سوزن‌دوزی بلوچی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایشگر دیداری
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایشگر دیداری
خط ۱۴۱:
مهتاب نوروزی مشهورترین هنرمند بین‌الملل سوزن دوز بلوچ بود که به واسطه خلاقیت و ذوق بسیار بالایی که در این هنر داشت در نوجوانی برای طبقه حکومتی به ویژه [[فرح دیبا]] لباس‌های بسیاری را با نقش و نگار فاخر آفرید. در حال حاضر برخی از آثار هنری وی در [[کاخ موزه سعدآباد]] نگه داری می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سوزندوزی زنان بلوچ برای لباس‌ خاندان پهلوی + تصویر- اخبار اجتماعی - اخبار تسنیم - Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/05/03/1474153/%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1|وب‌گاه=خبرگزاری تسنیم - Tasnim|بازبینی=2019-05-02|کد زبان=fa}}</ref>
 
از سایر هنرمندان پیشکسوت می‌توان به مهناز جمالزهی، شهناز خلیلی ایرندگان و… که هم دوره با [[مهتاب نوروزی]] بودند نام برد.
<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سایت کاخ موزه سعد آباد - سارافون سوزن دوزی بلوچ متعلق به فرح پهلوی,|نشانی=http://sadmu.ir/detail/5317|وب‌گاه=sadmu.ir|بازبینی=2019-05-02}}</ref>
 
برای اولین‌بار نشان ملی مهتاب به‌پاس نام و جایگاه مهتاب نوروزی فاخر دوز زن بلوچ به دو نفر از برگزیدگان جشنواره بین المللی مد و لباس با تکیه بر اصالت ایرانی در سال ۱۳۹۷ اعطا شد و به گفته مشاور معاون هنری وزیر ارشاددر سال‌های آینده نیز به‌عنوان جایزه‌ای ملی به برگزیدگان بخش بین‌الملل اعطا خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تلاش برخی کشورها برای مصادره سوزن دوزی بلوچی|نشانی=https://www.isna.ir/news/97112914940/تلاش-برخی-کشورها-برای-مصادره-سوزن-دوزی-بلوچی|وب‌گاه=ایسنا|تاریخ=2019-02-18|بازبینی=2019-0405-1902|کد زبان=fa}}</ref>
 
== نفوذ هنر بلوچی دوزی زنان بلوچ در پوشاک سلطنتی خاندان پهلوی ==
از سایر هنرمندان پیشکسوت می‌توان به مهناز جمالزهی، شهناز خلیلی ایرندگان و… که هم دوره با [[مهتاب نوروزی]] بودند نام برد.
از اواسط دوره پهلوی با همکاری چهره هایی همچون مهر منیر جهانبانی و کیوان خسروانی تعدادی لباس با طرح و نقوش ایرانی و از همه مهمتر تکنیکهای دوخت منحصر به فردی که متعلق به یکی از دورافتاده ترین مناطق ایران بود،مطرح گردید،اوج این حرکت و استفاده از هنرهای ایرانی در دهه های چهل و پنجاه رخ داد.در این راستا مهر منیر جهانبانی به واسطه آشنایی با سرزمین بلوچستان و هنر سوزندوزی آن، نقش بیشتری را ایفا نمود او باعث آشنایی فرح دیبا با هنرسوزن دوزی بلوچ گردید و بازدید وی از سیستان و بلوچستان را رقم زد،قبل از برگزاری جشنهای 2500 ساله پارچه ها و نخهای زیادی که در میان آنها گلابتونهایی از نوع زرین و سیمین نیز موجود بود، به سمت ایرندگان( شهری که به واسطه برخی از دوختهای پرکار سوزندوزی بلوچ بسیار معروف گردید)سرازیر شد که خانم جهانبانی آنها را بین اساتید معروف سوزندوزی همچون مهتاب نوروزی و مهناز جمالزهی و .... تقسیم نمود تا بین شاگردان خود توزیع نمایند و ماحصل آن تولید چند دست لباس فاخر برای کلیه اعضای درجه یک خاندان پهلوی و هدایایی برای مهمانان جشنهای 2500 ساله همچون کراوات،کوسن ،دستمال سفره و ..... بود که به مجموعه رویال معروف گردیدند.در حال حاضر در موزه پوشاک سلطنتی تعداد 6 دست لباس با سوزندوزی بلوچ در معرض نمایش عموم می باشد.<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=سایت کاخ موزه سعد آباد - سارافون سوزن دوزی بلوچ متعلق به فرح پهلوی,|نشانی=http://sadmu.ir/detail/5317|وب‌گاه=sadmu.ir|بازبینی=2019-05-02}}</ref>این لباس ها عمدتاً توسط کیوان خسروانی طراح مد و آرشیتکت معروف ایرانی و ماه منیر جهانبانی ، خانمی که باعث آشنایی فرح دیبا با هنرسوزن دوزی و بازدید وی از سیستان و بلوچستان شده بود ، طراحی شده اند . سوزن دوزی این لباس ها توسط گروهی از زنان بلوچ اجرا گردیده است .
 
بخشی از آثار موزه تاریخ معاصر در برگیرنده تعدادی از لباس های خاندان پهلوی از جمله فرح دیبا می باشد که در طبقه دوم موزه به نمایش در آمده است. در بسیاری از این لباس ها سوزن دوزی هایی بسیار ظریف و ناب بلوچ را می توان دید که در بهترین مراکز دوزندگی ایرانی تهیه و درباریان بارها بر تن نمودند .<ref name=":2" />
 
'''تونیک مشکی سوزن دوزی بلوچ متعلق به فرح پهلوی'''
 
تونیک مشکی رنگ از جنس کرپ است که روی سینه دارای خط برش و دارای دو ساسون است،دور یقه،سرآستین،روی آستین به شکل خط طولی و حاشیه پایین تونیک به صورت نوار پهنی جَوَک دوزی شده است،ضمناً در قسمت یقه دقیقاً در نقطه وسط،آویز گردن یکی از زیورآلات معروف بلوچها به شکل لوزی به صورت سوزندوزی دیده می شود. این لباس از کاخ موزه ملت به موزه پوشاک سلطنتی منتقل گردیده است.<ref name=":2" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سایت کاخ موزه سعد آباد - تونیک مشکی سوزن دوزی بلوچ متعلق به فرح پهلوی,|نشانی=http://sadmu.ir/detail/5316|وب‌گاه=sadmu.ir|بازبینی=2019-05-02}}</ref>
 
'''کت سوزن دوزی بلوچ متعلق به شهناز پهلوی'''
 
یکی از لباسهایی که در حال حاضر در موزه پوشاک سلطنتی در معرض نمایش می باشدیک کت کوتاه به شکل نیم تنه است،با یقه سه سانتی ایستاده و آستینهای سه ربع،رنگ زمینه پارچه به رنگ سفید است و جنس آن از کتان با بافت درشت می باشد و نقوش دوخته شده روی آن با شمارش تار و پود پارچه انجام پذیرفته است و در قسمتهای مربوط به سرشانه کم کارتر و به سمت پایین بسیار پر کارتر می گردد و تمام سطح پارچه را می پوشاند.رنگهای استفاده شده در سوزندوزی کت سفید،مشکی،خاکستری است که استفاده از گلابتون زرین و سیمین درخشش بیشتری آن داده است.نوع دوخت انجام شده روی این کت از نوع فنوج دوز می باشد که از انواع دوختهای پر کار است،این کت متعلق به شهناز پهلوی دختر محمد رضا پهلوی از همسر اولش فوزیه است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سایت کاخ موزه سعد آباد - کت سوزن دوزی بلوچ متعلق به شهناز پهلوی,|نشانی=http://sadmu.ir/detail/5301|وب‌گاه=sadmu.ir|بازبینی=2019-05-02}}</ref>
 
'''کت با دامن حریری بلند متعلق به فرح پهلوی'''
 
یکی از این لباس های فاخر ، پیراهنی سرخابی رنگ است که شامل پیراهن حریر بلند با کت کوتاه می باشد ، قسمت بالا تنه پیراهن (کت کوتاه روی آن) با نقش هایی بسیار زیبنده بلوچ پوشیده شده است و متعلق یه فرح دیبا می باشد . در سوزن دوزی این لباس از الیاف نقره و طلایی استفاده شده و در طرح سوزن دوزی آن ،تلفیق سنت و مدرن گرایی را می توان به وضوح مشاهده نمود که این گونه طراحی را برای اولین بار کیوان خسروانی و ماه منیر جهانبانی وارد سوزن دوزی بلوچ گردید. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=سایت کاخ موزه سعد آباد - سوزن دوزی بلوچ در لباس های درباری ,|نشانی=http://sadmu.ir/detail/2425|وب‌گاه=sadmu.ir|بازبینی=2019-05-02}}</ref>
 
'''سارافون سوزن دوزی بلوچ متعلق به فرح پهلوی'''
 
سارافون مشکی است که متعلق به فرح دیبا می باشد، جنس  پارچه آن از کتان درشت بافت ضخیمی است که در دو طرف جلو و حاشیه پایین آن سوزندوزیهای بسیار زیبایی با رنگهای زرد،سبز،آجری و گلابتون زرین دیده می شود،به دلیل استفاده از نخ ضخیم و پر دوزی کار،سوزن دوزیها خیلی برجسته تر از نمونه های دیگر دیده می شوند.سارافون دارای آستر می باشد.دوختی که روی این سارافون انجام شده از نوع دوختهای پرکار می باشد.دوخت پرکار یکی از اصیل ترین دوختهای بلوچستان به ویژه مناطق فنوج،بمپور،ایرانشهر و ایرندگان است،این دوخت بسیار ظریف و زیباست که درآن از نقوش هندسی بهره ی فراوان گرفته شده است،دوخت پر کار بر اساس شمارش تار و پود پارچه دوخته می شود و معمولا در دوخت آن از پارچه های بافت درشت که تار و پود آن مشخص و قابل شمارش است استفاده می شود و اصطلاحاً در زبان محلی به آن فنوج دوچ یا پنوچی دوچ گفته می شود.<ref name=":2" />
<br />
 
== منابع ==