ابوالقاسم ناصرالملک: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
درج توضیحات |
جز اصلاح یادکردها (وظیفه ۱۹) |
||
خط ۵۳:
پس از مرگ محمودخان تمام دارایی و مناصب او، از جمله حکومت همدان به نوه اش، ابوالقاسم خان منتقل شد.
پس از انتخاب «میرزا علیخان امینالدوله» بهعنوان صدراعظم، در سال ۱۲۷۵ ه.ش ناصرالملک به سمت «نخستین وزارت مالیه» از مجلس شورای ملی رای اعتماد گرفت و با کنار رفتن امینالدوله در سال ۱۲۷۷ ابوالقاسمخان هم از وزارت مالیه کنار رفت و پس از آن مامور حکومت کردستان شد. ناصرالملک پس از پیروزی انقلاب مشروطه در کابینههای «میرزا نصراللهخان مشیرالدوله»، «سلطانعلیخان وزیرافخم» و «امینالسلطان» وزیر مالیه بود. در اولین اقدام دستور داد که در وزارتخانه میز و صندلی بگذارند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=ابوالقاسم خان ناصر الملک {{!}} بانک اطلاعات رجال|نشانی=http://rijaldb.com/fa/9660/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85+%D8%AE%D8%A7%D9%86+%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%DA%A9|وبگاه=rijaldb.com|بازبینی=2019-04-13}}</ref> نمایندگان مجلس شورای ملی پس از ساقط کردن کابینه «میرزااحمدخان مشیرالسلطنه» در نشستی محرمانه و خصوصی میرزا ابوالقاسم خان ناصرالملک را نامزد «رئیسالوزرایی» کردند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=کابینه ناصرالملک تشکیل شد|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-36/3304686-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%DA%A9-%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%AF|
محمدعلیشاه نیز بر این تصمیم صحه نهاد و فرمان رئیسالوزرایی ناصرالملک را در سوم آبان ماه ۱۲۸۶ ه.ش صادر کرد. وی بهخوبی میدانست که ناصرالملک مجری خواستههای دولت انگلستان است و طبعاً با وی که با روسها مناسبات نزدیک دارد راه سازش پیش نخواهد گرفت ولی برای اینکه حسن نیت خود را به اثبات برساند، تن به این انتخاب تحمیلی داد تا جلوی هرگونه شِکوه و شکایت را از نمایندگان گرفته باشد. ناصرالملک بعد از چند روز مشورت با نمایندگان بدون خواستن نظر شاه، وزیران خود را به مجلس معرفی کرد و چون بیشتر افراد این کابینه با هم ارتباط خانوادگی داشتند به «کابینه خانوادگی» مشهور شده است.
خط ۸۱:
کسروی ضمن اشاره به بحران روابط میان شاه و مشروطهخواهان مینویسد: «حال بدین سان پیش میرفت، تا روز شنبه بیست و دوم آذرماه (۸ ذیقعده) کابینه ناصرالملک که آشوب را نزدیک دیده از آن دوری میخواست، از کار کناره گرفت و چگونگی را به شاه آگاهی داد.»
وی در جای دیگری مینویسد که در روز نخست واقعه میدان توپخانه شاه اعضای هیات دولت را احضار کرد، «ناصرالملک به بهانه ناخوشی از رفتن باز میایستاد، ولی سرانجام ناگزیر گردید و رفت. محمدعلی میرزا به او دشنامها داده دستور چوب زدن داد. سپس گفت او را در اطاق حاجبالدوله باز دارند.» یحیی دولتآبادی مینویسد: «چون شاه از رییسالوزرایی ناصرالملک دلتنگ است و با وجود او اجرای مقاصد خود را مشکل میداند این است که نهایت اصرار را به برهم زدن کابینه و خلع ناصرالملک دارد. ناصرالملک به ملاحظه ملیون با اینکه بی نهایت ترسناک است از استعفا دادن هم میترسد. با وجود این یک روز پیش از واقعه، زبانی استعفا داده به دربار نمیرود. وزرای دیگر هم از رفتن به حضور شاه خودداری میکنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ناصرالملک نزد شاه رفت و دستگیر شد|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-31/404030-%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%DA%A9-%D9%86%D8%B2%D8%AF-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D9%81%D8%AA-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%B4%D8%AF|
روز شنبه بعدازظهر شاه آنها را احضار میکند. مردد هستند بروند یا نروند بالاخره طرف عصر مصمم میشوند بروند، سببش این است که میشنوند حکم شده اگر نیایند جبرا آنها را ببرند؛ ناچار ناصرالملک و مشیرالدوله و موتمنالملک با هم به دربار میروند.... مقابل اطاق حاجبالدوله که میرسند به ناصرالملک میگویند شما در این اطاق بنشینید ناصرالملک میگوید مرا شاه احضار فرمودهاند. میگویند بلی ولی حالا حکم این است که شما در این اطاق بمانید.» بدین ترتیب، ناصرالملک بازداشت شد ولی پس از چند ساعت با مداخله و حمایت سفارت انگلیس آزاد و راهی اروپا شد.
خط ۹۰:
[[پرونده:Nasir Al-Mulk Cabinet.jpg|بندانگشتی|[[احمدشاه قاجار|احمد شاه]] قاجار و ولیعهد همراه با نخستین کابینه ناصرالملک؛ اثر اسدالله الحسینی نقاش باشی سال ۱۳۲۸ هـ ق]]
== اواخر عمر و مرگ ==
ناصرالملک چهار سال نایبالسلطنه ایران بود. گاهی در [[لندن]] و زمانی در تهران به امور رسیدگی میکرد. سرانجام چند روز قبل از آغاز [[جنگ جهانی اول]]، بار سنگین سلطنت را بر دوش [[احمدشاه]] که به سن ۱۸ سالگی رسیده بود گذاشت و با وصول مطالبات گذشته خود به انگلستان رفت. پس از خلع قاجاریه و آغاز سلطنت [[رضاشاه|رضا شاه]] پهلوی، بار دیگر به ایران آمد و سرانجام در روز ۴ دی ماه۱۳۰۶ هجری شمسی در تهران درگذشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=عاقبت ناصرالملک|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-36/3304681-%D8%B9%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%DA%A9|
{{کابینه اول ناصرالملک}}
{{کابینه دوم ناصرالملک}}
|