|
}}
{{سیاست‌های افغانستان}}
'''نظام جمهوری اسلامی افغانستان''' عنوان حکومت [[افغانستان]] است که مطابق قانون اساسی این کشور در سال ۱۳۸۲ بر پایه [[جمهوری|جمهوریت]] و [[اسلام‌گرایی|اسلامیت]] بنا نهاده شده‌است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|نشانی=www.gmic.gov.af/pdfs/Afghanistan-constitution.pdf|عنوان=قانون اساسی افغانستان|سال=۲۰۰۴|صفحات=۳}}</ref> نظام جمهوری در افغانستان در سال ۱۳۵۲ پس از [[کودتای ۲۶ سرطان]]/شهریور ۱۳۵۲ بواسطه [[محمد داوود خان]] نهان گذاشته شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ سرطان - شهریور ۱۳۹۲|وب‌گاهوبگاه=رادیو آزادی|نشانی=https://da.azadiradio.com/a/25048852.html|عنوان=نظام جمهوری در افغانستان چهل ساله شد}}</ref> جمهوری اسلامی در افغانستان پس از سقوط [[طالبان]] روی کار آمد. در ساختار سیاسی نظامی جمهوری اسلامی افغانستان، [[قوه مجریه جمهوری اسلامی افغانستان|قوه مجریه]] (دولت)، [[قوه مقننه جمهوری اسلامی افغانستان|قوه مقننه]] ([[شورای ملی افغانستان|شورای ملی]] که نهادی دو مجلسی شامل [[مجلس نمایندگان افغانستان|مجلس نمایندگان]] و [[مشرانو جرگه|مجلس سنا]] <nowiki/>هست)، [[قوه قضائیه افغانستان|قوه قضائیه]] و از نهادهای دیگری شامل [[شوراهای شهر و روستا افغانستان|شوراهای شهر و روستا]]، [[شوراهای ولایتی افغانستان|شوراهای ولایتی]] تشکیل شده‌است. نظام افغانستان ریاستی هست و شخص رئیس‌جمهور بالاترین مقام را در افغانستان دارد. قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان در سال ۲۰۰۴ توسط لوی جرگه قانون اساسی و در ۱۲ فصل و ۱۶۲ ماده به تصویب رسید.<ref name=":0"/> هم‌اکنون ۶۴ حزب سیاسی در افغانستان فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وب‌گاهوبگاه=[[وزارت عدلیه افغانستان]]|نشانی=http://moj.gov.af/fa/page/registered-political-parties-and-social-organizations/1700|عنوان=فهرست حزب‌های ثبت شده در افغانستان}}</ref> تاریخ جمهوری اسلامی افغانستان رویدادهای ۱۶ سال افغانستان و پس از سقوط طالبان را بررسی می‌کند.
== پیدایش ==
محمد داوود خان در ۲۶ سرطان/تیر ۱۳۵۲ و طی یک کودتای بدون خون‌ریزی به حکومت پادشاهی پایان داد و از طریق رادیو پایان نظامی شاهی و آغاز نظام جمهوری را در افغانستان خبر داد. داوود خان پس از کودتا یک کمیته مرکزی که متشکل از چند تن از افراد محدود و نیروهای نظامی تشکیل داد و تا سال ۱۳۵۶ که قانون اساسی افغانستان به تصویب رسید وی در راس این گروه قرار داشت و هم‌زمان رهبر کودتا، رئیس‌جمهور، صدراعظم، وزیر دفاع، وزیر خارجه و وزیر پلان (برنامه‌ریزی) افغانستان بود. از ۱۱ تا ۲۴ دلو/بهمن ۱۳۵۶ لویه جرگه‌ای در کابل برگزار شد تا قانون اساسی جدید و رئیس‌جمهور را در افغانستان تعیین نماید و برای اولین بار سیستم اداره مرکزی پایه‌گذاری شد. انتخاب رئیس‌جمهور در سال ۱۳۵۶ برخلاف دیگر نظام‌های جمهوری از طریق انتخابات سراسری نبود بلکه از طریق اعضای لویه جرگه که آن‌ها نیز از طرف زورمندان و قدرتمندان محلی انتخاب شده بودند تعیین شد و مردم هیچ نقشی در تعیین رئیس‌جمهور نداشتند. کمتر از سه ماه از انتخاب داوود خان در [[انقلاب ثور|کودتا ۷ ثور]] ۱۳۵۷ بوقوع پیوست و [[حزب دموکراتیک خلق افغانستان|حزب دموکراتیک خلق]] با از میان برداشتن محمد داوود قدرت را در دست گرفتن. در دوره حکومت حزب دموکراتیک خلق رئیس شورای انقلابی و منشی عمومی حزب دموکراتیک خلق قدرت و جایگاه رئیس‌جمهور را در اختیار گرفت که در دوره‌های زمامداری [[نورمحمد تره‌کی|نور محمد تره‌کی]]، [[حفیظ الله امین]]، [[ببرک کارمل]]، [[محمد نجیب‌الله|نجیب الله]] به همین شکل باقی ماند. دفتر سیاسی حزب و کمیته مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان مقامات عالی تصمیم‌گیری بودند که اکثر اعضای آن‌ها افراد بی‌نام و نشان و فاقد تجربه دولت داری تشکیل می‌داد. با سقوط دولت نجیب الله در ۸ ثور ۱۳۷۱ قدرت به دست مجاهدین افتاد. طبق توافق تشکیل حکومت مجاهدین در شورای راولپندی [[صبغت الله مجددی]] به مدت دو ماه و [[برهان الدین ربانی]] به مدت چهار ماه به عنوان رئیس‌جمهور موقت فعالیت کنند و پس از آن انتخابات برگزار و حکومت انتقالی تشکیل شود. اما پس از اتمام دوره چهارماهه ربانی انتخاباتی برگزار نشد و وی از طریق شورای اهل حل و عقد خود را رئیس‌جمهور افغانستان تعیین کرد که منجر به بروز جنگ‌های داخی در افغانستان شد. [[طالبان]] با تصرف کابل در سال ۱۳۷۴ نظام امارات اسلامی افغانستان را در کشور اعلام نمود و [[ملا محمد عمر]] با دایر کردن یک مجلس دو هزار نفری در [[قندهار]] خود را امیرالمؤمنین اعلام کرد و طبق قوانین اسلامی وی تا آخر عمر بالاترین مقام را کشور در اختیار داشت. پس از [[حملات ۱۱ سپتامبر]] نیروهای بین‌الملل با [[جنگ در افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)|حمله]] به افغانستان در سال ۲۰۰۱ به حکومت ۵ ساله طالبان پایان داد و نظام کنونی جمهوری اسلامی شکل گرفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=آرمان ملی|نشانی=http://www.armanemili.com/posts/1597|عنوان=به بهانه 26 سرطان، کودتای محمد داوود خان و ایجاد نظام جمهوریت: آیا نظام جمهوری درافغانستان نهادینه شده‌است؟}}</ref>
=== کنفرانس بن ===
{{نوشتار اصلی|کنفرانس بن}}چند ماه پس از حملات نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در دسامبر ۲۰۰۱ (۱۳۸۰)، کنفرانسی در شهر بن آلمان با حضور نمایندگان مختلف گروه‌های سیاسی و نظامی تحت نظر سازمان ملل تشکیل شد تا بر روی تشکیل حکومتی که قرار بود پس از طالبان قدرت را در اختیار بگیرد بحث شود. در ۶ دسامبر ۲۰۰۱ توافقنامه بن به امضا گروه‌های مختلفی که حضور داشتند به امضا رسید.<ref name=":4">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۹ خرداد ۱۳۹۳|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/05/140508_fm_karzai_legacy_afghanistan_profile_2001_2014|عنوان=افغانستان؛ از کنفرانس بن تا امروز}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۴ آذر ۱۳۸۸|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/12/091205_a-afg-after-bonn-conference|عنوان=افغانستان؛ دستاوردها و چالشهای 'نشست بن'}}</ref><ref name=":3">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰۱۱|وب‌گاهوبگاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/پس-از-موافقتنامه-بن-نگاهی-به-آنچه-گذشت/a-15556245|عنوان=پس از موافقتنامه بن؛ نگاهی به آنچه گذشت}}</ref>
=== تشکیل دولت موقت ===
=== قانون اساسی ===
طبق توافقنامه بن، حامد کرزی رئیس‌جمهور دولت انتقالی دو ماه پس از تشکیل کمیسیون تسوید قانون اساسی را در ۱۳ میزان ۱۳۸۱ که متشکل از ۹ نفر بود را تعیین کرد تا پیش مسوده ابتدایی قانون اساسی را تهیه و آن را در اختیار کمیسیون تدقیق قانون اساسی بسپارد. کمیسیون تدقیق قانون اساسی متشکل از ۳۵ نفر بود که از طرف رئیس‌جمهور تعیین شده بودند و وظیفه داشت با مشاوره از مردم مسوده قانون اساسی را برای ارائه به لویه جرگه قانون اساسی ارائه کند. این کمیسیون از ماه ثور/اردیبهشت ۱۳۸۲ آغاز به کار کرد. در ۲۳ قوس/آذر ۱۳۸۲ لویه جرگه قانون اساسی برگزار و قانون اساسی افغانستان را در ۱۴ جدی/آذر به تصویب رسانید.<ref name=":3"/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=وب‌گاه رسمی سرور دانش|نشانی=http://sarwardanesh.com/?p=335|عنوان=چگونگی تصویب قانون اساسی}}</ref>
=== انتخابات ===
=== اصول حکومت جمهوری اسلامی افغانستان ===
طبق ماده سوم و چهارم قانون اساسی اصول نظام بر پایه جمهوریت و اسلامیت بنا شده و قوانین کشور نباید در تضاد با عقاید و احکام دین [[اسلام]] باشد و حاکمیت ملی در افغانستان به مردم تعلق دارند و مردم به‌طور مستقیم یا بواسطه نمایندگان منتخب خود آن را اعمال می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=وزارت عدلیه|نشانی=http://moj.gov.af/fa/page/legal-frameworks/168329941684|عنوان=قانون اساسی افغانستان}}</ref>
== ساختار سیاسی ==
{{نوشتار اصلی|رئیس‌جمهور افغانستان}}
رئیس‌جمهور در افغانستان بالاترین مقام سیاسی است که صلاحیت‌هایی که توسط قانون اساسی در اختیار وی داده شده‌است را در عرصه‌های اجرایی، قانون‌گذاری و قضایی اعمال کند. رئیس‌جمهور در افغانستان به همراه دو معاونش و توسط انتخابات تعیین می‌شود. در فصل سوم قانون اساسی افغانستان وظایف رئیس‌جمهور شرح داده شده‌است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/story/2005/08/050815_s-afghan-constitution.shtml#3|عنوان=قانون اساسی افغانستان - فصل ۳ - صلاحیت‌های رئیس‌جمهور}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|نویسنده=ایوب آروین|کد زبان=fa|تاریخ=۲۸ سپتامبر ۲۰۱۴|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/09/140928_k02-afg-president-political-system|عنوان=اختیارات قانونی رئیس جمهوری در افغانستان}}</ref>
==== شرایط رئیس جمهوری ====
=== دولت (قوه مجریه) ===
دولت افغانستان ارگان اجرایی کشور می‌باشد. طبق ماده ۷۱ قانون اساسی، دولت متشکل از وزرا است که تحت ریاست رئیس‌جمهور فعالیت می‌کند. هر وزیر توسط رئیس‌جمهور معرفی و در صورتی که بتواند رای اعتماد پارلمان را کسب کند به سمت وزیر تعیین می‌شود. دولت افغانستان اکنون ۲۵ وزارتخانه دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=پژواک|نشانی=http://elections.pajhwok.com/dr/content/معرفى-قوه-اجرائيه-حکومت|عنوان=معرفی قوه اجرائیه (حکومت)}}</ref>
فهرست وزارتخانه‌های افغانستان:
=== سایر نهادها ===
در فصل هشتم قانون اساسی اداره افغانستان به واحدهای اداره مرکزی و ادارات محلی تقسیم شده‌است. اداره مرکزی به یک سری واحد اداری تقسیم شده که در راس آن وزیران قرار دارند. واحد اداره محلی نیز ولایت هست.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و سی و ششم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> هرچند در ماده یک صد و سی و هفتم به اصل مرکزیت تأکید شده اما حکومت می‌تواند به منظور تسریع و بهبود امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سهمگیری هرچه بیشتر مردم در انکشاف حیات ملی، برخی صلاحیت‌های لازم مطابق به احکام قانون را به ادارات محلی واگذار کند.<ref name=":8">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/03/140224_k04_afg2014_provincial_council_info|عنوان=جایگاه شورای ولایتی در افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و هفتم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>
==== شوراهای ولایتی ====
==== شوراهای محلی ====
در ماده یک صد و چهلم قانون اساسی آمده‌است که به منظور تنظیم امور و تأمین اشتراک فعال مردم در اداره محلی، در شهرها و روستاها مطابق با احکام قانون شوراهای محلی تشکیل می‌شود. اعضای شوراها از طریق انتخابات ساکنین محل و برای یک دوره ۳ ساله انتخاب می‌شوند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و چهلم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> هرچند در قانون اساسی آمده‌است که اعضای شوراهای محلی از طریق انتخابات تعیین شوند اما تاکنون انتخاباتی برای تعیین شورای محلی در افغانستان برگزار نشده‌است.<ref name=":9">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۴ مرداد ۱۳۸۸|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/08/090811_a-af-other-elections|عنوان=انتخابات شوراهای محلی افغانستان کی برگزار می‌شود؟}}</ref>
==== شهرداری‌ها (شاروالی) ====
==== اردوی ملی ====
{{نوشتار اصلی|اردوی ملی افغانستان}}اردوی ملی نهادی هست که مسئولیت دفاع از کشور، حفظ تمامیت ارضی، نگهداری از حاکمیت ملی، صیانت استقلال و حراست از ارزش‌های معنوی کشور را بر عهده دارد. اردوی ملی افغانستان اکنون دارای ۶ قول اردو (سپاه)، نیروی هوایی شامل (نیروی هوایی کابل، قندهار، شیندند) و ۳ فرقه صنوف که شامل (۳۸ لوا/تیپ، ۲۴۴ کندک/گردان، ۳۱ گارنیزیون/فرماندهی نظامی، ۴۰ مرکز هماهنگی و فرماندهی‌های دیگر) تشکیل می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=وزارت دفاع افغانستان|نشانی=http://mod.gov.af/fa/page/ana/13921|عنوان=وظایف و نقش استراتژیک وزارت دفاع ملی}}</ref>
== قانون اساسی ==
=== چالشهای بین‌المللی ===
از چالشهای بین‌المللی که حکومت افغانستان با آن روبرو هست می‌توان به رابطه با کشورهای پاکستان و ایران، حمایت کشورهای خارجی از گروه‌های تروریستی همچون داعش و طالبان، مسئله مهاجرین افغانستانی و مرز دیورند با پاکستان را نام برد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=شفقنا|نشانی=http://af.shafaqna.com/FA/66513|عنوان=مشکل افغانستان و پاکستان چیست؟}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=روزنامه اطلاعات روز|نشانی=http://www.etilaatroz.com/40023|عنوان=روابط با پاکستان، بزرگترین مشکل افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/نیروهای-مرزی-افغانستان-و-پاکستان-در-تورخم-درگیر-شدند/a-19325757|عنوان=نیروهای مرزی افغانستان و پاکستان در تورخم درگیر شدند}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=خبرگزاری خاورمیانه|نشانی=http://middleeastpress.com/درگیری-تورخم-و-تاثیرات-اقتصادی-آن-بر-مر/|عنوان=درگیری تورخم و تأثیرات اقتصادی آن}}</ref> حکومت افغانستان طبق سوابق رهبران گذشته همواره از پشتون‌های پاکستان حمایت می‌کند.
در ۲۰ دلو/بهمن ۱۳۹۶ به‌دلیل برخی تظاهرات پشتون‌های پاکستان، محمد اشرف غنی حمایت کامل خود را از آن‌ها اعلام کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰ دلو/بهمن|وب‌گاهوبگاه=آریانا نیوز|نشانی=https://ariananews.af/%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B3-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA/?lang=fa|عنوان=رییس جمهور از تظاهرات پشتون‌ها در پاکستان اعلام حمایت کرد}}</ref>
=== چالشهای داخلی ===
==== جنگ ====
{{نوشتار اصلی|جنگ در افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)|جنگ در افغانستان (۱۳۹۳–تاکنون)}}نظام جمهوری اسلامی افغانستان با سقوط حکومت طالبان و با حمله نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا شکل گرفت. هرچند نیروهای بین‌الملل توانست حکومت طالبان را سرنگون کند اما جنگ در افغانستان هنوز ادامه دارد. [[نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت|نیروهای بین‌الملل]] (آیساف) در سال ۱۳۹۳ به مأموریت خود پایان داد و پس از آن وظیفه آموزش و مشاوره به نیروهای افغانستان را در اختیار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۸ جدی ۱۳۹۳|وب‌گاهوبگاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1393/10/08/isaf-military-mission-ended/|عنوان=ماموریت نظامی آیساف پایان یافت}}</ref> در مهر/میزان ۱۳۹۳ توافقنامه امنیتی میان افغانستان و آمریکا به امضا رسید که طی آن حدود ۱۰ هزار نیرو خارجی می‌توانستند در افغانستان باقی بمانند و مأموریت آموزش و مشاوره و حمایت از نیروهای افغانستان را بر عهده بگیرند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۸ مهر/میزان ۱۳۹۳|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/09/140930_k05_bsa_singed_between_nato_usa|عنوان=موافقتنامه امنیتی میان افغانستان و آمریکا و ناتو امضا شد}}</ref> اداره بازرسی آمریکا (سیگار) در گزارش خود در سال ۱۳۹۵ اعلام کرد که حکومت افغانستان تنها بر ۶۵ درصد از اراضی خود تسلط دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۸ اسد ۱۳۹۵|وب‌گاهوبگاه=روزنامه اطلاعات روز|نشانی=http://www.etilaatroz.com/40055|عنوان=سیگار: تنها ۶۵ درصد خاک افغانستان در کنترل حکومت است}}</ref> محمد اشرف غنی رئیس‌جمهور افغانستان اعلام کرد که دولت افغانستان با ۲۰ گروه تروریستی در حال جنگ است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰ بهمن ۱۳۹۵|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-39015647|عنوان=اشرف غنی: دولت افغانستان با ۲۰ گروه تروریستی مشغول جنگ است}}</ref> شاخه خراسان گروه تروریستی [[داعش]] در سال ۲۰۱۵ در ننگرهار اعلام موجودیت کرد و از آن زمان دست به حملات تروریستی متعدد زد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲ حوت ۱۳۹۴|وب‌گاهوبگاه=خبرنامه|نشانی=http://khabarnama.net/blog/2016/02/21/isis-in-thoughts-of-caliphate/|عنوان=داعش و خیال خلافت در افغانستان}}</ref> داعش مسئولیت حمله به [[جنبش روشنایی]] در سال ۱۳۹۵ را بر عهده گرفت و در [[حمله به روستای میرزاولنگ]] با طالبان همکاری کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۸ مرداد ۱۳۹۵|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-40875178|عنوان=کشتار میرزا اولنگ؛ 'تغییر شیوه جنگ در افغانستان'}}</ref> دولت افغانستان برای پایان دادن به جنگ گفتگوهای صلح را تشکیل داد و خواهان مذاکره با نیروهای مخالف حکومت شد. هرچند گفتگوها دستاورد چندانی به همراه نداشت اما توانست با [[گلبدین حکمتیار]] رهبر [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] که از مخالفین حضور نیروهای خارجی در افغانستان و حکومت مورد حمایت آن بود صلح کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۸ مهر ۱۳۹۵|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-37503494|عنوان=توافقنامه صلح میان رهبران دولت افغانستان و حزب اسلامی امضا شد}}</ref> تلفات غیر نظامیان از نگرانی‌های اصلی جامعه جهانی در افغانستان بوده‌است. یوناما در گزارشی که در ماه دلو/بهمن ۱۳۹۵ منتشر کرد از سال ۲۰۰۹ که شروع به ثبت تلفات غیر نظامیان کرد تا سال ۲۰۱۶، در اثر جنگ، حدود ۲۵ هزار نفر کشته و بیش از ۴۵ هزار نفر زخمی شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۸ دلو/بهمن|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-38878648|عنوان=ثبت بالاترین تلفات غیرنظامی افغانستان در هشت سال گذشته}}</ref>
==== فساد ====
کمک‌های میلیاردی جامعه جهانی برای بازسازی افغانستان منجر به یک تحول اقتصادی عظیمی در افغانستان شد که هم‌زمان با آن پیامدهایی همچون فساد اداری را در پی داشت.<ref name=":10">{{یادکرد وب|نویسنده=عبدالکریم خلیلی|کد زبان=fa|تاریخ=۱ قوس ۱۳۹۴|وب‌گاهوبگاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1394/09/01/corruption-afghanistan-gov-af/|عنوان=ریشه‌های فساد اداری در افغانستان}}</ref> کشور افغانستان از سال ۲۰۰۷ به اینسو که شامل فهرست ارزیابی سالیانه سازمان شفافیت بین‌الملل شده همواره جزء ده کشور با میزان بالای فساد قرار داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=کاوه کرامی|کد زبان=fa|تاریخ=۱۳ بهمن ۱۳۹۵|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-38775349|عنوان=فساد در افغانستان؛ جایگاه بهتر، علی‌رغم رشوه بیشتر}}</ref> ناکارامدی نظام اداری کشور که بر پایه نظامی که ۴۰ سال قبل برای اداره کشور پایه‌گذاری شده بود، بزرگ بودن تشکیلات دولت که منجر به کاهش مدیریت مؤثر و نظارت دقیق شده، وجود ناامنی که منجر شده بخش عظیمی از نیروی دولت صرف تأمین امنیت گردد و سیاست زدگی که منجر شده افراد برای دستیابی به قدرت از عواملی هستند که منجر به افزایش فساد در کشور شده‌است.<ref name=":10"/>
===== فهرستی از پرونده‌های فساد =====
از پرونده‌های بزرگ فساد اداری در افغانستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۸۸)|'''انتخابات ۸۸''']]: تقلب گسترده در انتخابات منجر شد که عبدالله عبدالله برای ادامه مبارزه انتخاباتی کنار بکشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۰ آبان ۱۳۸۸|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/11/091101_ram_abdullah_election.shtml|عنوان=عبدالله: در دور دوم انتخابات شرکت نمی‌کنم}}</ref>
* '''[[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۹۳)|انتخابات ۹۳]]''': تقلب گسترده در انتخابات منجر شد که رئیس‌جمهور منتخبی تعیین نشود و دولت ائتلافی تشکیل شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=خبرگزاری جمهور|نشانی=http://www.jomhornews.com/fa/news/52366/print/|عنوان=نماینده سازمان ملل: تقلب در انتخابات، بیش از اندازه‌ای بود که تصور می‌کردیم}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۱ سرطان ۱۳۹۳|وب‌گاهوبگاه=شفقنا|نشانی=http://afghanistan.shafaqna.com/topic/item/33518-کنفرانس-خبری-مشترک-جان-کری-و-نامزدان-ریاست-جمهوری-افغانستان/داکترعبداللهبن-بست-شکسته-شد؛به-توافق-رسیدیم.html|عنوان=کنفرانس خبری مشترک نامزدان ریاست جمهوری افغانستان}}</ref>
* '''تقلب در کنکور''': هر ساله در امتحانات کنکور خبرهایی از تقلب گسترده منتشر شده‌است که واکنش منفی زیادی در پی داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/هشدار-نمایندگان-پارلمان-افغانستان-درباره-تقلب-در-کانکور/a-17341255|عنوان=هشدار نمایندگان پارلمان افغانستان دربارهٔ تقلب در کانکور}}</ref>
* '''اختلاس در [[وزارت شهرسازی و مسکن افغانستان|وزارت شهرسازی]]''': بسیاری از مقامات بلندپایه وزارت شهرسازی بیش از ۳۰ میلیون دلار در پروژه‌های شهرک‌سازی اختلاس کردند. در این پرونده ۲۶ تن از اعضای ارشد وزارت شهرسازی و مسکن تحت پیگرد قضایی قرار گرفته و دستگیر شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=خبرگزاری افق|نشانی=http://www.ufuqnews.com/archives/17781|عنوان=بررسی پرونده اختلاس میلیون‌ها دالر در وزارت شهرسازی تکمیل شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=خبرگزاری پژواک|نشانی=https://www.pajhwok.com/dr/2015/08/17/بیش-از-۳۰-میلیون-دالر-در-وزارت-شهرسازی-اختلاس-شده-است|عنوان=بیش از ۳۰ میلیون دالر در وزارت شهرسازی اختلاس شده‌است}}</ref>
* '''کابل بانک''': در اوایل ۱۳۹۰ [[کابل بانک]] که یکی از بانک‌های خصوصی در افغانستان هست به علت کاهش نقدینگی ورشکست شد. سهامداران اصلی بانک پول‌های بانک که حدود ۹۰۰ میلیون دلار می‌شد را برای سرمایه‌گذاری در بازار مسکن دبی از کشور خارج کرده بودند. در نتیجه این فساد صندوق بین‌الملل کمک‌هایش را تا حل شدن پرونده کابل بانک تعیق کرد و ۲۱ تن به علت دستبرد دارایی این بانک به حبس محکوم شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۶ شهریور ۱۳۹۲|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2013/08/130827_k04_economic_kabul_bank|عنوان=پس لرزه‌های بحران کابل بانک در بانکداری افغانستان}}</ref>پس از ورشکست شدن کابل بانک، [[وزارت مالیه افغانستان|وزارت دارایی افغانستان]] مسئولیت این بانک را در اختیار گرفت و نام آن را به '''[[کابل بانک نو]]''' تغییر داد و آن را به فروگذاشت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳ سنبله ۱۳۹۲|وب‌گاهوبگاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1392/06/13/kabul-bank-sell-afghanistan/|عنوان=کابل بانک نو به فروش گذاشته شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳ قوس ۱۳۹۳|وب‌گاهوبگاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1393/09/12/three-banks-are-integrated-state/|عنوان=سه بانک دولتی مدغم می‌شوند}}</ref>
* '''فروش زمین به شرکت الکوزی''': افشای اطلاعاتی از فروش زمین‌های دولتی توسط دولت اشرف غنی به یک شرکت خصوصی به نام الکوزی به قیمت هر متر مربع ۲٫۵ دلار واکنش منفی بسیاری را در پی داشت. مجلس نمایندگان افغانستان این اقدام دولت را غیرقانونی اعلام و با نظر اکثریت نمایندگان قرارداد فروش این زمین‌ها را لغو کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۲ خرداد ۱۳۹۶|وب‌گاهوبگاه=افغان پیپر|نشانی=http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=134414|عنوان=قرارداد فروش زمین به شرکت الکوزی لغو شد}}</ref>
==== حقوق بشر ====
در ماده ششم قانون اساسی افغانستان به صراحت دولت موظف به حمایت از حقوق بشر شده‌است. از دستاوردهای مهم افغانستان در حکومت پس از طالبان تشکیل نهادهای حقوق بشری و کمیسیون مستقل حقوق بشر در افغانستان بود. از جنجالترین اقدامات حقوق بشری بحث انتشار گزارش عدالت انتقالی بود تا افرادی که در سال‌های جنگ مرتکب جنایت شده بودند به محاکمه کشانیده شوند اما نمایندگان پارلمان با تصویب طرح عفو عمومی مانع انتشار این گزارش شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/12/141210_k02-afghanistan-human-rights|عنوان=نگرانی فعالان حقوق بشر از ادامه نقض حقوق بشر در افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=حقوق بشر و چالشهای پیش روی آن|نشانی=http://8am.af/1394/09/21/human-rights-and-the-challenges-facing-it-in-afghanistan/|عنوان=حقوق بشر و چالشهای فراروی آن در افغانستان}}</ref> ضعف نهادهای دولتی منجر به نقض متعدد حقوق بشر در افغانستان شده‌است و تلاش‌ها برای رعایت حقوق بشر در برگزاری همایش و نشر گزارش محدود شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۸ آذر ۱۳۸۸|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2008/12/081208_dn_humanrihgts_day|عنوان=افغانستان وچالشهای حقوق بشر}}</ref> گروهای تروریستی با حمله به افراد غیرنظامی از بزرگترین ناقضان حقوق بشر در افغانستان به‌شمار می‌روند. [[سیما سمر]] رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان عدم تطبیق کامل قانون و موجودیت فرهنگ معافیت را از عوامل اصلی می‌داند که باعث نقض حقوق بشر در افغانستان شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۶ میزان ۱۳۹۶|وب‌گاهوبگاه=رادیو آزادی|نشانی=https://da.azadiradio.com/a/28802142.html|عنوان=وضعیت حقوق بشری در افغانستان چگونه است؟}}</ref> کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در گزارشی اعلام کرد که در سال ۱۳۹۵ نزدیک به ۱۷ هزار مورد نقض حقوق حقوق بشر به ثبت رسانده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۵ مرداد ۱۳۹۶|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-40841971|عنوان=ثبت نزدیک به ۱۷ هزار مورد نقض حقوق بشر در افغانستان}}</ref>
==== حقوق زنان ====
حکومت جمهوری اسلامی افغانستان پس از سقوط طالبان با حمایت جامعه جهانی تلاش برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان کرد. بیسوادی، اعتیاد، نبود امنیت، فرهنگ معافیت از مجازات، فساد اداری، بی‌اعتمادی به نهادهای عدلی و قضایی و سنت‌های ناپسند در افغانستان عواملی هستند که منجر به اعمال خشونت علیه زنان شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۹ اسفند ۱۳۹۵|وب‌گاهوبگاه=خشونت علیه زنان|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-39214912|عنوان=خشونت علیه زنان در افغانستان بیش از ۸ درصد افزایش یافته‌است}}</ref> مؤسسه جورج تاون در گزارش خود در سال ۱۳۹۶ بر مبنای ۴ شاخص «عدالت، امنیت، تبعیض علیه زنان و میزان مشارکت ملی» افغانستان را بدترین کشور در دنیا برای زنان بیان کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۴ دی ۱۳۹۶|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-42555723|عنوان=جنسیت و مطالعات زنان'؛ تلاشی برای برابری در 'بدترین' کشور برای زنان}}</ref> از جمله اقدامات برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان، می‌توان به ''[[قانون منع خشونت علیه زن در افغانستان|قانون منع خشونت علیه زنان]]'' را نام برد که رئیس‌جمهور افغانستان آن را در سال ۲۰۰۹ آن را توشیح کرد اما برای لازم‌الاجرا شدن نیاز به حمایت پارلمان داشت که بعضی از نمایندگان پارلمان با این قانون مخالفت و آن را مخالف دین و سنت اعلام کردند و به تصویب نرسید، پس از آن دولت تلاش کرد این قانون را به صورت مستقل حفظ کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=رادیو آزادی|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f3_law_to_ban_violence_against_women_afghanistan/24990703.html|عنوان=قانون منع خشونت علیه زنان در پارلمان افغانستان به تصویب نرسید}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰ فوریه ۲۰۱۷|وب‌گاهوبگاه=پژواک|نشانی=https://www.pajhwok.com/dr/2017/02/20/قانون-منع-خشونت-علیه-زنان،-به-صورت-قانون-مستقل-حفظ-خواهد-شد|عنوان=قانون منع خشونت علیه زنان، به صورت قانون مستقل حفظ خواهد شد}}</ref> قانون دیگری به نام ''[[قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان]]'' در سال ۱۳۹۵ به تصویب مجالس شورای ملی رسید که در آن انواع آزار و اذیت؛ کلامی، فیزیکی، نوشتاری و تصویری تعریف شده و این اعمال جرم پنداشته شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۹ آبان ۱۳۹۵|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-37919235|عنوان=مجلس نمایندگان افغانستان قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان را تصویب کرد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۶ جدی ۱۳۹۵|وب‌گاهوبگاه=روزنامه اطلاعات روز|نشانی=http://www.etilaatroz.com/44322|عنوان=آیا قانون به حمایت زنان خواهد آمد؟}}</ref> تحصیل ۳٫۵ میلیون دختر، وجود ۲۴۰ قاضی زن، در اختیار داشتن ۲۸ درصد کرسی‌های مجلس نمایندگان و ۱۷ کرسی در مجلس در سنا و تلاش دولت برای در اختیار قرار دادن ۳۰ درصد از پست‌های دولتی به زنان از نمونه دستاوردها برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۳ تیر ۱۳۹۵|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2016/06/160623_k05_afghanistan_women_in_glance|عنوان=آمار حضور زنان افغانستان در قضاوت، پزشکی، معلمی و تشکیلات امنیتی اعلام شد}}</ref>
==== تبعیض قومیتی ====
بسیاری از مورخان در نقش قومیت در ثبات و بی‌ثباتی وضعیت افغانستان توافق دارند. در کنفرانس بن برای حضور همه اقوام در عرصه قدرت توافق شد تا بر اساس درصد قدرت بین همه اقوام بر اساس جمعیت توزیع شود اما این توافق هیچگاه عملی نشد. بسیاری از مردم افغانستان وجود نظام مرکزی را انحصارگرایانه دانسته و اعتقاد دارن این نظام باعث می‌شود اقوام دیگر افغانستان در امور کشور سهمی نداشته باشند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=|نشانی=http://www.gumilev-center.af/fa/archives/6476|عنوان=قوم و سیاست در افغانستان؛ آیا رویارویی قومی دیگر در افغانستان در راه است؟}}</ref> [[وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا|وزارت امور خارجه آمریکا]] در گزارش خود در سال ۲۰۱۶ در خصوص افغانستان گفته که گروه‌های قومی [[مردمان هزاره|''هزاره'']] و سیک در محیط کار قربانی تبعیض هستند و دامنه تبعیض اجتماعی علیه آن‌ها بسیار گسترده‌است. در این گزارش آمده‌است که تبعیض قومی علیه هزاره‌ها سابقه طولانی داشته و این تبعیض‌ها به شیوه‌های وضع مالیات غیرقانونی، استخدام‌های اجباری، کارهای اجباری، سوء رفتارهای فیزیکی و اختطاف‌ها و بازداشت‌ها اعمال می‌شود. گروه‌های تندرو تروریستی مخالف حکومت نیز غیر نظامیان هزاره را مورد حمله مستقیم قرار می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰۱۶|وب‌گاهوبگاه=خبرگزاری شفقنا|نشانی=http://af.shafaqna.com/FA/0137520|عنوان=گزارش وزارت خارجه آمریکا: هزاره‌ها همچنان قربانی تبعیض سیستماتیک}}</ref> '''[[جنبش روشنایی]]''' که اکثریت آن را مردمان هزاره تشکیل می‌دهد دولت را بخاطر تغییر خط برق توتاپ از مسیر بامیان متهم به تبعیض قومیتی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳۹۵|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-37811998|عنوان=جنبش روشنایی چیست؟}}</ref> تلاش برای درج واژه «''[[افغان‌ها|افغان]]''» بر روی شناسنامه‌ها مورد اعتراض بسیاری از اقوام غیر پشتون را برانگیخت و اقدام دولت برای این درج این واژه را تلاشی برای حذف هویت خود عنوان کردند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2015/09/150915_k05_afghan_new_id_card_issue|عنوان=جنجال بر سر واژه 'افغان' مانع توزیع شناسنامه‌های الکترونیک در افغانستان}}</ref>
==== تولید مواد مخدر ====
حکومت افغانستان با تأسیس وزارتخانه مبارزه علیه مواد مخدر تلاش خود زیادی برای مقابله با کشت و تولید مواد مخدر روی دست گرفت اما ناامنی، فقر، بیکاری و فساد، وجود مافیای قدرتمند و کشت مواد مخدر در مناطقی که دولت کنترلی در اختیار آن ندارد باعث شده مبارزه با کشت آن آن موفقیت‌آمیز نباشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰۱۷|وب‌گاهوبگاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/تولید-مواد-مخدر-در-افغانستان-۸۷-در-صد-افزایش-یافته-است/a-41409391|عنوان=تولید مواد مخدر در افغانستان ۸۷ در صد افزایش یافته‌است}}</ref> حکومت افغانستان در گزارش خود در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که میزان کشت مواد مخدر در افغانستان به حدود ۹ هزار تن می‌رسد و ۳۲۸ هزار هکتار زمین زیر کشت مواد مخدر قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاهوبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-41994135|عنوان=تولید مواد مخدر در افغانستان ۸۷ درصد افزایش یافته‌است}}</ref> دولت افغانستان همچنین پیش‌بینی می‌کند که ۳ میلیون نفر در افغانستان در تولید مواد مخدر فعالیت دارند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰۱۷|وب‌گاهوبگاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/سه-میلیون-نفر-در-افغانستان-مصروف-کاروبار-مواد-مخدر-اند/a-39842843|عنوان=سه میلیون نفر در افغانستان مصروف کاروبار مواد مخدر اند}}</ref> [[روزنامه نیویورک تایمز]] در گزارشی اعلام کرد که ۸۵ درصد تولید مواد مخدر جهان در افغانستان صورت می‌گیرد و ۶۰ درصد درآمد گروه طالبان از این راه بدست می‌آید.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۸ آبان ۱۳۹۶|وب‌گاهوبگاه=خبرگزاری مهر|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4129288/۶۰-درصد-درآمد-گروه-طالبان-از-قاچاق-مواد-مخدر-تامین-می-شود|عنوان=۶۰ درصد درآمد گروه طالبان از قاچاق مواد مخدر تأمین می‌شود}}</ref>
=== انتخابات ===
| 