|
| زیرنویس = تصویر [[مسنجر]] از تیر
| مبدأ = [[مبدأ (ستاره‌شناسی)]]<ref name=horizons>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده=Yeomans, {{چر}}Donald K. |نویسندگان سایر بخشها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://ssd.jpl.nasa.gov/?horizons HORIZONS System] |ژورنال= |نشریه=NASA JPL |تاریخ=7 April, 2008 |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-04-07.</ref>
| اوج = ۶۹٬۸۱۶٬۹۰۰ km{{سخ}}۰٫۴۶۶ ۶۹۷ [[واحد نجومی|AU]]<ref name=horizons />
| حضیض = ۴۶٬۰۰۱٬۲۰۰<ref name=horizons /> km{{سخ}}۰٫۳۰۷ ۴۹۹ AU
|نیم‌قطر بزرگ= ۵۷٬۹۰۹٬۱۰۰<ref name=horizons /> km{{سخ}}۰٫۳۸۷ ۰۹۸ AU
| گریز از مرکز = ۰٫۲۰۵ ۶۳۰<ref name="nssdcMercury" />
| تناوب= ۸۷٫۹۶۹ ۱ [[روز|d]]<ref name=horizons />{{سخ}}(۰٫۲۴۰ ۸۴۶ [[سال ژولینی (اخترشناسی)|a]])
| synodic_period = ۱۱۵٫۸۸ d<ref name="nssdcMercury">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخشها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/mercuryfact.html Mercury Fact Sheet] |ژورنال= |نشریه=[[NASA]] Goddard Space Flight Center |تاریخ=[[30 نوامبر]]، [[2007 (میلادی)|2007]] |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-05-28.</ref>
|سرعت متوسط = ۴۷٫۸۷ km/s<ref name="nssdcMercury" />
| انحراف = ۷٫۰۰۵°{{سخ}}۳٫۳۸° to Sun’s equator
| asc_node = ۴۸٫۳۳۱°
|قطر = ۴٬۸۸۰ km
| شعاع متوسط = ۲٬۴۳۹٫۷ ± ۱٫۰ km<ref name=nasa>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= Solar System Exploration |سال=|شابک=|نویسنده=Munsell, {{چر}}Kirk |نویسندگان سایر بخشها=Smith, Harman; Harvey, Samantha|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Mercury&Display=Facts Mercury: Facts & Figures] |ژورنال= |نشریه=NASA |تاریخ=25 February, 2008 |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-04-07.</ref><ref name=Seidelmann2007>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده=Seidelmann, {{چر}}P. Kenneth |نویسندگان سایر بخشها=Archinal, B. A. ; A’hearn, M. F. ; et.al.|ترجمه=|صفحه=155–180 |زبان=en |مقاله= [http://adsabs.harvard.edu/doi/10.1007/s10569-007-9072-y Report of the IAU/IAGWorking Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006] |ژورنال= Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy |نشریه=|تاریخ= 2007 |دوره=90 |شماره= |شاپا= [[Digital object identifier|doi]]: <span class="neverexpand">[http://dx.doi.org/%7B%7Burlencode:10.1007/s10569-007-9072-y}} {{جا:#tag:nowiki|10.1007/s10569-007-9072-y}}]</span>}} Retrieved on 2007-08-28.</ref>{{سخ}}۰٫۳۸۲۹ Earths
| پختگی = <۰٫۰۰۰۶<ref name=Seidelmann2007 /> <!-- calculated from data in ref name=Seidelmann2007 -->
| مساحت سطح = ۷٫۴۸{{e|7}} km²{{سخ}}۰٫۱۰۸زمین<ref name=nasa />
| حجم = ۶٫۰۸۳{{e|10}} km³{{سخ}}۰٫۰۵۴ زمین<ref name=nasa />
|جرم = ۳٫۳۰۲۲{{e|23}} kg{{سخ}}۰٫۰۵۵ زمین<ref name=nasa />
|چگالی = ۵٫۴۲۷ g/cm³<ref name=nasa />
| گرانش سطحی = ۳٫۷ [[شتاب|m/s²]]{{سخ}}۰٫۳۸ [[گرانش|g]]<ref name=nasa />
| سرعت فرار = ۴٫۲۵ km/s<ref name=nasa />
|روز نجومی= ۵۸٫۶۴۶ day{{سخ}}۱۴۰۷٫۵ [[ساعت|h]]<ref name=nasa />
| سرعت چرخش استوایی = ۱۰٫۸۹۲ km/h
| axial_tilt = ۲٫۱۱′ ± ۰٫۱′<ref name=Margot2007>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده=Margot, {{چر}}L.J. |نویسندگان سایر بخشها=Peale, S. J. ; Jurgens, R. F. ; Slade, M. A. ; Holin, I. V.|ترجمه=|صفحه=710–714 |زبان=en |مقاله= [http://adsabs.harvard.edu/abs/2007Sci...316..710M Large Longitude Libration of Mercury Reveals a Molten Core] |ژورنال= Science |نشریه=|تاریخ= 2007 |دوره=316 |شماره= |شاپا= [[Digital object identifier|doi]]: <span class="neverexpand">[http://dx.doi.org/%7B%7Burlencode:10.1126/science.1140514}} {{جا:#tag:nowiki|10.1126/science.1140514}}]</span>}}</ref>
| بعد قطب شمال = ۱۸ h 44 min 2 s{{سخ}}۲۸۱٫۰۱°<ref name="nssdcMercury" />
| میل = ۶۱٫۴۵°<ref name="nssdcMercury" />
| آلبدو = ۰٫۱۱۹ ([[Bond albedo|bond]]){{سخ}}
۰٫۱۰۶ ([[Geometric albedo|geom.]])<ref name="nssdcMercury" />
| قدر= up to −۱٫۹<ref name="nssdcMercury" />
| قطر زاویه‌ای = ۴٫۵" – ۱۳"<ref name="nssdcMercury">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخشها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/mercuryfact.html Mercury Fact Sheet] |ژورنال= |نشریه=[[NASA]] Goddard Space Flight Center |تاریخ=[[۳۰ نوامبر]]، [[2007]] |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-05-28.</ref>
| temperatures = yes
| temp_name1 = ۰°N, 0°W <!-- Vasavada et al. 1999-->
| atmosphere = yes
| فشار سطح = ناچیز
| ترکیب جو = ۴۲٪ ملکول [[اکسیژن]]{{سخ}}۲۹٫۰٪ [[سدیم]]{{سخ}}۲۲٫۰٪ [[هیدروژن]]{{سخ}}۶٫۰٪ [[هلیوم]]{{سخ}}۰٫۵٪ [[پتاسیم]]{{سخ}}و مقدار ناچیزی [[آرگون]]٬[[نیتروژن]]، [[کربن دی‌اکسید]]، [[آب|بخار آب]]، [[گزنون]]، [[کریپتون]] و [[نئون]]<ref name="nssdcMercury" />
}}
'''تیر''' یا '''عُطارِدعطارد'''<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=عطارد، تیر | بیگانه=Mercury | بیگانه در فارسی= | حوزه=نجوم | دفتر=دوم | بخش=فارسی | سرواژه=عطارد}}</ref> یا '''تیر''' کوچک‌ترین و نزدیکترین [[سیاره]] به [[خورشید]] در [[منظومه خورشیدی|سامانهٔمنظومهٔ خورشیدی]] است. ایرانیان باستان نام این سیاره را تیر نهادند و تلفظ درست نام عربی آن نیز عُطارِد است اما در گویشتداول عامه فارسی‌زبانان به عَطارُد مشهوررایج‌تر شده‌استاست.{{مدرک}}
سطح رو به خورشیدِ سیارهٔ تیر (عُطارِد)،عطارد، به‌دلیل نزدیکی به خورشید، بسیار داغ است و رویهٔ پشت به خورشید آن نیز بسیار سرد است.
سیارهٔ عطارد (تیر) کوچک‌ترین سیارهٔ سامانهٔمنظومهٔ خورشیدی است و [[قمر]]ی ندارد. سیارهٔ تیرعطارد از نظر میدان گرانش،جاذبه، کمابیشتقریباً قفل شده‌است، به این معنا که حرکت وضعی آن در سامانهٔ[[منظومه خورشیدی|منظومهٔ خورشیدی]] بی‌همتاست. سیارهٔسیاره تیر، به ازای هر دو باری که به دور خورشید می‌گردد، دقیقاً سه بار به دور خود می‌چرخد (نسبت حرکت وضعی به حرکت انتقالی ۳ به ۲)؛ با در نظرگرفتن سرعت حرکت انتقالی سیاره تیر، و جهت و سرعت حرکت وضعی نسبت به آن، یک روز کامل در سیاره تیر حدود ۲۴۳ روز زمینی(۵۸۳۲ساعت) طول می‌کشد. با وجود اندازهٔ کوچک، سیارهٔ تیر از [[میدان مغناطیسی]] نسبتاً نیرومندی برخوردار است؛ شدت میدان مغناطیسی این سیاره حدود یک‌صدم زمین است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Mercury's magnetic field -- nipped in the bud|نشانی=https://phys.org/news/2011-12-mercury-magnetic-field-nipped.html|تاریخ بازبینی=2018-05-22}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|کوشش=New Scientist|عنوان=Molten core may explain Mercury’s magnetic field|نشانی=https://www.newscientist.com/article/dn11782-molten-core-may-explain-mercurys-magnetic-field/|زبان=en-US|تاریخ بازبینی=2018-05-22}}</ref>
سیارهٔ تیرعطارد همچنین تندروترین سیارهٔ [[منظومه خورشیدی|سامانهٔ خورشیدی]] است که با سرعتی حدود ۴۸ کیلومتر بر ثانیه، هر ۸۸ روز یک بار [[خورشید]] را دور می‌زند. از این رو سیاره‌ای گریزپا و سریع استگریزپاست که دیدنش آسان نیست و گمان می‌رود به همین دلیل است که شاید، ایرانیان باستان آن را «تیر» نامیدندنامیده و در [[یونان]] به این سیاره «مرکوری» یا «پیک خدایان» لقبلقبش داده بودند.<ref>https://nineplanets.org/mercury.html</ref>{{مدرک}}
== دهانه‌های برخوردی ==
[[دهانه برخوردی|دهانه‌های برخوردی]] سیارهٔسیاره تیرعطارد به نام نویسندگان و هنرمندان مشهور جهان نامیده شده‌اند که در میان آن‌ها نام شاعران مختلف ایرانی نیز دیده می‌شود ازجمله: [[فردوسی (دهانه برخوردی)|دهانه فردوسی]]، [[نظامی (دهانه)|دهانه نظامی]]، [[رودکی (دهانه)|دهانه رودکی]]، و [https://www.plaza.ir/mag/139604/5505/فرستادن-کاوشگر-سیاره-عطارد/ دهانه نوایی]. اخترشناسان غربی، یکی از دشت‌های بزرگ سیاره تیر راعطارد به نام [[هامونه تیر]] (دشتنیز تیر)نام نامگذاریفارسی کردنداین وسیاره نامرا باستانی تیر رابر ارجخود نهادنددارد.
== ویژگی‌ها ==
سیارهٔسیاره تیرعطارد (عُطارِد)یا تیر با فاصلهٔ ۵۷ میلیون و ۹۲۴ هزار کیلومتری از خورشید، نزدیکترین سیاره منظومه خورشیدی به [[خورشید]] است و کم‌ترین مسافتی که با [[زمین]] پیدا می‌کند، به ۸۰ میلیون کیلومتر می‌رسد. به خاطر نزدیکی این سیاره به [[خورشید]] اگر یک جاندار در طرف رو به خورشید آن (بخشی که روز است) قرار بگیردبگیرید به راحتی در دمای ۴۶۵درجه سانتیگراد پخته خواهدخواهید شد و همچنین به علت حرکتی وضعی آرامش اگر آن جاندار در طرف شب سیاره تیرآن قرار بگیرد،بگیرید دماآن آن‌قدرقدر سرد خواهد بودشد که در دمای ۱۴۸- درجه سانتیگراد به راحتی مرگ را بر اثر یخ بستن تجربه خواهد کردمی‌کنید. [[حرکت وضعی زمین|گردش وضعی]] این سیاره، حدود دو ماه طول می‌کشد و از این رو، گرم شدن آن در روز و سرد شدنش در شب دیرپاست و زمان زیادی به درازا می‌انجامد.
گودال‌هایحفره‌های کوچک یاویا بزرگ بسیاری بردر رویسطح سیارهٔ تیر دیده می‌شود که نشانه‌ایحکایت از برخورد [[شهاب‌سنگ]]های کوچک و بزرگ می‌باشد؛دارد البته قطر برخی از دهانه‌ها به ده‌ها کیلومتر می‌رسد. برخی از این دهانه‌ها محل خروج گدازه‌هایمواد آتشفشانیمذاب است که پس از سرد شدن، امروزه با [[سنگسنگهای آذرین|سنگ‌های آذرین]]مذاب پر شده‌اند و مانند کوه‌های آتشفشانی هستند. پوستهٔسطح تیر بیشتر خاکستری‌رنگ است و به خاطر نوع دهانه‌های آتشفشانی و آبگیرها،آبگیرها شباهتخیلی بسیاری بهشبیه کره [[ماه]] دارداست. دانشمندان گمانتصور می‌کردند که ویژگی‌هایفعالیت‌های آن، بهآن مانند کره ماه‌است. اما اکنون می‌دانیم که سیاره عطارد با کره ماه بسیار متفاوت است.
سیارهٔتیر تیر، کوه‌هاکوه و آتشفشان‌های بزرگ و زیادیعمده‌ای ندارد و از نظر فعالیت‌های زمین‌شناختی سیاره‌ای مرده به‌شمار می‌آید.
سیارهٔ تیرعطارد از دسته [[سیاره زمین‌سان|سیاره‌های زمین‌سان]] است. تیرعطارد همچون [[ناهید]] و [[ماه]]، حالت‌های گوناگونی از [[هلال]] تا قرص کامل را به خود می‌گیرد. قرص کامل، چون در آن سوی خورشید است دیده نمی‌شود. اما اشکال هلالی و نیمهٔ آن به هنگام جلوه‌های شرقی و غربی، مشاهده می‌گردند.
نیروی [[گرانش]] این سیاره کم و دارای جو ناچیزی است که ۹۸٪ آن از [[هلیم]] و بقیه از [[هیدروژن]]، [[اکسیژن]] و [[سدیم]] ساخته شده‌است. [[بادهای خورشیدی]] به شدت به تیرعطارد می‌دمند و این ویژگی نشان می‌دهدمی‌رساند که کمابیشتقریباً هیچ هوایی در سیارهٔ تیرآن وجود ندارد.
این سیاره نیز، مانند سیاره [[زهره|ناهید]] بین زمین و خورشید قرار گرفته و به خاطر این ویژگی، چشم‌اندازی که «جلوه‌های شرقی و غربی» و… نامیده می‌شوند، به وجود می‌آورد.
=== عارضه‌های سطحی ===
=== پستی و بلندیهای پوستهٔ تیر ===
[[پرونده:Star-sizes-fa.jpg|بندانگشتی|چپ|500px|هم سنجی سیاره‌های منظومه خورشیدی با تعدادی از ستاره‌های مشهور:{{سخ}}'''الف:'''{{سخ}}[[زمین]] (۴) <span style="font-size: large;">></span> [[ناهید (سیاره)|ناهید]] (۳) <span style="font-size: large;">></span> [[مریخ]] (۲) <span style="font-size: large;">></span> [[تیر (سیاره)|تیر]] (۱){{سخ}}'''ب:'''{{سخ}}[[مشتری (سیاره)|مشتری]] (۸) <span style="font-size: large;">></span> [[زحل]] (۷) <span style="font-size: large;">></span> [[اورانوس]](۶) <span style="font-size: large;">></span> [[نپتون]] (۵) <span style="font-size: large;">></span> [[زمین]] (بدون شماره){{سخ}}'''پ:'''{{سخ}}[[شباهنگ (ستاره)|شباهنگ]] (۱۱) <span style="font-size: large;">></span> [[خورشید]] (۱۰) <span style="font-size: large;">></span> [[ولف ۳۵۹]] (۹) <span style="font-size: large;">></span> [[مشتری (سیاره)|مشتری]] (بدون شماره){{سخ}}'''ت:'''{{سخ}}[[دبران]] (۱۴) <span style="font-size: large;">></span> [[نگهبان شمال]] (۱۳) <span style="font-size: large;">></span> [[رأس پیکر پسین]] (۱۲) <span style="font-size: large;">></span> [[شباهنگ (ستاره)|شباهنگ]] (بدون شماره){{سخ}}'''ث:'''{{سخ}}[[ابط‌الجوزا]] (۱۷) <span style="font-size: large;">></span>[[قلب عقرب]] (۱۶) <span style="font-size: large;">></span> [[پای شکارچی]] (۱۵) <span style="font-size: large;">></span> [[دبران]] (بدون شماره){{سخ}}'''ج:'''{{سخ}}[[وی‌وای سگ بزرگ]] (۲۰) <span style="font-size: large;">></span>[[وی‌وی قیفاووس]] (۱۹) <span style="font-size: large;">></span> [[مو قیفاووس]] (۱۸) <span style="font-size: large;">></span> [[ابط‌الجوزا]] (بدون شماره)]]
دانشمندان هنوز نمی‌دانند که فعالیت‌های آتشفشانی این سیارهٔسیاره سنگی، چقدر به درازاطول انجامیده‌استانجامیده. سن دشت‌های گدازه‌ای‌اش را می‌توان به عصر «بمباران سهمگین متأخر»، یا حدود ۴ میلیارد سال پیش نسبت داد؛ که در جریانش اعضای سامانهٔمنظومه خورشیدی، آماج برخورد شهابسنگ‌های غول‌آسا واقع می‌شدند. به محض کاهش آمار این برخوردها بود که گدازه در سرتاسر سیارهٔ تیرعطارد جریان یافت و با پر کردن آن گودال‌ها، دریاچه‌هایی از گدازه ایجاد کرد و پوستهٔعوارض نرم و همواریمسطحی را به وجود آورد. فرونشست‌هایفرو پوستهٔزمین‌ها تیر نیزهم در همین گودال‌ها به وجود آمدند و در واقع،واقع تنها نقاطی به‌شمار می‌رفتند که بستر سنگیِ سیارهٔ تیرسیاره در آن‌ها «منبسط» (و نه منقبض) می‌شد.<ref>نولا تیلور (Nola Taylor): «کلوچه» های عطارد، از پیشینه این سیاره می‌گویند. برگردان از: احسان سنایی. در رادیو زمانه. ۰۹/۰۲/۱۳۹۱</ref>
در دشت‌های آتشفشانی سیارهٔعطارد تیر پستی و بلندیهایعوارض نامتعارفی وجود دارد که بیشتر شبیه «کلوچه» های کیهانی‌اند و هیچ‌گونه نمونه مشابهی در دیگر بخش‌هایسایر سامانهٔنقاط خورشیدیمنظومه‌مان ندارند.
این «کلوچه‌ها» سازه‌های گِرددوار و غول‌آسایی هستند که مرز گودال‌های مدفون را مشخص کرده‌اند و خود نیزخودْ از چین‌خوردگیهای درونی و عوارضی موسوم به «[[فروزمین]]» پر شده‌اند؛ یعنی باریکه‌هایی که در مرز دو گسل موازی، فرو نشسته‌اند.<ref>نولا تیلور (Nola Taylor): «کلوچه» های سیارهٔ تیر،عطارد، از پیشینهٔپیشینه این سیاره می‌گویند. برگردان از: احسان سنایی. در رادیو زمانه. ۰۹/۰۲/۱۳۹۱</ref>
حدود یک میلیارد سال پیش، گدازه‌های آتشفشانی به‌سرعت بستر گودال‌های شهابسنگی پراکنده در سطح سیارهٔ تیرعطارد را پر کردند. حجم بسیار زیادیعظیمی از گدازه‌هاگدازه در بازهٔمدت‌زمان زمانی کمابیشنسبتاً کوتاهی نشست کردندکرد و همین می‌توانسته عاملی برای پیدایشظهور این دره‌های نامتعارف باشد.<ref>همان منبع.</ref>
== اساطیر ==
سیارهٔ تیرعطارد در [[ادبیات فارسی]] و [[ادبیات عربی]]، «دبیر فلک» نیز خوانده شده‌است. در فارسی به خانه عطارد (برج جوزا و سنبله)، '''پاتو''' می‌گفتند.<ref>[http://www.vajehyab.com/dehkhoda/پاتو لغتنامه دهخدا: پاتو]</ref>
نام اروپاییِ این سیاره، Mercury، از واژه‌ای [[زبان لاتین|لاتین]] گرفته شده که در مقابل نام [[زبان یونانی|یونانی]] [[هرمس]] است. خدایی که کارشپیغام پیام‌رسانیبرنده برای [[خدایان]] دیگر بوده و شتاب بالایی دارد. به همین دلیل هرمس در اغلب تصاویر با صندل‌های بالدار کشیده می‌شود. علاوه بر پیام‌رسانی،پیغام‌رسانی، او نگهدار و نگهبان بازرگانان و مسافران بود. مرکوری در ادبیات افسانه‌ای [[یونان]] و [[روم]]، خدای سخن‌وری و نویسندگی است.
[[پرونده:Mercury Earth Comparison.png|بندانگشتی|250px|چپ|اندازهٔ تیر در مقایسه با زمین]]
[[پرونده:Mercuryorbitsolarsystem.gif|بندانگشتی|مقایسهٔمقایسۀ چرخش [[زمین]] (مدار آبی) و سیاره تیر (مدار زرد)عطارد به دور [[خورشید]]]]
به باوراعتقاد [[یوهان مرسیه]]، رئیس پژوهشکدهدانشکدهٔ اخترشناسیعلوم ازاختریِ [[دانشگاه پاریس]]، در نوشتاریمقاله‌ای که در واپسین روزهایاواخر سال ۲۰۰۹ میلادی چاپمنتشر شد، چنین بازگو کرد که سیارهٔاحتمالاً تیر،تیر یکی از ماه‌های سیارات داخلیِ منظومهٔ خورشیدی بوده که از [[گرانش]] مادر خود جدا شده و به دام خورشید گرفتار گشته‌است.
== سیاره تیر و عصر فضا ==
در سال ۱۹۷۴ میلادی، سفینهٔ [[مارینر ۱۰]] آمریکا، از نزدیکی سیارهٔ تیر گذشت و توانست ۶۴۸ عکس خوب، از حدود ۵۰٪ سطح سیاره، که در آن هنگام در برابر [[خورشید]] واقع شده بود، گرفته و به پایگاه زمینی در آمریکامخابره بفرستدکند. عکس‌ها نشان می‌دهند که سطح تیر نیز چون ماه، دارای کوه‌ها و نیز دره‌های فراوانی است که به نظر می‌آید به‌خاطربه علت بمباران پیاپیمداوم به دستصدها صدهاهزارهزار سنگ آسمانی رخصورت دادهگرفته باشد. زمان این بمبارانبمباران‌ها شاید بی‌درنگبلافاصله پس از پیدایش و شکل‌گیریتکوین سامانهٔدستگاه خورشیدی بوده‌است.
عکس‌هایی که فضاپیمای «[[مسنجر]]» ناسا از سیارهٔعطارد تیربرداشته‌است برداشته‌است،شواهد فعالیت‌هایفعالیت گستردهٔ«گسترده» آتشفشانی بر سطح این سیاره را آشکار می‌کند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/science/story/2008/01/080130_si-mercury-volcanos.shtml بی‌بی‌سی]</ref>
در تیر، درهٔ بزرگی به قطر کمابیشتقریبی ۱۳۰۰۱٬۳۰۰ کیلومتر وجود دارد که پیراموناطراف آن را کوه‌های بلندیبه فرانسبت گرفته‌استبلندی که بلندایارتفاع برخی از آن‌ها به یک و نیم کیلومتر نیز می‌رسدمی‌رسد، احاطه کرده‌اند. برخی از این گودی‌ها، شاید به دلیلعلت عبورجریان گدازه‌هایمواد مذاب آتشفشانی کهن،قدیمی، امروزه نوک‌تیزصاف و تیز شیار شیار شده‌اند.
ارتباط با کاوشگر مارینر ۱۰ در ۲۴ مارس ۱۹۷۵ قطع شد. این کاوشگر،سفینه نخستیناولین و تنها کاوشگریسفینه‌ای بوده‌است که تا امروز به سوی سیارهٔمقصد تیر روانه شده‌است.
در بررسی‌هایی که در سال ۱۹۹۰م از روی [[زمین]] در مورد سیارهٔ تیر انجامبه شده‌است،عمل آمد، دیده شدهشد که دو بخشناحیه بر روی سطح این سیاره از نقاط دیگر بخشها بسیار داغ‌ترند،داغ وترند، دلیلعلت آن را تأثیر همزمانتوأم گردش‌های وضعی و انتقالی تیر در نگهداریحفظ گرمای دریافت‌شدهگرفته شده از خورشید دانسته‌انددانستند. زیرا مدت زمان یک شبانه روز در سیاره تیر، برابر باتیر دو سوم مدت زمان یک سال آن سیاره است.
سیارهٔ تیر بابر آنکهخلاف اندازهٔ کوچکی که دارد، ولی نسبت به پیکر خود بسیار سنگین است و از این روجهت [[ستاره‌شناس|ستاره‌شناسان]]ان بر این باورند کهمعتقدند، در زیر [[پوسته|پوستهٔ]] سنگی نازک این سیاره، هستهٔ میانیمرکزی بزرگی از جنس [[آهن]]، در دل آن جایوجود داشته باشد.
== گذر تیرعطارد ==
{{اصلی|گذر عطارد|گذر (ستاره‌شناسی)}}
سیارهٔسیاره تیرعطارد نیز مانند سیارهٔسیاره [[زهره|ناهید]] بین زمین و خورشید جایقرار گرفته و موجب شده تا از چشمناظر بینندهٔزمینی زمینیموجب [[گذر (ستاره‌شناسی)|گذر]] قرص کامل آن از روبروی خورشید نمایان باشدمی‌گردد. گذر سیاره تیر از روبرویعبور خورشید،عطارد فقط یا در اردیبهشت‌ماهاردیبهشت ماه (ماه می میلادیمه) یا آبان‌ماهآبان ماه (ماه نوامبر میلادی) روی می‌دهد؛ بهو چشمعلت بینندگانندرت زمینی،این گذرعبورها سیارهٔ تیر از روبروی خورشید(که در هر یکصدقرن سالتا تنها۱۳بار ۱۳روی بارمی‌دهند) رخ می‌دهد. دلیل کمیابیبه این گذرها اینعلت است که زاویه میل مدار آن با مدار [[زمین]] (۷درجه) است که موجبسبب می‌شود که سیارهٔ تیر[[سیاره]] معمولاً یا از شمال یا از جنوب پیکرهٔ خورشید بگذرد.
اندازه‌گیری‌های دقیق گذرهایعبورهای سیارهٔعطارد تیرنه نه‌تنهافقط برای تعیین دقیق مدار این سیاره،عطارد بلکه برای اندازه‌گیریمحاسبه دورهٔدوره تناوب حرکت وضعی زمین نیز به‌کاربه اخترشناسانکار می‌آید.
گذر اخیر سیاره تیر در روزعطارد دوشنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۵ (۹ مه ۲۰۱۶) که از ساعت ۱۵:۴۱ تا ۲۳:۱۰ به وقت تهران رخ دادمی‌دهد. در این پدیده گذر سایه عطارد از برابر قرص خورشید به کمک وسایل اپتیکی مجهز به فیلتر مخصوص کاهشتضعیف شدت نور و ضدپرتوهایضد زیان‌باراشعه مضر خورشید در ساعات روز قابل دیدنرویت است. این گذر در بیشتر بخشهاینقاط کرهٔدنیا زمینبه به‌صورتصورت کامل یا نیمه دیده شده‌استمی‌شود و تنهافقط از استرالیا و جنوب شرقی‌ترین بخشهاینقاط آسیا قابل دیدنمشاهده نبودنیست. گذر پیشینقبلی سیارهٔ تیرعطارد که از ایران هم قابل دیدنرویت بود در سال ۱۳۸۲ رخ داد و گذر بعدی از برابر قرص خورشید نیز در سال ۱۳۹۸ خواهد بود و در بخشهایمناطق غربی کشور ایران نیز دیدهمشاهده خواهد شد. نخستیناولین گذر سیارهٔ تیر که در سدهٔقرن پانزدهم خورشیدی خواهد بود در سال ۱۴۱۱ خورشیدی رخ خواهد دادبود.<ref>[http://mag.digikala.com/مقاله-article/آفتاب/ گذر تیر از روبروی آفتاب] دیجی کالا</ref>
== جستارهای وابسته ==
* [[جو عطارد|جوّ سیارهٔ تیرعطارد]]
== منابع ==
| 