عبدالرحمن صوفی: تفاوت میان نسخه‌ها

|نام_شخص= ابوالحسن عبدالرحمن صوفی رازیراز یفسوی

|نام دیگر= صوفی رازی فسوی

|محل_تولد= [[ری]] فسایی- الاصلفسا

صوفی رازی فسوی در دربار [[عضدالدوله دیلمی]] در [[اصفهان]] زندگی می‌کرد و کار اصلی او تشریح یافته‌های پیشین یونانیان در علم [[نجوم]] و ترجمه آثار آنان به [[زبان عربی]] بود. تعیین اندازه نصف النهار شهر شیراز و ابداع علم نورسنجی در ستارگان از دیگر کارهای علمی ارزشمند اوست.

صوفی رازی فسوی نخستین کسی بود که کهکشان مارپیچی M۳۱ (که درفاصلهٔ ۲٫۹ میلیون سال نوری از ما قرار گرفته) را با چشم غیرمسلح رصد نموده و مورد مطالعه قرار داد. گزارش صوفی از [[کهکشان زن برزنجیر]] و همین‌طور [[ابر ماژلانی بزرگ]]، قدیمی‌ترین مدارک موجود از مشاهدهٔ این اجرام هستند. عبدالرحمان در عین حال توانست هفت جرم دیگر را به عنوان اجرام غیرستاره‌ای ثبت و رصد کند.

عبدالرحمان صوفی فسوی با رصدهای پیاپی اعلام کرد که رنگ ستارهٔ [[شباهنگ (ستاره)|شباهنگ]] (در عربی شعرای یمانی) تغییر نمی‌کند. پیش از او اخترشناسان یونانی مانند [[سنکای جوان|سِنِکا]] و [[بطلمیوس]]<nowiki/> گفته بودند که این ستاره را به رنگهای گوناگونی دیده‌اند. کتاب صورالکواکب او جدول‌هایی از قدر ستاره‌ها دارد که با دقت خوبی تنظیم شده‌اند. در این کتاب همچنین اصلاحی بر روی فهرست‌های قدیمی یونانی صورت گرفت و برای اولین بار صورتهای فلکی جدیدی چون [[ققنوس (صورت فلکی)|صورت فلکی ققنوس]] شناسایی شد که به دلیل عرض جغرافیایی رصدگران یونانی در فهرستهای آن‌ها نیامده بود.

صوفی فسوی همچنین کاربردهای بسیار زیادی برای [[اسطرلاب]] پیدا کرد که یافته‌هایش در آثار به جا مانده از او مکتوب باقی مانده‌است. او در سال ۹۸۴ کتاب معروفش را که صورالکواکب ((Book of fixed stars نام دارد به رشته تحریر درآورد و در آن بسیاری از کارهایش را همراه با تصویر تشریح کرد. در این کتاب او ستارگان را با نام‌های عربی‌شان مشخص کرده و جدولی از قدرهای دقیق ستارگان هر صورت فلکی و نمای [[صورت فلکی]] ارائه کرده‌است. در توصیفات و تصاویری که از صورت فلکی آندرومدا کشیده‌است به یک ابر کوچک اشاره نموده که در حقیقت همان کهکشان آندرومدا یا ۳۱M است. البته ظاهراً منجمان اصفهانی سال‌ها قبل از صوفی به حضور آن «ابر» در صورت فلکی آندرومدا پی برده بودند.

نام علمی عبدالرحمان صوفی در کتاب‌های اروپایی باعنوان «Azophi» یا «Azophi Arabus» آمده‌است<ref>Robert Harry van Gent. ''[http://www.staff.science.uu.nl/~gent0113/alsufi/alsufi_biography.htm Biography of al-Sūfī]''. "The Persian astronomer Abū al-Husayn ‘Abd al-Rahmān ibn ‘Umar al-Sūfī was born in Rayy (near Tehrān) on 7 December 903 [14 Muharram 291 H] and died in Baghdād on 25 May 986 [13 Muharram 376 H] … the Persian astronomer Abū al-Husayn ‘Abd al-Rahmān ibn ‘Umar al-Sūfī who was commonly known by European astronomers as Azophi Arabus". University of Utrecht, Netherlands. Retrieved 2014-1-11</ref> و برخی از منابع غربی او را [[عرب]] معرفی کرده‌اند. در [[دانشنامه اخترشناسی آکسفورد]] (چاپ ۲۰۰۲) که به سرپرستی [[پاتریک مور]] تدوین شده، آمده‌است: «صوفی رازی فسوی در ایران به دنیا آمد و در ایران هم زندگی کرد.» البته کتاب صورالکواکب را به زبان عربی نوشته که این دلیل بر عرب دانستن او نمی‌شود. چرا که در آن زمان برای حفظ اثر علمی باید به عربی می‌نوشتند. کتاب «صور الکواکب الثابته» بعدها توسط [[خواجه نصیرالدین طوسی]] (سازندهٔ [[رصدخانه مراغه]] در ۷۵۰ سال پیش) به [[فارسی]] ترجمه شد.