|
سمفونی در [[موسیقی کلاسیک]] به قطعه‌ای [[ارکستر|ارکسترال]] گفته می‌شود که از چند بخشِ مجزّا به نام [[موومان]] تشکیل شده باشد و موومان اول دارای [[فرم (موسیقی)|فرم]] [[سونات]] است. فرم سمفونی درحقیقت همان فرم چهاربخشی یا چهارموومانه است و فرمی‌سازی است و به ندرت در فرم آوازی (مانند قسمت چهارم سمفونی نهم بتهوون) ساخته می‌شود.
قدمت سمفونی به [[سده ۱۸ (میلادی)|سدهٔ هجدهم میلادی]] در [[اروپا]] بازمی‌گردد. [[یوزف هایدن]]، [[ولفگانگ آمادئوس موتسارت]]، و به‌ویژه [[لودویگ فان بتهوون]] در شکل‌گیری آن تأثیر به‌سزایی داشته‌اند. امروزه سمفونی رایج‌ترین اجرای هم‌نوازی در [[ارکستر سمفونیک]] است.
== تاریخچه ==
امروزه سمفونی رایج‌ترین اجرای هم‌نوازی در [[ارکستر سمفونیک]] است. این [[فرم (موسیقی)|فرم]] از اوایل [[سده ۱۸ (میلادی)|سدهٔ قرن هجدهم]] از [[اوورتور]]های [[اپرا]] ریشه گرفته و حدود نیم قرن پس از آن به‌عنوان یک اثر مستقل تحول و گسترش یافته‌است. هر سمفونی [[پاساژ (موسیقی)|قطعه‌ای]] بلند و دارای حجم زیاد برای ارکستر است و معمولاً چهار [[موومان]] (قسمت) مجزا دارد و در میانِ [[اجرای موسیقی|اجرای]] کل اثر، ارکستر به خاطر تأکید بر جداییِ هر یک از قسمت‌ها، به مدتِ چند ثانیه بازمی‌ایستد و موومانِ بعدی را آغاز می‌کند. گاه نیز، بسته به نظرِ [[آهنگساز]]، بلافاصله موومان بعدی اجرا می‌شود. قسمت اول یا بیش از یک قسمت، [[سونات|فرم سونات]] دارد. فرم سونات چنان عمومیتی در موومان اولِ سمفونی‌ها و دیگر آثار یافته‌است که گاهی این فرم را «فرم موومان اول» می‌نامند.<ref>{{پک|ل-وینک|۱۳۶۶|ک=چگونه خوب بشنویم|ص=۲۸۴-۲۸۵}}</ref>
در ابتدای قرن نوزدهم، بتهوون سمفونی را از یک ژانر روزمره تولید کرد که در مقادیر زیاد به شکل عالی ساخته شده بود که در آن آهنگسازان تنها در چند اثر تلاش کردند تا به بالاترین پتانسیل موسیقی دست یابند. [20] بتهوون با دو اثر مستقل از مدل های خود موتزارت و هیدن شروع کرد و سپس هفت سمفونی دیگر نیز شروع کرد، با شروع سمفونی سوم ("Eroica") که گستره و جاه طلبی را گسترش داد. سمفونی شماره 5 او شاید معروف ترین سمفونی است که تاکنون نوشته شده است. انتقال آن از جنبش بازجویی عاطفی طوفانی C به یک پیروزی مهم و اصلی، یک مدل را که توسط سمفونیست های بعدی مانند برامس و ماهلر به تصویب رسیده بود، فراهم کرد. [نیازمند منبع] سمفونی شماره 6 یک برنامه برنامه است که شامل تقلید های سازنده تماس با پرنده و طوفان؛ و غیر متعارف، یک حرکت پنجم (سمفونی ها معمولا بیشتر از چهار جنبش داشتند). سمفونی شماره 9 او شامل قطعات برای نوازندگان آواز و گروه کر در آخرین جنبش است و آن را یک سمفونی کلاسیک می کند.
هر سمفونی [[پاساژ (موسیقی)|قطعه‌ای]] بلند و دارای حجم زیاد برای ارکستر است و معمولاً چهار [[موومان]] (قسمت) مجزا دارد و در میانِ [[اجرای موسیقی|اجرای]] کل اثر، ارکستر به خاطر تأکید بر جداییِ هر یک از قسمت‌ها، به مدتِ چند ثانیه بازمی‌ایستد و موومانِ بعدی را آغاز می‌کند. گاه نیز، بسته به نظرِ [[آهنگساز]]، بلافاصله موومان بعدی اجرا می‌شود. قسمت اول یا بیش از یک قسمت، [[سونات|فرم سونات]] دارد. فرم سونات چنان عمومیتی در موومان اولِ سمفونی‌ها و دیگر آثار یافته‌است که گاهی این فرم را «فرم موومان اول» می‌نامند.<ref>{{پک|ل-وینک|۱۳۶۶|ک=چگونه خوب بشنویم|ص=۲۸۴-۲۸۵}}</ref>
== ساختار ==
[[پرونده:Tchaikovsky - Otto Klemperer conducts Symphony No. 5.webm|بندانگشتی|اجرای کامل سمفونی شماره ۵ اثرِ [[پیوتر ایلیچ چایکوفسکی|چایکوفسکی]]]]
در اینجا نمونه‌های فرم سمفونی در آثار آهنگسازان دوره‌های مختلف مشاهده می‌شود.<ref>{{پک|ل-وینک|۱۳۶۶|ک=چگونه خوب بشنویم|ص=۲۸۷}}</ref>
* '''[[یوزف هایدن]]: سمفونی شماره ۹۴ ''(شگفتی)'''
# موومان اول (فرم سونات)
# موومان دوم (تِم و واریاسیون)
# موومان سوم (منوئه و تریو ABA)
# موومان چهارم (روندو)
* '''[[ولفگانگ آمادئوس موتسارت]]: سمفونی شماره ۴۰'''
# موومان اول (فرم سونات)
# موومان دوم (فرم سونات)
# موومان سوم (منوئه و تریو ABA)
# موومان چهارم (فرم سونات)
* '''[[لودویگ فان بتهوون]]: [[سمفونی شماره ۳ (بتهوون)|سمفونی شماره ۳ (اِروئیکا)]]'''
# موومان اول (فرم سونات)
# موومان دوم (فرم سونات) «مارش عزا»
# موومان سوم (اسکرتسو و تریو ABA)
# موومان چهارم (تم و واریاسیون)
* '''[[پیوتر ایلیچ چایکوفسکی]]: سمفونی شماره ۵'''
# موومان اول (فرم سونات)
# موومان دوم (فرم سه قسمتی ABA)
| 