|
== نقش ==
[[آب]] مهم‌ترین عامل طبیعی برای [[حیات]] بشر بوده و هست و نقش بسزایی در ایجاد سکونتگاه‌های نخستین داشته‌است. ایجاد شهرنشینی در بین [[النهرین]]، [[نیل]]، [[سند (رود)|سند]] و... اهمیت این ماده حیاتی را مطرح می‌کند. در نتیجه منشاء اصلی و هسته اولیه تشکیل تجمع‌های انسانی، وجود آب در آنمناطق منطقهمختلف بوده‌است. در ایران به دلیل کمبود بارندگی در مناطقگستره‌ی مختلفبیابانی آن، برای تأمین آب از روش‌های سنتی مانند [[قنات]]، [[چشمه]]، [[چاه آب|چاه]] و آب‌انبار استفاده می‌شده‌است. ”<ref name="faslnameh">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=خیر خواه آرانی |نام= رضا |کتاب=مقاله بررسی بنای بومی و فرهنگی آب‌انبار | ناشر= |سال=}}</ref> آب معمولاً در فصول بارش به آب‌انبار هدایت و در آن ذخیره می‌شده و در تابستان مصرف می‌شده است.
آب معمولاً در زمستان ذخیره شده و در تابستان به کار می‌رود.
== تأسیس و احداث آب‌انبارها ==
دلایل تأسیس و احداث آب‌انبارها:
# ذخیره آب برای زمان‌های خشکسالیخشک و جنگ.سال
# خنک ماندن آب در تابستان
در ایران توزیع آب و آب‌انبار امری اعتقادی بوده و ریشه ارزش‌ها و باورهای اسلامی داشته. آب‌انبارها معمولاً در مراکز شهر و محل تجمع مردم و همچنین در کاروانسراها تأسیس می‌شده تا دسترسی به آب آسان باشد. ”<ref name="faslnameh" />
نحوه ساخت آب‌انبار، تصفیه و عایق‌بندی آن با اصول مهندسی و علمی مطابقت دارد. برای تصفیه از روش‌های فیزیکی و شیمیایی استفاده می‌شود. ته‌نشین شدن مواد زاید، اضافه کردن حجم مشخصی از نمک به منظور تجزیه آن و میکروب کشی توسط کلر آزاد شده، استفاده از ترکیبات آهکی جهت گندزدایی و استفاده از کیسه‌های زغال به منظور بوگیری از جمله این روش‌ها است. ▼
نحوه ساخت آب‌انبار، تصفیه و عایق بندی آن با اصول مهندسی و علمی مطابقت دارد.
▲برای تصفیه از روش‌های فیزیکی و شیمیایی استفاده می‌شود. ته‌نشین شدن مواد زاید، اضافه کردن حجم مشخصی از نمک به منظور تجزیه آن و میکروب کشی توسط کلر آزاد شده، استفاده از ترکیبات آهکی جهت گندزدایی و استفاده از کیسه‌های زغال به منظور بوگیری از جمله این روش‌ها است.
== تاریخچه ==
[[پرونده:Abanbara.jpg|چپ|300px|بندانگشتی|یک آب‌انبار در آرادان [[گرمسار]]]]
از قدیمی‌ترین اب انبارهاآب‌انبارها می‌توان به نمونه‌ای اشاره کرد که در کنار محوطه [[چغازنبیل]] مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد در دوران شکوفایی [[ایلام (تمدن)|تمدن ایلام]] ساخته شده‌است.<ref name="cgie.org.ir" /> آب‌انبار از کهن‌ترین پدیده‌های معماری در مناطق [[کویر]] <nowiki/>ی آب‌انبار بوده که می‌توان از آب‌انبار شهر [[اور]] در نزدیکی [[بصره]] به عنوان قدیمی‌ترین آن اشاره کرد که قدمت آن به ۲۱۵۰ قبل از میلاد بر می‌گردد.
ure در نزدیکی [[بصره]] به عنوان قدیمی‌ترین آن اشاره کرد که قدمت آن به ۲۱۵۰ قبل از میلاد بر می‌گردد.
آب‌انبار دیگری در قرن ششم قبل از میلاد در [[قسطنطنیه]] ساخته شد که از قبلی مجهزتر بوده و دارای ۲ مخزن و ۱۰۰۱ ستون بوده که به همین دلیل به آب‌انبار ۱۰۰۱ ستونی معروف است.
آب‌انبار در بین ایرانیان نیز کاربرد بسیار داشته به خصوص در مناطق گرم و خشک، حاشیه [[خلیج فارس]]، جزایر جنوبی و حتی برخی شهرهای شمالی مانند [[ساری]] و [[گرگان]].<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= معماریا|نام=غلام حسین |کتاب=سیری در معماری آب‌انبارهای یزد | ناشر=دانشگاه علم وصنعت ایران-تهران |سال=}}</ref> ▼آب‌انبار در بین ایرانیان نیز کاربرد بسیار داشته به خصوص در مناطق گرم و خشک، حاشیه [[خلیج فارس]]، جزایر جنوبی و حتی برخی شهرهای شمالی مانند [[ساری]] و [[گرگان]].<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= معماریا|نام=غلام حسین |کتاب=سیری در معماری آب‌انبارهای یزد | ناشر=دانشگاه علم وصنعت ایران-تهران |سال=}}</ref> می‌توان گفت ایرانیان از مبتکران احداث آب‌انبار بودند و بهبا اینآب روشرا بهبرای ذخیره‌سازیبلندمدت آبذخیره می‌پرداختندمی‌کردند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=عربی نژاد |نام=غلام رضا |کتاب=نقش ایرانیا در حفاظت از آب | ناشر=سازمان میراث فرهنگی کشور |سال=}}</ref>
یکی از قدیمی‌ترین آب‌انبارآب‌انبارهای ایران در یکی از سه قلعه [[اصطخر]] [[استان فارس|فارس]] در قرن ۴ هجری به دستور عضدالدوله دیلمی ساخته شدهشد. آب آن از سدی که بر روی دره‌های عمیق بسته شده بود، تأمین می‌شده و برای مصرف ۱۰۰۰ نفر در یکسال کافی بوده است. آب‌انبار سید اسماعیلسیداسماعیل تهران نیز در نیمه اول قرن ۵ هجری ساخته شد و در زمان شاه طهماسب وزیر، تعمیر و مرمت گشتشد. ”<ref name="faslnameh" />
== انواع آب‌انبارها ==
از نظر سطح دسترسی آب‌انبارها را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد.:
;'''آب‌انبارهای همگانی'''
واقع در محله‌ها، [[کاروانسرا|کاروانسراها]]، [[روستا|روستاها]] و به صورت تک بنا در مسیر راه‌های کاروانی.
;'''آب‌انبارهای خصوصی'''
درون خانه‌ها.
نحوه اسقرار آب‌انبارها در روستاها و شهرها به دلیل سهولت دسترسی به آب قنات و دسترسی بهتر مردم به آب بوده‌است.
این آب‌انبارها درون خانه‌ها ساخته می‌شده و یا این‌که در محل‌های اختصاصی افراد حفر می‌شده است.
; آب‌انبارها از نظر شکل و نوع شاخت شامل موارد زیر می‌باشد:آب‌انبارهای گنبدی گود - آب‌انبارهای کنده شده در کوهستان - آب‌انبارهای صلیبی و آب‌انبارهای کشیده.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= معماریا|نام=غلام حسین |کتاب=سیری در معماری آب‌انبارهای یزد | ناشر=دانشگاه علم وصنعت ایران-تهران |سال=صفحه 17}}</ref>
▲آب‌انبارهمچنین درآب‌انبارها بیناز ایرانیاننظر نیزشکل کاربردو بسیارنوع داشتهشاخت بهشامل خصوصموارد درزیر مناطقمی‌باشد: گرمآب‌انبارهای وگنبدی خشک،گود، حاشیهآب‌انبارهای [[خلیجکنده‌شده فارس]]،در جزایرکوهستان، جنوبیآب‌انبارهای صلیبی و حتی برخی شهرهای شمالی مانند [[ساری]] وآب‌انبارهای [[گرگان]]کشیده.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= معماریا|نام=غلام حسین |کتاب=سیری در معماری آب‌انبارهای یزد | ناشر=دانشگاه علم وصنعت ایران-تهران |سال= صفحه 17}}</ref>
== معماری آب‌انبار ==
| 