دریا: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Parisa200002 (بحث | مشارکت‌ها) .. برچسب‌ها: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایشگر دیداری |
جزبدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۹:
با توجه به شرایط فعلی [[رانش قاره‌ای]]، [[نیم‌کره شمالی]] اکنون به‌طور نسبی بین خشکی و دریا تقسیم شده‌است (با نسبت ۲:۳) اما [[نیم‌کره جنوبی]] به شدت اقیانوسی است (1:4.7).<ref name="reddyornot">Reddy, M.P.M. [http://books.google.co.uk/books?id=2NC3JmKI7mYC&lpg=PA112 ''Descriptive Physical Oceanography'', {{nowrap|p. 112}}]. A.A. Balkema (Leiden), 2001. {{ISBN|90-5410-706-5|en}}. Accessed 6 Aug 2014.</ref> در اقیانوس پهناور، مقدار [[نمک]] حدوداً ۳٫۵ درصد جرم آن را تشکیل می‌دهد، البته این مقدار می‌تواند در آب‌های محدود به خشکی، در نزدیکی دهانه رودخانه‌های بزرگ، یا اعماق زیاد متفاوت باشد. حدود ۸۵ درصد جامدات موجود در آب دریا را [[نمک|سدیم کلرید]] تشکیل می‌دهد. جریان‌های اعماق دریا از اختلاف در دما و میزان نمک حاصل می‌شوند. جریان‌های سطحی نیز از اصطکاک موج‌های تولید شده در اثر وزش باد و جزر و مد پدیدار می‌شوند. تغییرات سطح آب دریا نیز نتیجه جاذبه [[ماه]] و [[خورشید]] است. مسیر تمام این‌ها به وسیله مناطق وسیع سطح آبی و زیر آبی تعیین می‌شوند، که حاصل [[حرکت وضعی زمین]] می‌باشند ([[اثر کوریولیس]]).
تغییرات پیشین در سطح دریا [[فلات قاره]]، مناطق کم عمق در دریا نزدیک خشکی، را ایجاد کرده‌اند. این آب‌های غنی از مواد معدنی سرشار از زندگی اند، که برای انسان‌ها منابع غذایی قابل توجهی (در اصل ماهی، ولی همچنین [[صدف]]، [[پستاندار دریایی]]، [[جلبک دریایی]]) فراهم می‌کنند، که هم در حیات وحش [[ماهی‌گیری]] می‌شوند و هم [[آبزی‌پروری|پرورش می‌یابند.]] متنوع‌ترین مناطق در اطراف [[آب‌سنگ مرجانی|آب‌سنگ‌های مرجانی]] گرمسیری قرار دارند. زمانی [[شکار نهنگ]] در دریا، آزاد و رایج بود، اما کاهش تعداد [[نهنگ]]ها موجب ایجاد [[کنوانسیون بین‌المللی تنظیم صید نهنگ]] و در نهایت [[کمیسیون بین‌المللی صید نهنگ|توقف]] صید نهنگ شد. اقیانوس‌نگاری نشان داده‌است که حیات تنها محدود به [[لجه|آب‌های سطحی نورگیر]] نیست: حتی در اعماق و فشار زیاد، مواد معدنی جریان یافته از [[دریچه گرمایی|دریچه‌های گرمایی]] از [[شدت‌دوست|اکوسیسیتم منحصر به فرد]] خود پشتیبانی می‌کنند. [[آغاز حیات|حیات]] ممکن است از آن‌جا آغاز شده باشد، و [[سفره میکروبی|سفره‌های میکروبی]] دریایی به‌طور عمومی حاصل [[رویداد بزرگ اکسیژنی]] [[جو زمین]] می‌باشند؛ هم [[
دریا مسیر ضروری تجارت، مسافرت، استخراج مواد معدنی و تولید برق است. همچنین آن را برای جنگ ضروری کرده‌است، و شهرهای بزرگی را در معرض [[زمین‌لرزه]]، [[آتشفشان]] حاصل از [[گسل]]های نزدیک دریا؛ امواج قدرتمند سونامی؛ و [[توفند]]ها، [[طوفان]]ها و [[چرخند]]ها ایجاد شده در مناطق استوایی قرار داده‌است. این اهمیت و دوگانگی، فرهنگ بشری را از [[لیست خدایان آب|خدایان دریا]] تا [[ادیسه|شعر حماسی]] [[هومر]] و تا تغییرات ناشی از [[مبادله کلمبی]]، از [[دفن در دریا|مراسم تدفین وایکینگ‌ها]] تا [[هایکو]]های [[ماتسوئو باشو]] و تا [[هنر دریایی]] و موسیقی الهام بخش در طیف گسترده از [[نیمه‌خوانی]] " The Complaynt of Scotland " تا [[شهرزاد (کورساکف)|شهرزاد]] اثر [[نیکولای ریمسکی-کورساکف]] تحت تأثیر قرار داده‌است. دریا صحنه فعالیت‌های اوقات فراغت شامل [[شنا (انسان)|شنا]]، [[غواصی اسکوبا]]، [[موج‌سواری]] و [[قایق‌رانی (ورزش)|قایق‌رانی]] است. اما [[رشد جمعیت]]، [[صنعتی‌سازی]]، و [[کشاورزی متمرکز]] موجب آلودگی دریایی امروزی شده‌اند. مقدار [[کربن دی‌اکسید]] جو در حال افزایش می‌باشد، و در فرایندی به اسم «اسیدی‌شدن» اقیانوس [[پی‌اچ]] آب را کاهش داده‌است. [[تراژدی منابع مشترک|طبیعت مشترک دریا]] [[صید بی‌رویه]] را به مشکلی در حال افزایش تبدیل کرده‌است.
| |||