زبان اوستایی: تفاوت میان نسخه‌ها

<table class="wikitable"><tr><th rowspan="2">صرف</th><th colspan="3">پایانه‌های āدار (مونث)</th><th colspan="3">پایانه‌های i و ī-دار (مذکر، خنثی و مونث)</th></tr><tr><th>مفرد</th><th>مثنی</th><th>جمع</th><th>مفرد</th><th>مثنی</th><th>جمع</th></tr><tr><th>نهادی</th><td>-a</td><td>-e</td><td>-ā̊</td><td>-iš</td><td>-i</td><td>-ayō</td></tr><tr><th>ندایی</th><td>-e</td><td href="ژاله آموزگار">-e</td><td>-ā̊</td><td href="زبان فارسی">-e</td><td href="محسن ابوالقاسمی">-i</td><td>-----</td></tr><tr><th>رایی</th><td> -ąm</td><td>-e</td><td>-ā̊</td><td>-īm</td><td>-i</td><td href="رده:زبان اوستایی">-īš</td></tr><tr href="رده:اوستا"><th>بایی</th><td href="رده:زبان‌های ایرانی باستان">-aya</td><td href="رده:زبان‌های ایرانی شرقی">-ābya</td><td href="رده:زبان‌های ایزو ۶۳۹–۱">-ābīš</td><td href="رده:زبان‌های دارای کد ایزو ۶۳۹–۲">-i</td><td href="رده:زبان‌های مرده">-ibya</td><td href="رده:زبان‌های منقرض‌شده آسیا">----</td></tr><tr href="رده:زبان‌ها"><th>برایی</th><td>-ayāi</td><td>-ābya</td><td>-ābyō</td><td>-ə̄e</td><td>-ibya</td><td>-ibyō</td></tr><tr><th>ازی</th><td>-ayāṯ</td><td>-ābya</td><td>-ābyō</td><td>-ōit</td><td>-ibya</td><td>-ibyō</td></tr><tr><th>وابستگی (اضافی)</th><td> -ayā̊</td><td> -ayā̊</td><td> -anąm</td><td>-ōiš</td><td>-----</td><td> -inąm </td></tr><tr><th>دری</th><td>-aya</td><td>----</td><td>-āhu</td><td>-a</td><td>-----</td><td>-----</td></tr></table>برای نمونه واژه '''''گَئیری''''' {{به اوستایی|𐬔𐬀𐬌𐬭𐬌|gairi}} به معنای کوه که <u>مذکر</u> است و در این دسته گنجانیده می‌شود. همریشه‌های واژه یادشده اوستایی امروزه به دیسه‌های «'''گَر'''» در [[زبان فارسی|پارسی]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=دهخدا|کد زبان=fa|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=پارسی ویکی|نشانی=https://www.parsi.wiki/fa/wiki/topicdetail/a1c674a570dc437ab29cb0f8303924fc|عنوان=مدخل گر}}</ref>، «'''قَرِه'''» (qare) در مازندرانی (مانند قره قئلند-qare qoeland که نام کوهی است در [[مردم کتول|شهرستان کتول]])<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa , mzn|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=تبرستان، فرهنگ لغات مازندرانی|نشانی=https://tabarestan.ir/dictionary/viewName/24696-%D9%82%D8%B1%20%D9%82%D9%84%D9%86%D8%AF|عنوان=مدخل قره قلند}}</ref> و «'''غَر'''» (ǧar) در [[زبان پشتو|پشتو]] <ref name=":1">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=ویکی واژه انگلیسی|نشانی=https://en.wiktionary.org/wiki/%D8%BA%D8%B1#Pashto|عنوان=مدخل غر}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=ps|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=قاموسونه|نشانی=http://www.qamosona.com/j/|عنوان=مدخل غر (فرهنگ بزرگ پشتو-انگلیسی)}}</ref> به همان معنا دیده می‌شوند.

برای نمونه واژه '''''فْرَوَشی''''' {{به اوستایی|𐬟𐬭𐬀𐬎𐬎𐬴𐬌|frauuaši}} به معنای [[فروهر]] یا روح نامیرای آدمی که <u>مؤنث</u> است و در این دسته گنجانیده می‌شود. واژه یادشده اوستایی امروزه به دیسه‌های «'''فروهر'''» در [[زبان فارسی|پارسی]] <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=دهخدا|کد زبان=fa|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=پارسی ویکی|نشانی=https://www.parsi.wiki/fa/wiki/topicdetail/04ed38c7c6144ad495672b07e229e3fc|عنوان=مدخل فروهر}}</ref> به همان معنا دیده می‌شوند.

<table class="wikitable"><tr><th rowspan="2">صرف</th><th colspan="3">پایانه‌های u-دار (مذکر)</th></tr><tr><th>مفرد</th><th>مثنی</th><th>جمع</th></tr><tr><th>نهادی</th><td>-uš</td><td>-u/-ū</td><td>-auuō</td></tr><tr><th>ندایی</th><td>-ō</td><td href="ژاله آموزگار">-u/-ū</td><td>----</td></tr><tr><th>رایی</th><td>-ūm</td><td>-u/-ū</td><td>-ūš</td></tr><tr href="رده:اوستا"><th>بایی</th><td href="رده:زبان‌های ایرانی باستان">-u</td><td href="رده:زبان‌های ایرانی شرقی">-ubiia</td><td href="رده:زبان‌های ایزو ۶۳۹–۱">----</td></tr><tr href="رده:زبان‌ها"><th>برایی</th><td>-auua</td><td>-ubiia</td><td>-ubiiō</td></tr><tr><th>ازی</th><td>-aoṯ</td><td>-ubiia</td><td>-ubiiō</td></tr><tr><th>وابستگی (اضافی)</th><td>-aoš/-ə̄uš</td><td>-uuā̊</td><td> -unąm</td></tr><tr><th>دری</th><td>-āu</td><td>-uuō</td><td>-uṣ̌u</td></tr></table>برای نمونه واژه '''''پَسْو''''' {{به اوستایی|𐬞𐬀𐬯𐬎|pasu}} به معنای چارپای اهلی و دام که مذکر است و در این دسته گنجانیده می‌شود. همریشه‌های واژه یادشده اوستایی امروزه به دیسه‌های «'''بَسوق'''» در پارسی نو<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=دهخدا|کد زبان=fa|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=پارسی ویکی|نشانی=https://www.parsi.wiki/fa/wiki/topicdetail/d9e06e87d2b940f5b7ed4513d0f08ea8|عنوان=مدخل بسوق}}</ref>، «'''پَس'''» (پەس/پأس-pas) در [[کردی کلهری]]، [[زبان لکی|لکی]] و [[زازاکی]]، «'''پَز'''» در [[سورانی|کردی سورانی]] و [[کرمانجی]] (پەز-paz)<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=ku|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=ویکی‌واژه کردی کرمانجی|نشانی=https://ku.wiktionary.org/wiki/pez|عنوان=مدخل pez}}</ref>، «'''پَس'''» (pas) در [[بلوچی]]<ref name=":4">{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ سید گنج|نام خانوادگی=شاه هاشمی|نام=سید ظهور|ناشر=|سال=۱۹۷۸|شابک=|مکان=کراچی|صفحات=۲۷۳}}</ref>، «'''پسه'''» (psᶕ/pәsᶕ) در [[زبان پشتو|پشتو]] <ref name=":5">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=ps|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=قاموسونه|نشانی=http://www.qamosona.com/j/|عنوان=مدخل پسه}}</ref> و «'''فیش'''» (фус -fus) یا «'''فوش'''» (фыс -fys) در [[زبان آسی|آسی]]<ref name=":6">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=oss , ru|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=فرهنگ برخط آسی-روسی|نشانی=http://slovar.iriston.com/index.php?q=%D0%BE%D0%B2%D1%86%D0%B0&showcat=jump&f=-1&PHPSESSID=ofd2srjna5julpalprq5s31rd4|عنوان=مدخل овца (به روسی)}}</ref><ref name=":7">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=oss , ru|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=فرهنگ برخط آسی-روسی|نشانی=http://slovar.iriston.com/news.php?newsid=45200|عنوان=مدخل фыс (به آسی)}}</ref> به معنای گوسفند و دام دیده می‌شوند.

</th></tr><tr><th>مفرد</th><th>مثنی</th><th>جمع</th></tr><tr><th>نهادی</th><td>-uš</td><td rowspan="8">ندارد</td><td>-uuō</td></tr><tr><th>ندایی</th><td>----</td><td>----</td></tr><tr><th>رایی</th><td>-uuə̄m</td><td>-uuō</td></tr><tr href="رده:اوستا"><th>بایی</th><td href="رده:زبان‌های ایرانی باستان">-uua</td><td href="رده:زبان‌های ایزو ۶۳۹–۱">-ubiš</td></tr><tr href="رده:زبان‌ها"><th>برایی</th><td>-uiie</td><td>-ubiiō</td></tr><tr><th>ازی</th><td>-uuaṯ</td><td>-ubiiō</td></tr><tr><th>وابستگی (اضافی)</th><td>-uuō</td><td> -unąm</td></tr><tr><th>دری</th><td>----</td><td>-uṣ̌u</td></tr></table>برای نمونه واژه '''''تَنوُ''''' {{به اوستایی|𐬙𐬀𐬥𐬏|tanū}} به معنای تن و بدن که مونث است و در این دسته گنجانیده می‌شود. همریشه‌های واژه یادشده اوستایی امروزه به دیسه‌های «'''تَن'''» در پارسی نو<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=دهخدا|کد زبان=fa|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=پارسی ویکی|نشانی=https://www.parsi.wiki/fa/wiki/topicdetail/4deb5353a8c7449d89144369d796ccfd|عنوان=مدخل «تن»}}</ref>، «'''تَن'''» (تەن/تأن-tan) در [[کردی کلهری]]، [[زبان لکی|لکی]]، [[زازاکی]]، [[سورانی|کردی سورانی]] و [[کرمانجی]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=ku|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=ویکی‌واژه کردی|نشانی=https://ku.wiktionary.org/wiki/ten|عنوان=مدخل «ten»}}</ref>، «'''تَن'''» (tan) در [[بلوچی]]<ref name=":4" />، «'''تَن'''» (tan) در [[زبان پشتو|پشتو]] <ref name=":5" /> به معنای جسم و پیکر دیده می‌شوند.

</th></tr><tr><th>مفرد</th><th>مثنی</th><th>جمع</th></tr><tr><th>نهادی</th><td>-āuš/ -aoš</td><td>-auuā</td><td>-auuō</td></tr><tr><th>ندایی</th><td>-āuš/ -aoš</td><td href="ژاله آموزگار">-auuā</td><td>----</td></tr><tr><th>رایی</th><td>-ąm</td><td>-auuā</td><td>-ā̊</td></tr><tr href="رده:اوستا"><th>بایی</th><td href="رده:زبان‌های ایرانی باستان">-auua</td><td href="رده:زبان‌های ایرانی شرقی">-----</td><td href="رده:زبان‌های ایزو ۶۳۹–۱">-aobīš</td></tr><tr href="رده:زبان‌ها"><th>برایی</th><td>-auuōi/ -auue</td><td>-----</td><td>----</td></tr><tr><th>ازی</th><td>-aoṯ</td><td>-----</td><td>----</td></tr><tr><th>وابستگی (اضافی)</th><td>-ə̄uš</td><td>-auuā̊</td><td> -auunąm</td></tr></table>برای نمونه واژه '''''گائو/ گَئُ''''' {{به اوستایی|𐬔𐬁𐬎/𐬔𐬀𐬊|gāu/gao}} به معنای گاو که مذکر است و در این دسته گنجانیده می‌شود. همریشه‌های واژه یادشده اوستایی امروزه به دیسه‌های «'''گاو'''» در پارسی نو<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=دهخدا|کد زبان=fa|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=پارسی ویکی|نشانی=https://www.parsi.wiki/fa/wiki/topicdetail/6a642b9d71fe429c84abab9903b2c141|عنوان=مدخل «گاو»}}</ref>، «'''گا'''» (گا-gā) در [[کردی کلهری]]، [[زبان لکی|لکی]]، [[زازاکی]]، [[سورانی|کردی سورانی]] و [[کرمانجی]] <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=ku|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=ویکی‌واژه کردی|نشانی=https://ku.wiktionary.org/wiki/ga|عنوان=مدخل «ga»}}</ref>، «'''گوک'''» (gúk) در [[بلوچی]]<ref name=":4" />، «'''غوا'''» (ǧwâ) در [[زبان پشتو|پشتو]] <ref name=":5" /> و «'''غوگ'''» (гъог-ǧog) یا «'''قوگ'''» (хъуг -qug) در [[زبان آسی|آسی]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=ru|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=فرهنگ برخط آسی-روسی|نشانی=http://slovar.iriston.com/news.php?newsid=4058|عنوان=مدخل «гъог»}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=ru|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=فرهنگ برخط آسی-روسی|نشانی=http://slovar.iriston.com/news.php?newsid=47241|عنوان=مدخل «хъуг»}}</ref> به معنای گاو دیده می‌شوند.

دربارهٔ این تصریف نمی‌توان روش معینی بکار برد از اینرو برای اینکه با شیوه تصریفش آشنا شوید از نمونه‌هایی که بیشترین گونه‌های گردانیده و تصریف شده را دارد یاد می‌کنیم.<table class="wikitable"><tr><th rowspan="2">صرف</th><th colspan="3">واژه «𐬬𐬍𐬯» (vīs) به معنای دهکده (مونث)؛ به همخوان پایان می‌یابد</th></tr><tr><th>مفرد</th><th>مثنی</th><th>جمع</th></tr><tr><th>نهادی</th><td>vīš</td><td>vīs</td><td>vīsō</td></tr><tr><th>ندایی</th><td>vīš</td><td href="ژاله آموزگار">vīsa</td><td>vīsō</td></tr><tr><th>رایی</th><td>vīsəm</td><td>vīsa</td><td>vāsō</td></tr><tr href="رده:اوستا"><th>بایی</th><td href="رده:زبان‌های ایرانی باستان">vīsa</td><td href="رده:زبان‌های ایرانی شرقی">vīžibiia</td><td href="رده:زبان‌های ایزو ۶۳۹–۱">vīžibīš</td></tr><tr href="رده:زبان‌ها"><th>برایی</th><td>vīse</td><td>vīžibiia</td><td>vīžibiiō</td></tr><tr><th>ازی</th><td>vīsaṯ</td><td>vīžibiia</td><td>-----</td></tr><tr><th>وابستگی (اضافی)</th><td>vīsō</td><td>vīsā̊</td><td> vīsąm</td></tr><tr><th>دری</th><td>vīsi</td><td>-----</td><td>vīṣ̌u</td></tr></table>برای نمونه واژه '''''اَست''''' {{به اوستایی|𐬀𐬯𐬝|asṯ}} به معنای استخوان و هسته که خنثی است و در این دسته گنجانیده می‌شود. همریشه‌های واژه یادشده اوستایی امروزه به دیسه‌های «'''اَست'''» در پارسی نو<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=دهخدا|کد زبان=fa|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=پارسی ویکی|نشانی=https://www.parsi.wiki/fa/wiki/topicdetail/d881017fc6c74d868029f823ed94c3c0|عنوان=مدخل «است»}}</ref>، «'''هَستی'''» (هه‌ستی-hastī) در [[کردی کلهری]]، [[زبان لکی|لکی]]، و [[کرمانجی]] «'''اَستَه'''» (este-asta) در [[زازاکی]] و «'''اِیسک'''» (ئێسک-ēsk) در [[سورانی|کردی سورانی]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=ku|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=ویکی‌واژه کردی|نشانی=https://ku.wiktionary.org/wiki/hest%C3%AE|عنوان=مدخل «hestî»}}</ref> و «'''اِشتَگ'''» (стæг-štag) در [[زبان آسی|آسی]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=ru|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=فرهنگ برخط آسی-روسی|نشانی=http://slovar.iriston.com/news.php?newsid=41838|عنوان=مدخل «стæг»}}</ref> به معنای استخوان دیده می‌شوند.<table class="wikitable"><tr><th rowspan="2">صرف</th><th colspan="3">واژه «𐬁𐬞» (āp) به معنای آب (مونث)؛ دارای گردش واکه‌ای است</th></tr><tr><th>مفرد</th><th>مثنی</th><th>جمع</th></tr><tr><th>نهادی</th><td>āfš</td><td>āpa / āpe</td><td>āpō/ apas-ča</td></tr><tr><th>ندایی</th><td>----</td><td href="ژاله آموزگار">-----</td><td>-----</td></tr><tr><th>رایی</th><td>āpəm</td><td>-----</td><td>āpō/ apas-ča</td></tr><tr href="رده:اوستا"><th>بایی</th><td href="رده:زبان‌های ایرانی باستان">apā-ča</td><td href="رده:زبان‌های ایرانی شرقی">-----</td><td href="رده:زبان‌های ایزو ۶۳۹–۱">-----</td></tr><tr href="رده:زبان‌ها"><th>برایی</th><td>-----</td><td>-----</td><td>aiβiiō</td></tr><tr><th>ازی</th><td>apaṯ/ apāaṯ-ča</td><td>-----</td><td>-----</td></tr><tr><th>وابستگی (اضافی)</th><td>apō/ apas-ča/ āpō</td><td>-----</td><td> apąm</td></tr><tr><th>دری</th><td>aipiia</td><td>-----</td><td>-----</td></tr></table>برای نمونه واژه '''''پَث''''' {{به اوستایی|𐬞𐬀𐬚|paθ}} به معنای راه و مسیر که مذکر است و در این دسته گنجانیده می‌شود. (ستاک بالنده : پَنگتان {{به اوستایی|𐬞𐬀𐬧𐬙𐬁𐬧|paṇ‎tāṇ‎}}، ستاک میانه پَنگتَن {{به اوستایی|𐬞𐬀𐬧𐬙𐬀𐬧|paṇ‎taṇ‎}}، ستاک ضعیف: پَث {{به اوستایی|𐬞𐬀𐬚|paθ}} )