میرزا کوچک خان جنگلی: تفاوت میان نسخه‌ها

 

== ارزیابی و میراث ==

 

اما اندیشمندان و رجال مستقل اعم از ملی یا مذهبی عمدتاً او را ستوده‌اند و همیشه از میرزا به عنوان مبارزی ملی، شجاع و باغیرت یاد کرده‌اند.<ref>دکتر حشمت که بوده، جنگل گیلان چه بوده، میرزا محمد تمیمی طالقانی</ref><ref>شرح حال رجال ایران، مهدی بامداد</ref><ref>یادداشتهای احمد کسمایی از نهضت جنگل، پوراندخت کسمایی</ref> با این حال اکثر متفکران میرزا را مبری از اشتباه نمی‌دانند. مثلاً سیاست میرزا در مواجهه با نیروهای قزاق در دوره [[تیمورتاش]]، (با این توجیه که روبروی هموطن نمی‌جنگیم) یعنی عقب‌نشینی بدون هدف و برنامه، کاری غلط و یک اشتباه استراتژیک قلمداد شده که تنها به از هم پاشیدن قوای جنگل و کشته و معدوم شدن بسیاری از جنگلی‌های اصیل منجر شد. منتقدان بر این باورند که میرزا می‌بایست یا با دولت مرکزی مصالحه می‌کرد یا اینکه با تمام قوا با قزاق‌ها می‌جنگید. از دیگر انتقادهایی که دربارهٔ میرزا مطرح شده این است که در دوره دوم قیام جنگل سیاست اعلام جمهوری و نزدیکی افراطی میرزا با قوای شوروی کار اشتباهی بوده و این عمل او در دوران‌های بعدی دستاویز حرکت‌های تجزیه طلبانه شده‌است.<ref>سردار جنگل، نوشتهٔ ابراهیم فخرایی</ref><ref>قیام جنگل، اسماعیل جنگلی</ref><ref>یادداشتهای احمد کسمایی از نهضت جنگل، پوراندخت کسمایی</ref><ref>شرح حال رجال ایران، مهدی بامداد</ref><ref>دکتر حشمت که بوده، جنگل گیلان چه بوده، میرزا محمد تمیمی طالقانی</ref><ref>نهضت جنگل -اسناد ملی ایران، سازمان ملی اسناد ملی</ref><ref>نهضت جنگل به روایت اسناد وزارت خارجه، رقیه سادات عظیمی</ref> هرچند جمهوری که میرزا بنا نهاد با تمام ایرادات و مشکلاتی که داشت یک خودمختاری قومیتی نبود. این مطلب را می‌توان به راحتی از ترکیب رهبران جمهوری فهمید. مثلاً [[خالو قربان]] کُرد بود و [[احسان الله خان]] اهل مازندران، یا [[حیدر خان عمواوغلی]]<ref>حیدرخان عمو اوغلی، اسماعیل رائین</ref> اهل آذربایجان بود.