شهر سوخته: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
Yamaha5Bot (بحث | مشارکتها) جز تمیزکاری با ویرایشگر خودکار فارسی |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۱:
شهر سوخته یکی از آثار تاریخی و باستانی [[عصر برنز]] و همدوره با [[تمدن جیرفت]] در [[استان سیستان و بلوچستان]] در [[ایران]]، بهشمار میآید. شهر در ساحل رودخانه هیرمند و [[دریاچه هامون]] و در کنار جاده کنونی زابل بنا شده بودهاست. [[کلنل بیت]]، یکی از مأموران نظامی [[بریتانیا]] از نخستین کسانی است که در دوره [[قاجار]] و پس از بازدید از سیستان به این محوطه اشاره کرده و نخستین کسی است که در خاطراتش این محوطه را شهر سوخته نامیده و تصور نموده خاکسترهای بازمانده در اطراف تپه به دلیل رخ دادن یک آتشسوزی است. پس از او [[سر اورل اشتین]] با بازدید از این محوطه در ۱۹۳۷، اطلاعات سودمندی در خصوص این محوطه بیان کرده. سپس شهر سوخته توسط باستانشناسان [[ایتالیا|ایتالیایی]] به سرپرستی [[مارتیسو توزی]] از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ مورد بررسی و کاوش قرار گرفتهاست. پس از آن [[سازمان میراث فرهنگی]]، صنایعدستی و گردشگری سیستان تا به امروز مسئولیت کاوشگری در این بتپه را به عهده داشتهاست.
حملهٔ اقوام مهاجم همسایه و تغییر مسیر رودخانه [[هیرمند]] را از جمله مهمترین دلایل افول تمدن
== جغرافیا و محیط زندگی شهر سوخته ==
خط ۲۸:
محوطهٔ باستانی شهر سوخته در حدود ۱۸ متر از سطح زمینهای اطراف ارتفاع دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اطلس تاریخ ایران|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=سازمان نقشهبرداری کشور|سال=۱۳۸۴|شابک=|مکان=|صفحات=۱۱}}</ref>
پژوهشها نشان دادهاست این محوطه بر خلاف اکنون که محیط زیستی کاملاً بیابانی دارد و فقط درختان گز در آنجا دیده میشود، در پنج هزار سال [[قبل از میلاد]] منطقهای سبز و خرم با پوشش گیاهی متنوع و بسیار مطلوب بوده و درختان [[بید مجنون]]، [[افرا]] و [[سپیدار]] فراوانی در آنجا وجود داشتهاست.
رود هیرمند پیش از آنکه در میان شنزارهای سیستان گم گردد، در جلگههای مجاورش وضعی شبیه به دره [[نیل]] بوجود آورده بود، به این معنی که در مواقع معینی بعلت بالا آمدن سطح آب، در نتیجه جذر و مد دریاچه هامون، زمینهای ساحلی آن مشروب و لذا، خاک آنها حاصل خیز میشدهاست. این امر سبب شده بود که ساکنان این ناحیه بتوانند به کار زراعت بپردازند و در مراحل شهرنشینی موفق به پیشرفتهایی گردند. در آن دوران نیز این منطقه بسیار گرم بوده، اما آب رودخانه [[هیرمند]] و شاخههایش به خوبی زمینهای کشاورزی شهر سوخته را سیراب میکردهاست.
شهر سوخته در ۵۵ کیلومتری شهر زابل است. تمدن شهر سوخته یکی از شگفتیهای دنیای باستان است. یافتههای جدید باستانشناسی گواه این ادعاست. بر اساس کشفیاتی که در طی سالهای متمادی در شهر سوخته انجام گرفته، میتوان گفت که
== کوروش و
این شهر در منطقه سیستان قرار دارد و تمامی آثار کشف شده نشانه سطح علم و دانش قوم [[سیستان]]ی را در ۵۰۰۰ سال پیش میرساند
خط ۶۵:
باستان شناسان با یافتن مهرهها و گردنبندهایی از [[لاجورد]] و [[طلا]] در یک گور، پس از پژوهش دربارهٔ روشهای ساخت ورقهها و مفتولهای طلایی دریافتند که صنعتگران شهر سوخته سیستان با ابزار بسیار ابتدایی در آغاز صفحات طلایی بسیار نازکی به قطر کمتر از یک میلیمتر تهیه کرده و بعد آنها را به شکل استوانهای لوله نموده و بین استوانههای طلا مهرههای لاجورد قرار میدادهاند.
در شهر سوخته سیستان انواع سفالینهها و ظروف سنگی، [[معرق کاری]]، انواع
تاکنون ۱۲ نوع بافت پارچه یکرنگ و چند رنگ و قلاب ماهیگیری در شهر سوخته سیستان به دست آمده و تحقیق دربارهٔ اشیاء حصیری مشخص کرده که مردم
== سازماندهی مدنی ==
شهر سوخته سیستان بدون شک جزو شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بودهاست. این نکته نه تنها در بقایای آثار معماری و کارهای ظریف دستی و صنعتی دیده میشود بلکه در سازماندهی اجتماعی شهر نیز قابل مشاهدهاست.
شهر سوخته سیستان دارای تشکیلات منظم و مرتبی بودهاست. آثار باقیمانده نشان دهنده این امر است که در این شهر طی [[هزاره سوم پیش از میلاد]]، دارای یک نظام مرتب و منظم آبرسانی و تخلیه فاضلاب بودهاست. در نخستین مرحله کاوشهای باستانشناسی، در شهر سوخته کوچهها و خانههای منظم و [[لولهکشی]] آب و فاضلاب با لولههای سفالی پیدا شده که نشاندهنده وجود برنامهریزی مدنی در
[[پرونده:مهر باستانی 5000 ساله شهر سوخته.JPG|بندانگشتی|مهر باستانی ۵۰۰۰ ساله شهر سوخته]]
خط ۸۰:
در واکاویها به نظر میرسید عهده باستانشناسان داخلی به تنهایی برنخواهد آمد. به همین منظور بود که در حدود ده نفر از متخصصان مختلف ایتالیایی به محل کاوش آمدند و با میکروسکوپها و به وسیله تجزیههای «رادیو کاربون» مشغول مطالعه زندگی ۵۰۰۰ سال پیش در این مکان گردیدند.
درهمین اوان بود که متخصصان ژاپنی نیز علاقهمند به کاوشهای «
بررسیهای دانشمندان مزبور نشان داد که به صورت دقیق شهر سوخته در فاصله بین ۲۹۰۰ تا ۱۹۰۰ سال پیش از میلاد مورد سکونت بودهاست.
هزارسال، نسبت به قدمت بشر، چیز فوقالعادهای نیست، ولی آنچه که بنظر ما فوقالعاده میآید این است که در عرض مدت هزارسال مردم این ناحیه موفق شدهاند شهر بزرگ و آبادی به وجود آورند که مردم آن به انواع [[صنایع دستی]] پرداخته و حکومت منظمی تشکیل داده بودند و پیرو مذهب واحدی شده روابط تجارتی و فرهنگی گستردهای با نواحی مجاور خود ترتیب داده بودند.
نکته قابل توجه از نظر روشن شدن تاریخ سرزمین ایران این است که آثار مکشوف در «
آیا میتوان از مطلب بالا اینطور نتیجه گرفت که اینها مردمی بودند که در حدود ۲۹۰۰ سال پیش از میلاد از سوی شمال به طرف دهانه رود هیرمند که در نتیجه شرایط به خصوصش برای شهرنشینی مناسب بود سرازیر شدهاند، و سپس هزارسال بعد، در زمانی که مسیر رود هیرمند تغییر یافت این مردم به طرف دره پنجاب مهاجرت کردند و درآنجا امپراطوری بزرگ «موهنجودارو» و «هاراپا» را تشکیل دادند.
ظروف سفالین «
برای انجام تحقیقات بیشتر، دانشمندان ایتالیایی با باستانشناسان شوروی که در ترکمنستان مشغول کاوش بودند تماس گرفتند. تحقیقات دقیق باستانشناسان شوروی رابطه مردم
وجود تعداد زیاد اشیاء بسیار کوچک که بعضی ازآنها بیش از ۲ میلیمتر در ۲ میلیمتر عرض و طول ندارند موجب شد ک از یک متخصص «پالئوبوتانیست» نیز کمک خواسته شود. آزمایشهای میکروسکوپی نشان داد که در این اجتماع ماهیها و پرندگان و خرچنگها نیز مورد استفاده غذایی بودهاست. درمیان حیوانات استخوانهای بز و غزال و گوسفند ۹۹ درصد باقیماندههای حیوانی در این ناحیه را تشکیل میدادهاند. بین پرندگانی که دراینجا مورد مصرف اهالی بودند مرغهای آبی، قرقاول، مرغابی و غاز وجود داشتهاست که بیشتر آنها میتوانستند اهلی بوده باشند. ضمناً وجود هزاران پیکان سنگی نشان میدهد که شکار پرندگان درمیان ساکنان این ناحیه بسیار رواج داشتهاست.
خط ۹۹:
باستانشناسان در این مکان آثار دانههای گندم و جو و شاهدانه و تخم خربزه و حتی انگور نیز پیدا کردند. این امر برای دانشمندان باستانشناس مسلم گردید که پرندگان و حیواناتی که آثارشان در شهر سوخته بدست آمده در حال حاضر دیگر در این مکان زندگی نمیکنند.
اشیاء دیگری که ساخت دست انسان بودهاست و از جنس فیروزه یا سنگ لاجورد است در
کاوش کنندگان فکر میکنند که وسعت این شهر به ۷۰ هکتار میرسیدهاست. درطرف جنوب و مغرب آن مردگان بخاک سپرده شدهاند. با تخمینی که زده شده احتمال دارد که در حدود ۲۱۰۰۰ قبر در این ناحیه وجود داشته باشد. با کمک متخصصان «پالئوپاتولوژیست» و «آنتروپولوژیست» بسیاری از مطالب مربوط به زندگی در این ناحیه با مطالعه اسکلتها روشن شد. به این وسیله توانستند بفهمند صاحبان این قبرها تقریباً ازچه [[گروه نژادی]] بودهاند. سن مردگان در قبرهایی که شکافته شد نیز تشخیص داده شد و نسبت تعداد مردان به زنان و کودکان معین گردید. پروفسور «توچی» تصمیم دارد از متخصصان دیگری نیز کمک بخواهد که با معاینه استخوان ساق پاها بتوانند [[گروه خونی]] این مردگان را مشخص نمایند. مثلاً معلوم شد در زمان معینی یک مرض مسری موجب مرگ تعداد زیادی کودکان و نوجوانان شده و آنها را بخاک سپردهاند. استخوان جنینی را درشکم مادرش که حامله بوده و مردهاست تشخیص دادند. این نوع تحقیقات در مورد مردگان ممکن است نتایج بسیار جالبی دربرداشته و در علم باستانشناسی تازگی دارد. بنابر تخمینی که زدهاند در قبرستانی که مورد تحقیق قرار گرفته ۵۵ درصد از ۶۰ اسکلتی که بیرون آمده کودکان کمتر از نه سال بودهاند، یک اسکلت از مرد ۲۰ ساله بوده، یک کودک پنجساله بخاک سپرده شده و دریک گور دونفر قرار داده شدهاند.
خط ۱۰۵:
نقوش بالا بهاحتمال قوی نشانهای از خورشید، یا مفهوم دیگری است که اکنون برما پوشیدهاست. نقش خورشید به صورت صلیب در بسیاری از نقاط [[فلات ایران]] دیده میشود و احتمالاً مربوط به پرستش خورشید در آن زمانهای کهن میباشد.
تحقیقات باستانشناسان نیز نشان دادهاست که تعداد زیادی از ساکنان
[[پرونده:sokhteh.jpg|چپ|بندانگشتی|300px|نمایی از آهنگری]]
پژوهشهای باستانشناسان در ناحیه سیستان راه تازهای برای بازسازی کردن زندگی مردم پیش از تاریخ فلات ایران بازنموده است. برای آنان مهم نیست که اشیاء گوناگونی را که از نظر هنری ارزشی دارد از زیر خاک بیرون آورده در موزهها قرار دهند. آنها میخواهند بهوسیله میکروسکوپ، تجزیههای مختلف از طریق رادیو کاربون، و مطالعه دقیق با روشهای بسیار جدید روی آثار ناچیز مانند ریزههای استخوانهای پرندگان یا باقیمانده حبوبات و چوب و غیره زندگی مردم آن ناحیه را در آن روزهای بسیار کهن معرفی نمایند.
این نکته قابل توجهاست که
اینها شاید علامتهایی باشند که برای مردم آنروز مفهوم مشخصی داشتهاند و در واقع بتوانند به صورت مراحل اولیه «خط» معرفی گردند.
خط ۱۲۲:
== کشفیات ==
برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی پیدا شد. مطالعات اولیه نشان دادهاند که چشم چپ زن تنومند مدفون در قبر شماره ۶۷۰۵ مصنوعی بودهاست. همین مطالعات نشان میدهند که زیر طاق ابروی زن مذکور آثار آبسه دیده میشود. به علت طول زمان زیادی که بخش زیرین این چشم مصنوعی با پلک چشم در تماس بودهاست آثار ارگانیکی پلک چشم نیز در روی آن مشهود است. جنس و مادهای که چشم مذکور با آن ساخته شدهاست هنوز به دقت روشن نشده و تشخیص آن به آزمایشهای بعدی موکول شدهاست اما به نظر میرسد که چشم مزبور از جنس غیرطبیعی که با نوعی چربی جانوری مخلوط شدهاست ساخته شدهاست. در روی این چشم مصنوعی ریزترین مویرگهای داخل کره چشم توسط مفتولهای طلایی به قطر کمتر از نیم میلیمتر طراحی شدهاند مردمک چشم در وسط طراحی شده و جز از آن تعدادی [[خطوط موازی]] که تقریباً یک لوزی را تشکیل میدهند در پیرامون مردمک دیده میشود از دو سوراخ جانبی واقع در دو سوی این چشم مصنوعی جهت نگهداری و اتصال آن به حدقه چشم استفاده میشدهاست. بررسیهای انسان شناسانه نشان داده که به احتمال بسیار زیاد زن مزبور دارای سنی بین ۲۵ تا ۳۰ سال بوده و دو رگه (سیاه و سفید) بودهاست. اشیاء پیدا شده در این قبر دو قسمتی عبارت بودهاند از ظرفهای سفالی، مهرهای تزیینی، یک کیسه جرمی و یک آینه مفرغی. قدمت این قبر و چشم مصنوعی به حدود ۲۸۰۰ سال بیش از میلاد و ۴۸۰۰ سال پیش از این میرسد. مطالعه جهت دستیابی به اطلاعات بیشتر در این مورد چشم و اسکلت ادامه دارد.
کشف شدن بازی ای شبیه به [[تخته نرد]] امروزی یکی دیگر از شگفتیهای این شهر است؛ و با توجه به قدمت
== نگارخانه ==
<gallery>
Animation vase 2.jpg|ظرف سفالی با نقش مشهور به نخستین پویانمایی تاریخ
شهرسوخته 1.jpg|نمایی از تپه باستانی
شهرسوخته 2.jpg|نمایی از تپه باستانی
شهرسوخته 3.jpg|نمایی از تپه باستانی
خمیرگیر5000ساله در شهر سوخته.JPG|خمیرگیر سفالی ۵۰۰۰ ساله از شهر سوخته
ظروف سفالی شف شده در شهر سوخته.JPG|ظروف سفالی کشفشده در شهر سوخته
سطر ۱۴۶ ⟵ ۱۴۷:
== جستارهای وابسته ==
* [[تپه حصار]]
* [[تمدن ارت]]
* [[تپه گیان]]
|