شهرستان ممسنی: تفاوت میان نسخه‌ها

|نام‌های‌قدیمی= شولستان، مماسنی، مالکی

|سال‌شهرشدن= ۱۳۵۸

|کد مخابراتی= ۰۷۱

|رشدجمعیت=

|شهرها=[[نورآباد (ممسنی)|نورآباد]]، [[خومه‌زار]]، [[بابامنیر]]، [[مصیری]]

}}

 

منطقه‌ای که ممسنی در آن ایجاد شده‌است اولین بار به خاطر وجود مراتع غنی مورد توجه اقوامی که دارای معیشتی مبتنی بر دام‌داری بوده‌اند، قرار گرفت. به همین خاطر، اولین اقوام ساکن در این منطقه، [[قوم شول]]، از دیگر اقوام [[لر]] بوده‌اند.

 

== پیشینه تاریخی ==

برای اولین بار نام ممسنی را در حوادث مربوط به سال‌های ۱۱۶۵ و ۱۱۶۶ می‌بینیم و آن وقتی است که [[جعفرخان زند]] برادرش محمدخان را برای مجازات ایلات سلحشور ممسنی روانه ناحیه کرد و باید دانست که خاندان زند با طوایف ممسنی روابط خویشاوندی داشت. مادر محمدخان زند از ممسنی بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فارسنامه ناصری|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=۲۳۱}}</ref>

 

 

بنا به اسناد و کتاب‌های تاریخی و کاوش‌های باستان‌شناسی و نظریه‌های مردم‌شناسی، سابقهٔ تاریخی شهرستان ممسنی به سه بخش تقسیم می‌گردد:

* '''دوران پیش از تاریخ'''

وجود جنگل‌ها و مراتع گسترده، منابع غنی آب و خاک، دشت‌های حاصلخیز و کم‌شیب، تنوع آب و هوایی و گیاهی و شکار فراوان همه و همه شرایط مساعد و مطلوبی بودند تا تمدن‌های اولیه پیش از تاریخ در این اقلیم پهناور شکل گرفته، رشد و نویافته و سده‌ها دوام بیاورد و آثار آن تا به امروز بر جای بماند. ممسنی در طول دوران به عنوان پل ارتباطی میان حوزه‌های بویراحمد، پارس، خوزستان، زاگرس، بوشهر، و خلیج فارس قرار گرفته و می‌توان با تحقیقات علمی و باستان‌شناسی کلیه فرهنگ و تمدن‌های پیش از تاریخ استان‌های همجوار را نیز در آن جستجو کرد. آثار بجا مانده از [[دوران پیش از تاریخ]] در این شهرستان مربوط به هزارهٔ سوم تا هشتم [[پیش از میلاد]] است که در قالب [[تپه‌های باستانی]] نمایان است.

* '''دوران تاریخی'''

دوران تاریخی این شهرستان مربوط به اوایل [[هزاره سوم پیش از میلاد]] مسیح می‌باشد که از جمله این تمدن‌ها:

** نقش برجسته کورنگون مربوط به دوره عیلام در دو هزار و چهارصد سال پیش از میلاد.

** گوردخمه سنگی، مربوط به دوران ماد در هفتصد سال پیش از میلاد.

** شهر نوبندگان

** شهر خوبذان (فهلیان) و سد منصورآباد مربوط به دوران ساسانی

* '''دوران اسلامی'''

آثار و ابنیهٔ تاریخی اسلامی در سراسر ممسنی موجود است از جمله آن‌ها می‌توان شهر خفرک و تشگه در شوسنی و مصیری و شهر چهاربازار تل اسپید را نام برد. نام قدیمی این شهرستان در بدو تشکیل ''انبوران'' و سپس ''شولستان'' و در اواخر [[سلسله صفوی]] به ''ممسنی'' تغییر نام یافت.

=== موقعیت جغرافیایی ===

شهر نورآباد [[مرکز شهرستان]] در ۵۱ درجه و ۳۱ دقیقه درازه گیتایی ([[طول جغرافیایی]]) و ۳۰ درجه و ۷ دقیقه پهنه گیتایی ([[عرض جغرافیایی]]) و در ارتفاع ۹۲۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است. شهرستان ممسنی از شمال و باختر به استان کهگیلویه و بویراحمد، از خاور به شهرستان سپیدان، از جنوب خاوری به شهرستان شیراز، از جنوب به شهرستان کازرون و از جنوب باختر به [[استان بوشهر]] محدود می‌شود.

* مسیرهای ارتباطی این شهرستان با مناطق اطراف عبارتند از:

** نورآباد – [[دوگنبدان]] از سوی شمال باختری به طول ۱۲۰ کیلومتر، این مسیر در کیلومتر ۲۰ وارد جاده‌ای به سمت [[یاسوج]] می‌شود.

== فرهنگ ==

=== زبان ===

ساکنین دو روستای عرب خنیمه و خاکک در شهرستان رستم به زبان عربی تکلم می‌کنند و همچنین به زبان لری هم تسلط کامل دارند.

 

== گردشگری ==

[[پرونده:Mil Ejdeha.jpg|بندانگشتی|نمایی از [[آتشکده میل اژدها]] در شهرستان ممسنی]]

 

[[کتیبه]]‌ها و ته ستون‌های فراوانی در ممسنی وجود دارد. به تازگی در این شهرستان بازمانده چهارمین شهر هخامنشی به نام '''[[لیدوما]]''' یافت شده‌است. در ضمن نقش [[سراب بهرام]] این شهرستان که از شاهکارهای شاپور اول است نیز در سازمان میراث فرهنگی ثبت گردیده‌است.<ref>[http://www.parsyad.ir/gallery.aspx?id=60 فارس - Gallery - Parsyad Panorama Photography<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>

در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال باختری نورآباد منطقه‌ای به نام تنگ‌لله (Tang-e Laleh) وجود دارد که به علت ناشناخته ماندن کمتر به آن توجه شده‌است. این منطقه با آب و هوای نسبتاً سرد در زمستان و تابستانی معتدل از طبیعت بسیار زیبایی برخوردار است.

 

[[پرونده:1024- Bovan.jpg|بندانگشتی| تفرجگاه بوان در [[ممسنی]]]]

* تفرجگاه بوان: تنگ بوان در جوار دشمن زیاری می‌باشد. این تفرجگاه سالانه هزاران میهمان را جذب می‌کند. بوان دارای چندین چشمه و آبشار می‌باشد، که در [[فصل تابستان]] باعث مطبوع شدن هوای این منطقه می‌گردد. بزرگترین آبشار بوان '''آبشار پولکی''' نام دارد.

باغ‌های گردو، در این منطقه، عمری طولانی دارند. منطقه ممسنی از مناطق سردسیری و گرمسیری تشکیل می‌شود که مناطق سردسیری آن شامل دشمن زیاری و مناطق گرمسیری آن شامل روستاهای بکش، جاوید و رستم بوده. میانگین درجه حرارت آن در تابستان در حدود ۳۰ درجه سانتی‌گراد بالای صفر است. با این وجود تنگ بوان با دمای حدود ۲۰ درجه سانتی‌گراد از توانمندی گردشگاهی قابل توجهی در جذب گردشگران برخوردار است. از دیگر مزایای این تنگ، راه ارتباطی آسفالته آن است.

[[پرونده:Iran.Fars-Harayeraz.jpg|بندانگشتی|[[روستای هرایرز]] در [[ممسنی]]]]

 

در سالیان نه چندان دور حتی تا یک دهه پس از وقوع زلزله مذکور، تمامی باغات روستا پابرجابود. باغ‌هایی که یک [[کمربند سبز]] بر روی کوه ایجاد نموده بود و چشم هر بیننده‌ای را نوازش می‌کرد. اما پس از نقل مکان صاحبان آن‌ها به شهرک هرایرز، به تدریج این باغات نیز از بین رفتند، و جای خود را به زمین‌های کشاورزی دادند. (البته در سال‌های اخیر کمتر بدین منظور از آن‌ها استفاده می‌شود).

=== کشاورزی و دامداری ===

اقتصاد شهرستان ممسنی بر پایه کشاورزی، دامداری و قالی‌بافی استوار است. آب کشاورزی در این منطقه از چشمه، کاریزها، چاه‌ها و رودخانه‌ها تأمین می‌گردد. مهم‌ترین فراورده‌های کشاورزی آن عبارتند از: برنج، گندم، جو، مرکبات و خرما. در آبادی‌های این شهرستان دامداری رونق بسیار داشته و دام‌ها بیشتر شامل گوسفند و گاو است اما به دلیل کاهش باران، کشاورزی این منطقه دچار بحران گردیده‌است.

=== صنایع و معادن ===

شرکت پتروشیمی ممسنی با مدیریت طرح شرکت مهندسین مشاور تدبیر نیرو در منطقه جونگان واقع شده‌است.

 

== منابع ==

{{استان فارس}}