوازده امامی) نامیده شده‌اند.<ref>الشهرستانی، الملل والنحل: ج۱ ص۱۷۳. ناشر: دارالمعرفة ـ بیروت.</ref>
سطر ۱۵۲ ⟵ ۱۵۵:
# [[امام زمان|حجت بن الحسن (المهدی)]]
▲== دسته های مختلف شیعیان ==
== فقه ==▼
{{اصلی|فقه امامیه}}▼
مذهب فقهی شیعیان دوازده‌امامی به فقه امامیه مشهور است.▼
▲دسته‌های مختلف شیعیان در خصوص شرایط امامت، اشخاصی که به عنوان امام منصوب شده‌اند و مأموریت امام اختلاف نظر دارند و بر اساس تفاوت دیدگاهشان در موضوع امامت شاخه‌های شیعه از هم متمایز می‌شوند. برای مثال زیدیه قیام به شمشیر را از ویژگی‌های امام می‌دانند در حالی که اسماعیلیه و امامیه بر [[علم امام|علم]] و [[عصمت]] امام تأکید دارند. اکثر قریب به اتفاق شیعه، جز معدودی از فرقه‌ها نظیر [[ناووسیه]]، امام را مردی از فرزندان [[فاطمه زهرا]] می‌دانند.
== علایم ظاهری شیعیان ==▼
در روایتی از [[حسن بن علی العسکری]] نقل شده‌است: «نشانه و علامتِ مؤمن (شیعه) پنج چیز است: ۱–۵۱ رکعت نماز [در شبانه‌روز] خواندن (۱۷ رکعت واجب و ۳۴ رکعت مستحبی و نافله روزانه)، ۲- زیارت کردن [[امام حسین]] در روز [[اربعین]]، ۳- [[انگشتر]] را در دست راست نمودن، ۴- پیشانی را در [[سجده]] بر خاک نهادن، ۵- [[بسم الله الرحمن الرحیم]] را [در نمازها] بلند گفتن.»<ref>تهذیب الاحکام، ج ۶، ص ۵۲؛ مصباح، کفعمی، ص ۶۴۸.</ref>▼
▲به لحاظ تاریخی شیعه در سده نخست به عنوان یک گروه از مسلمانان شکل گرفت. برخی این شکل‌گیری را در زمان حیات پیامبر و عده‌ای پس از وفات وی در اختلاف بر سر جانشین او می‌دانند. از زمان [[خلافت]] علی بن ابیطالب، شیعه علی به عنوان یک اجتماع متشکل ایجاد شد و بخصوص پس از واقعه عاشورا دسته‌های متعدد شیعه نظیر [[ناووسیه]]، [[زیدیه]] و [[امامیه]] ظهور کردند و در اواخر سده نخست و اوائل سده دوم به صورت مذهب فقهی و کلامی صورتبندی شدند.
یکی دیگر از نشانه‌های ظاهری شیعیان شهادت دادن به [[ولایت]] و خلافت بلافصل [[علی بن ابیطالب]] و امامان بعد از او در اذان (با ذکر ''اشهد ان علیاْ ولی‌الله'' یا نظایر آن) می‌باشد؛ که [[شهادت ثالثه]] نامیده می‌شود. البته گواهی دادن به ولایت علی بن ابیطالب در اذان به عنوان استحباب و تبرک گفته می‌شود و از اجزای اصلی اذان نیست. گر چه شهادت به ولایت علی بن ابی طالب در این زمانه شعار مذهب شیعه محسوب می‌شود، ولی برخی [[مراجع تقلید]] معتقدند که این عبارت باید طوری گفته شود که شبیه جملات اذان و اقامه نگردد.▼
== جغرافیای تشیع ==
خط ۲۰۹:
# در دورهٔ [[ایلخانان]]، حضور [[علامه حلی]] به مدت ده سال در ایران و آزادی وی در بیان احکام و مهارت او در فقه و کلام و نیز تلاش‌های [[خواجه نصیرالدین طوسی]] عامل دیگر تقویت بنیاد تشیع در ایران است.
# حلقهٔ آخر این جریان تأسیس [[دولت صفویه]] و اعلام تشیع به عنوان مذهب رسمی و حضور و دعوت از علمای شیعه از سراسر جهان اسلام است.<ref>https://www.aviny.com/shobhe/eteghadi/117.aspx</ref>
▲== علایم ظاهری شیعیان ==
▲در روایتی از [[حسن بن علی العسکری]] نقل شده‌است: «نشانه و علامتِ مؤمن (شیعه) پنج چیز است: ۱–۵۱ رکعت نماز [در شبانه‌روز] خواندن (۱۷ رکعت واجب و ۳۴ رکعت مستحبی و نافله روزانه)، ۲- زیارت کردن [[امام حسین]] در روز [[اربعین]]، ۳- [[انگشتر]] را در دست راست نمودن، ۴- پیشانی را در [[سجده]] بر خاک نهادن، ۵- [[بسم الله الرحمن الرحیم]] را [در نمازها] بلند گفتن.»<ref>تهذیب الاحکام، ج ۶، ص ۵۲؛ مصباح، کفعمی، ص ۶۴۸.</ref>
▲یکی دیگر از نشانه‌های ظاهری شیعیان شهادت دادن به [[ولایت]] و خلافت بلافصل [[علی بن ابیطالب]] و امامان بعد از او در اذان (با ذکر ''اشهد ان علیاْ ولی‌الله'' یا نظایر آن) می‌باشد؛ که [[شهادت ثالثه]] نامیده می‌شود. البته گواهی دادن به ولایت علی بن ابیطالب در اذان به عنوان استحباب و تبرک گفته می‌شود و از اجزای اصلی اذان نیست. گر چه شهادت به ولایت علی بن ابی طالب در این زمانه شعار مذهب شیعه محسوب می‌شود، ولی برخی [[مراجع تقلید]] معتقدند که این عبارت باید طوری گفته شود که شبیه جملات اذان و اقامه نگردد.
== شیعه واقعی ==
سطر ۲۱۷ ⟵ ۲۲۲:
ای جابر! آیا کسی که خود را به شیعه ببندد و منتسب کند، همین بس باشد که دوستی ما خاندان را دارد؟ به خدا جز کسی که تقوای خدا را داشته و او را فرمان برد، شیعه ما نباشد. شیعه‌های ما شناخته نمی‌شوند جز به تواضع، خشوع، امانت داری، کثرت یاد خدا، روزه، نماز، نیکی کردن به پدر و مادر، وارسی حال همسایگان نیازمند و مستمند و بدهکار و یتیم، راستگویی، خواندن قرآن و نگه داشتن زیان از مردم جز به ذکر خیر. آن‌ها در هر چیز امین خویشان خود هستند… ای جابر! جز با اطاعت نمی‌توان به خداوند تبارک و تعالی نزدیک شد و ما برات آزادی از دوزخ برای کسی نداریم و احدی را برخدا حجّتی نیست. هر که مطیع خداست، دوست ما است و هر که نافرمانی خدا کند، دشمن ماست. به ولایت ما جز با عمل و ورع نمی‌توان رسید.}}<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=162900 |عنوان =شیعه واقعی چنین است | ناشر =تبیان |تاریخ = |تاریخ بازدید =}}</ref>
▲== فقه ==
▲{{اصلی|فقه امامیه}}
▲مذهب فقهی شیعیان دوازده‌امامی به فقه امامیه مشهور است.
== مراجع تقلید شیعه ==
سطر ۲۵۸ ⟵ ۲۶۷:
* علّامه سیّد محمد حسین حسینی طهرانی، ''دوره علوم و معارف اسلام''، قسمت''امام شناسی''، انتشارات علّامه طباطبائی، مشهد مقدّس.
* [[سید علی حق‌شناس]]، ساختار سیاسی اجتماعی [[لبنان]] و تأثیر آن بر پیدایش جنبش آمل، تهران، ۱۳۸۸، انتشارات سنا.
* الدّرّالمنثور فی تفسیر بالمأثور، عبد الرحمان بن ابي بكر سيوطي
== پانویس ==
سطر ۲۶۷ ⟵ ۲۷۷:
* [http://shiasay.com/ask/14/چرا-ایرانیان-شیعه-شدند؟ چگونه شیعه وارد ایران شد؟]
* [http://www.hawzah.net/per/magazine/nm/008/nm00810.asp تشیع و ایران؛ رسول جعفریان]
* [[https://library.tebyan.net/fa/124144/%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AB%D9%88%D8%B1-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%AB%D9%88%D8%B1|کتاب الدرالمنثور]]
{{موضوعات اسلام}}
| |||