پادشاهی یونانی باختری: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Fatemibot (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲:
|native_name =دولت یونانی بلخ
|conventional_long_name =
|common_name = Greco-Bactrianدولت Kingdomیونانی بلخ
|continent = Asiaآسیا
|region =
|era = [[تاریخ باستان]]
|status =
|event_start =
|year_start = 256 BCپیش از میلاد
|date_start =
|event1 =
|date_event1 =
|event_end =
|year_end = 125 BCپیش از میلاد
|date_end =
|p1 = Seleucid Empireسلوکیان
|s1 = دولت هندویونانییونانی هند
|s2 = Indo-Scythiansدولت سکایی هند
|s3 = Parthianشاهنشاهی Empireاشکانی
|image_coat =
|image_map = Greco-BactrianKingdomMap.jpg
|image_map_caption = دولت یونانی بلخ در بزرگترین گستره خود در سال 180 پیش از میلاد
|image_map_caption = Approximate maximum extent of the '''Greco-Bactrian kingdom''' حدود ۱۸۰ پیش از میلاد، including the regions of [[طبرستان]] و [[خراسان]] تا غرب، [[سغد]]na و [[فرغانه]] تا شمال، [[باختر (بلخ)]] و [[رخج]] تا جنوب.
|capital = [[بلخ]]{{سخ}}[[آی‌خانم]]
|common_languages = [[زبان یونانی]]{{سخ}}[[زبان باختری]]{{سخ}}[[Oldآرامی Aramaicباستان]]{{سخ}}[[زبان سغدی]]{{سخ}}[[زبان پارتی]]
|religion = [[Ancientدین Greekیونانی religionباستان|Hellenismهلنیسم]]{{سخ}}[[مزدیسنا]]{{سخ}}[[آیین بودایی]]
|government_type = Monarchyپادشاهی
|leader1 = [[دیودوت]]
|year_leader1 = ۲۵۶–۲۴۰ پیش از میلاد
خط ۳۲:
|title_leader = دولت یونانی بلخ
}}
'''دولت یونانیِیونانی بلخ''' یایک '''دولت یونانیباستانی باختر'''بود (۲۵۰که تااز ۱۲۵سال 250 پیش از میلاد) دولتیتا از125 بازماندگانپیش دولتاز [[سلوکی]] بود کهمیلاد بر متصرفات شرقی اسکندر، یعنی سرزمین‌های [[باختر (بلخ)|باختر]] و [[سغد]]، که امروزه شاملدر مناطقشمال شمالی و شمالغربی [[افغانستان]] و قسمت‌هاییبخش‌هایی از [[آسیای میانه]] می‌شود،قرار حکمرانیدارد، می‌کردفرمان می‌راند. گسترشاین دولت یونانی بلخدر بهبزرگترین مناطقگستره شمالیخود، [[هندپاکستان]] درامروزی، سال[[خوارزم]] ۱۸۰و پیشبخش‌هایی از میلادمرزهای سبب پیدایشامروزی [[دولت هندویونانیایران]] شدرا کهدر تا حدود ۱۰ میلادی دوامبر داشتمی‌گرفت.
 
== استقلال از سلوکیان ==
در سال ۲۶۱ پیش از میلاد [[سرزمین باختر]] توسط [[دیودوت یکم]] از حکومت [[سلوکیان|سلوکی]] اعلام استقلال می‌کند. وی نخستین شاه دولت یونانی بلخ بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 |عنوان=CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 | ناشر =iranica |تاریخ =۲۶ آذر ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=۲۶ آذر ۱۳۹۳}}</ref>
[[دیودوت]] - که احتمالا نامش شکل یونانی نام ایرانی دیوداد بوده است - ساتراپ بلخ و مناطق اطراف، در حدود سال‌های دویست و پنجاه پیش از میلاد از [[سلوکیان]] اعلام استقلال کرد و به عنوان شاه دیودوت یکم برتخت نشست. در منابع باستانی، تاریخ دقیق استقلال بلخ مشخص نیست. معمولا تاریخی میان 255 پیش از میلاد تا 246 پیش از میلاد را به عنوان سال استقلال بلخیان در نظر می‌گیرند. پیدا شدن تعداد کمی از سکه‌های [[آنتیوخوس دوم]] در بلخ در 255 پیش از میلاد، احتمال دقیق‌تر بودن این تاریخ را بیشتر می‌کند.
 
پادشاهی بلخ، از آنجایی که بیشتر مردم بلخ شهرنشین بودند، به عنوان یکی از ثروتمندترین پادشاهی‌های خاورزمین در نظر گرفته می‌شود. ژوستینوس، تاریخ‌نگار رومی آن را ''شاهنشاهی هزار شهر بلخ'' توصیف می‌کند.
== استقلال‌یابی از دولت سلوکی (۲۴۵ پ. م) ==
 
[[دیودوت یکم]] والی باختر در زمان [[آن‌تیوخوس دوم]] بر ضد دولت سلوکی در ۲۵۶ پ.م. قیام کرد. یونانیهای باختر مستقل شدند و این دولت از این زمان بنام دولت یونانی و باختری معروف گردید. سلوکی‌ها در ابتدا از عهدهٔ این دولت برنیامدند و بعد از دیودوت یکم، پسر او [[دیودوت دوم]] بتخت نشست.
در سال 247 پیش از میلاد، [[دودمان بطلمیوسی|بطلمیوسیان]] [[مصر]]، پایتخت سلوکیان یعنی آنطاکیه را تصرف کردند. با توجه به وضعیت نابه سامان سلوکیان، [[آندروگوراس]]، ساتراپ پهلَو (پارت) اعلام استقلال کرد و خود را پادشاه اعلام کرد. با این حال، ده سال بعد، [[ارشک یکم|اشک یکم]]، بنیانگذار [[شاهنشاهی اشکانی]]، پهلَو را تصرف کرد. این مسئله باعث شد تا ارتباط سلوکیان با بلخ قطع شود.
{{نقل قول|قدرت یونانیانی که رهبر شورش مردم بلخ شدند، به لطف ثروتمند بودن منطقه به سرعت فزونی یافت و آنان نه تنها ارباب آریانا شدند که هند نیز تحت فرمان آنان در آمد. همانگونه آپولودوروس می‌گوید، به‌زودی مردمی که زیر فرمان آنان بودند، از مردم تحت فرمان اسکندر بیشتر شدند.|استرابو|}}
دیودوت در سال 240 پیش از میلاد درگذشت و دیودوت دوم، فرزند او، به جایش برتخت نشست. او با اشک یکم برعلیه سلوکیان متحد شد:<ref>{{Cite journal|date=2019-03-20|title=Greco-Bactrian Kingdom|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Greco-Bactrian_Kingdom&oldid=888600716|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>
{{نقل قول|مدت کوتاهی پس از مرگ دیودوت، اشک با پسر او پیمان صلح و اتحاد بست. اندکی بعد، سلوکوس [دوم] برای سرکوب شورشیان به آن منطقه اردو کشید اما شکست خورد. ایرانیان این روز به عنوان روز آزادیشان جشن می‌گیرند.|ژوستینوس|}}
 
== گسترش دولت بلخ ==
[[پرونده:DiodotusGoldCoin.jpg|چپ|300px|بندانگشتی|{{وسط|سکهٔ [[دیودوت یکم]]، ح. ۲۴۵ پ.م.}}]]
بعد از دیودوت دوم، [[اوتی دموس|اِوتی دِموس]] پادشاه شد و از ۲۲۲ تا ۱۹۰ ق.م. سلطنت کرد. [[آنتیوخوس سوم (سلوکی)|آنتیوخوس سوم سلوکی]] با او جنگید و شکستش داد؛ ولی بعد چنین صلاح دید که در مقابل مردمان آلتایی زردپوست که از شمال به سُغد فشار می‌آوردند، از او پشتیبانی کند؛ بنابراین پادشاهی او را به رسمیت شناخت. پسر او دِمتریوس بنای جهانگشایی را در این قسمت از آسیا گذارد. از طرف شمال از سُغد گذشته به [[فونیان]] رسید و به سرزمین [[تخاری‌ها]] در آن طرف [[سیردریا]] دست انداخت و بعد به راهی که از [[تاریم]] و سزرمین [[تاتار]]ها می‌گذشت چیرگی یافت. در جنوب هم یونانی‌ها تا [[سندوپتاله]] رانده مملکتی وسیع بدست آوردند. مقصود یونانی‌های باختر این بود که بین اقیانوس هندوچینی‌ها میانجی دادوستد بازرگانی باشند. در این زمان ترقی باختر فوق‌العاده بود.