جمهوری مهاباد: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
۱۵ دسامبر برابر است با ۲۴ آذر
خط ۳۷:
| subdivision_name3 =
| established_title = تاسیس{{سخ}}خروج شوروی{{سخ}}انحلال{{سخ}}اعدام سران
| established_date = ۲۲ ژانویه ۱۹۴۶ (۲ بهمن ۱۳۲۴){{سخ}}ژوئن ۱۹۴۶{{سخ}}۱۵ دسامبر ۱۹۴۶ (۱۶۲۴ آذر ۱۳۲۵){{سخ}}۳۰ مارس ۱۹۴۷
| founder =
| seat_type =
خط ۷۲:
| footnotes =
}}
'''جمهوری مهاباد''' {{به کردی|کۆماری مه‌هاباد}} نام یک جمهوری خودمختار در شمال غربی [[ایران]] بود که در ۲۲ ژانویه ۱۹۴۶ (سه شنبه، ۲ بهمن ۱۳۲۴) تشکیل شد و کمتر از یک سال یعنی تا ۱۶۲۴ آذر ۱۳۲۵ بر پا بود. احزاب چپ کُرد اصرار بر جمهوری کردستان دارند. مرکز این جمهوری در شهر [[مهاباد]] و رهبر این حکومت [[قاضی محمد]] بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.mediya.net/siyaset/05/jomhuriye-mahabad-220105.htm |عنوان=جمهوری مهاباد | ناشر =میدیا |تاریخ =۲۰۰۵ |تاریخ بازبینی=۲۹ آگوست ۲۰۱۷}}</ref>
 
وسعت این جمهوری تنها به چند شهر نزدیک مهاباد منجمله شهرهای [[بوکان]]، [[پیرانشهر]]، [[نقده]]، [[اشنویه]]، [[سقز]] و [[سردشت]] ([[مکریان]] امروزی) منتهی می‌شد به همین دلیل بیشتر این حکومت را «جمهوری مهاباد» می‌خوانند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.radiofarda.com/content/fk-fergheh-e20/27447454.html |عنوان=عملکرد «جمهوری کردستان» و رابطه این تشکیلات با تبریز | ناشر =رادیو فردا |تاریخ =۲۵ دسامبر ۲۰۱۵ |تاریخ بازبینی=۶ ژانویه ۲۰۱۶}}</ref>
خط ۹۵:
جمهوری مهاباد تنها ۱۱ ماه دوام آورد و علت آن انعقاد قراردادی از جانب دولت وقت ایران با [[اتحاد جماهیر شوروی]] و ورود [[ارتش ایران]] به مهاباد بود.
 
ارتش نهایتاً در ۱۶۲۴ آذر ۱۳۲۵ این جمهوری را سرنگون کرد و نخستین رهبر حزب دموکرات و [[رئیس جمهور]] وقت یعنی قاضی محمد را به همراه بسیاری دیگر (همچون [[حامد مازوجی]]) در میدان مرکزی شهر مهاباد به دار آویخت. اعدام‌های دیگری در [[سقز]] و سایر شهرها نیز صورت گرفت. سایر اعضای حزب نیز یا زندانی شدند یا موفق شدند به خارج و به ویژه به [[مناطق کردنشین]] شمال عراق بگریزند.
 
نخست وزیر این حکومت ([[حاجی باباشیخ]]) به دلیل احترام و نفوذ خانوادگی زیادی که وی در میان مردم کردستان داشت و همچنین تهدیدهایی که از طرف شیخ محمود حفید از کردستان عراق به حکومت شاه شده بود، شاه ایران مجبور شد وی را اعدام نکند.