زبان فارسی: تفاوت میان نسخهها
[نسخهٔ بررسیشده] | [نسخهٔ بررسیشده] |
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
Saeedshahi (بحث | مشارکتها) خنثیسازی ویرایش 25591942 توسط 195.181.122.16 (بحث) برچسب: خنثیسازی |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۵۸:
{{مرتبط|شورای بازنگری در شیوه نگارش و خط فارسی}}
{{اصلی|خط فارسی}}
خط فارسی کنونی، فارسیشدهٔ [[خط عربی]] است و خط عربی تغییر یافته [[خط کوفی]] و بصری است که چهار حرف «پ»، «ژ»، «گ» و «چ» را افزون بر آن دارد. در پی [[تغییر خط در تاجیکستان]]، در این کشور زبان فارسی به [[خط تاجیکی|خط سیریلیک]] نوشته میشود و تلاشهایی برای بازگشت به خط فارسی وجود دارد.<ref>[http://tajikam.com/fa/index.php?option=com_content&task=view&id=53&Itemid=36 وضعیت زبان و خط فارسی در تاجیکستان در گفتگو با محمدجان شکوری]</ref> خط فارسی هماکنون در دو کشور ایران و افغانستان به خوبی رواج دارد و خط رسمی کشور
خط امروزی فارسی در نظر برخی کارشناسان مانند [[محمدرضا باطنی]] و [[کوروش صفوی]] دارای معایبی است و ایشان آن را برای نوشتن فارسی مناسب نمیدانند. از مهمترین ایرادهایی که به این خط گرفتهاند میتوان به عدم ثبت آواها در نوشتار و امکان غلطخوانی، وجود حروف متفاوت با مخرجی یکسان، دشواری آموزش و فراگیری خط فارسی به دلیل نبود آوانویسی و اشکال مختلف یک حرف در کلمه، فراوانی نقطهها و اعمال سلیقه در نوشتار را میتوان ذکر نمود.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=دکتر محمدرضا باطنی:معایب خط فارسی |نشانی=http://persianlanguage.ir/articles/persian_alphabet/319 |زبان=فارسی |اثر=انجمن زبان فارسی |تاریخ بازدید=|| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6Dxy2ZqXx | تاریخ بایگانی = ۲۶ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنان بحثبرانگیز کوروش صفوی دربارهٔ خط فارسی|نشانی=http://www.bookcity.org/news-2812.aspx |زبان=فارسی |اثر= |تاریخ بازدید=|| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6E0RaJ5YS | تاریخ بایگانی = ۲۸ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref> مسئله تغییر خط فارسی در آغاز دوره حکومت پهلوی اول مطرح شد و اگرچه کسانی مانند دکتر باطنی و [[صادق هدایت]] از این مسئله استقبال کردهبودند اما بهرحال این موضوع رخ نداد. همچنان نیز چنین علاقههایی وجود دارد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=تغییر خط فارسی وسوسه باطلی است |نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/news-74507.aspx |زبان=فارسی |اثر=همشهری آنلاین |تاریخ بازدید=|| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6Dxy40ztg | تاریخ بایگانی = ۲۶ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref>
[[پرونده:Nastaliq-proportions.jpg|بندانگشتی|چپ|230px|<sub>نمونهای از [[خط نستعلیق]] (که از خطوط هنری و زیبای خط فارسی
[[پرونده:Shirinisaraie didar.jpg|بندانگشتی|333px|وسط|زبان فارسی نوشته شده با [[الفبای گرجی]] در [[منطقه فریدن|فریدن]] ایران]]
خط ۱۹۸:
[[فرهنگ پارسی سره]] [[محسن پاکروان]] فرهنگ ۲۴ پارهای پارسی به پارسی چاپ شد. در این فرهنگ تمامی واژگان عربی و غیر پارسی وارد شده به زبان پارسی حذف و به جای آنها واژههای ناب پارسی آورده شدهاست و هرکس با خواندن این فرهنگ درمی یابد که بیشتر واژههای عربی ریشه پارسی دارند و پس از تغییر به فرهنگ زبانی ما وارد شدهاند. در این فرهنگ نزدیک به ۳۰۰ هزار واژه نوین پارسی ساخته شدهاست که تمامی واژگان ریشه پارسی دارند. در این فرهنگ نزدیک به ۳۰۰ هزار واژه نوین پارسی ساخته شدهاست که تمامی واژگان ریشه پارسی دارند.<ref>http://parsianjoman.org/?p=698</ref>
[[محسن پاکروان]] در مقدمه این کتاب آوردهاست: زبان پارسی (پارسیک) یا دری از دیرباز و گذشته تاکنون جاورها و چگونگیهای گاسویی و گاهویی (=گاسوییک =کلاسیک) خود را ستوا و استوار نگه داشتهاست و یکی از پایدارترین و پایستهترین زبانهای گاسوییک (=کلاسیک) این کره خاکی است، زبان پارسی باستان در زمان هخامنشیان با زبان پارسی دری اندکی دگرش و دگرگونی یافته اما ریشهٔ فرواژهها چندان دگرینش نیافتهاست، سرودههای فرزانگان فردوسی و رودکی چنان است که گویی هماکنون سروده شدهاند و با اینکه بیش از یک هزار سال از سروده شدن آنها میگذرد اینیا (=اما) تازگی دارد و برای سالیان دراز آینده نیز درخور هوشش و دریافت است، زبان پارسی یکی از بهترین و نیرومندترین زبانها برای برآوردن نیازهای زبانی یک زبان و نیز پارسی زبانان است، اگر زبان پارسی را از واژههای بیگانه پالایش نماییم و به پارسی سره و ناب بخوانیم و بنویسیم به بالش و بالندگی آن یاری رساندهایم و این زبان باستانی و شیرین را به جای نخست آن بازگردانیدهایم. در زبان پارسی کنونی واژگان، دو دستور زبان پارسی و تازی دارند و این بهان و سازین این شدهاست که زبان پارسی بالندگی خود را در زمان کنونی از دست بدهد و به یک زبان ایستا پچینش شود. زبان پارسی ریشه از زبانهای پارسی باستان و اوستایی و پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی و دیگر زبانهای ایرانی مانند سغدی و خوارزمی و … دارد. زبانهای بومی لری و کردی و بلوچی و پشتو و برخی زبانهای دیگر از زبانهای پارسی کهن و ایرانی سرچشمه گرفتهاند و از خویشاوندان بسیار نزدیک زبان پارسی هستند، این نزدیکی و خویشاوندی زبانهای بومی ایرانی و بالستان (=فلات) ایران را در هیچیک از زبانهای دیگر جهان نمیتوان یافت پس ارزش و ارجمندی این زبان اهورایی را بدانیم و به بالندگی و سرافرازی آن بیفزاییم. تاکنون ۳۶ سال کار بر روی فرهنگ پارسی سره گذشته و چکیدهٔ ۸ پارهای وزیری آن آماده چاپ شدهاست. در این فرهنگ پارسی سره واژگان بسیاری از زبانهای ایرانی کهن و واژههای نوین بکار رفتهاست و زبان پارسی را بسیار نیرومند و پرتوان ساخته و آن را از واژههای بیگانه بینیاز ساختهاست. نویسنده هرگاه سوهش (=دریافت) خستگی و دلتنگی پیدا کند با خواندن واژههای فرهنگی این واژهنامه و فرهنگ همهٔ خستگیهای میسوانی و روانی خود را فراموش میکند و به جهان شور و شادی فرومیرود. در این فرهنگ بر روی بستر فرهنگسازی بسیار کار شده و نیازهای فرهنگی پارسی زبانان را تا اندازهٔ بسیاری برآورده ساختهاست. با خواندن این فرهنگ پارسی زبانان در مییابند که بسیاری از واژههای زبان تازی برگرفته از زبانهای ایرانی است که با دگرینشها و دگرگونیهایی باز به زبان پارسی کنونی رسیدهاست. زبان آرامی که مادر زبانهای تازی و ابری (ebri)
بسیاری بر این باورند که همین سرهگراییست که مانع نابودی زبان فارسی در دوران پس از هجوم اقوام بیگانه و بیابانگرد شده وگرنه زبان فارسی شکست خورده زبان مهاجمان میگشت.
خط ۲۱۵:
اما در سالهای آغازین سدهٔ بیستم میلادی کوششهای بسیاری برای وضع اصطلاحهای نو و واژههای علمی فارسی آغاز شد.<ref>جعفر مهرداد، تطور زبان فارسی در آموزش فیزیک، فصلنامهٔ رشد آموزش فیزیک، شماره ۳۰ و ۳۱، پاییز و زمستان ۷۱.</ref> افراد و گروههای جداگانهای دست به کار واژهگزینی شدند و جداگانه معادلهای بسیاری برای واژههای علمی وضع کردند. در سال ۱۳۱۱ در [[دارالمعلمین عالی]] انجمنی برای واژهگزینی علمی به سرپرستی دکتر [[عیسی صدیق]] و زیر نظر دکتر [[حسین گل گلاب]] و دکتر [[محمود حسابی]] بنا نهاده شد که معادلهایی برای ۳ هزار اصطلاح علمی وضع کرد و بیشتر این معادلها از پذیرش همگانی برخوردار شد.<ref name=ToolAutoGenRef5 />
در جریان نوسازی [[ایران]] در دوران [[رضا شاه پهلوی]] [[فرهنگستان ایران]] در سال ۱۳۱۴ برای هماهنگکردن کار واژهسازی تشکیل شد که مهمترین دستاورد آن ساخت واژههایی جایگزین برای واژههای بیگانه بود که امروزه بسیاری از آنها در گفتار و نوشتار ایرانیان بهکار میروند. مانند واژههای [[دانشگاه]] که معادل واژهٔ university و [[شهرداری]] که معادل واژهٔ بلدیه
در این فرهنگستان دانشمندان آشنا به دانشهای قدیم و جدید مانند [[سعید نفیسی]]، [[بدیعالزمان فروزانفر]]، [[عبدالعظیم قریب]]، [[محمدعلی فروغی]]، [[محمدتقی بهار]]، [[رشید یاسمی]]، [[عباس اقبال آشتیانی]]، [[ابراهیم پورداود]]، [[محمود حسابی]]، [[غلامحسین رهنما]] و [[حسین گل گلاب]] همزمان عضویت داشتند. دستاوردهای این همنشینی تأثیری ماندگار بر روند تحول زبان فارسی گذاشت.<ref>حسن کیانوش، واژههای برابر فرهنگستان ایران، انتشارات سروش، ۱۳۸۱.</ref>
خط ۲۳۸:
== توانایی واژهسازی ==
زبانهای هندواروپایی دارای شمار کمی ریشه در حدود ۱۵۰۰ (هزار و پانصد) عدد
این تعداد واژهها به روش اشتقاقی به وجود میآید و اگر روش ترکیبی و اشتقاقی ترکیبی و علایم اختصاری را هم بدان اضافه کنیم حساب کنید چند واژه خواهیم داشت و برای یادگیری دهها میلیون واژه، فقط ۱۵۰۰ ریشه و ۸۵۰ پیشوند و پسوند را باید حفظ کرد مقایسه کنید با حفظ ۲۵۰۰۰ ریشهٔ عربی! با توجه به این که زبان فارسی یکی از زبانهای هند و اروپایی است همان ریشهها و پسوندها و پیشوندها در این زبان نیز هست. [[محمود حسابی]] در پیشگفتار کتاب «وندها و گهواژههای فارسی» مینویسد که:
«مطابق محاسبه به کمک ۱۵۰۰ ریشه و ۱۵۰ پیشوند و ۲۰۰ پسوند بر روی هم میتوان ۴۵۰۰۰۰۰۰ واژهٔ دیگر ساخت.»
ناگفته نماند اینها غیر از وندهای منسوخ و مهجور فارسی باستان
== توصیف زبانشناختی زبان فارسی ==
|