ناصرالدین‌شاه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز تمیزکاری یادکردها (وظیفه ۱۹)
جز تمیزکاری یادکردها (وظیفه ۱۹)
خط ۲۲۹:
[[پرونده:Naser al-Din Shah Qajar's Funeral at Tekyeh Dowlat.jpg|بندانگشتی|280px|چپ|تابوت ناصرالدین‌شاه پیش از خاکسپاری
در [[شاه عبدالعظیم|حرم شاه عبدالعظیم]]، در ایوان ویژه شاه «[[تکیه دولت]]» قرار داشت. تکیه دولت نمایشخانه بزرگی بود که در دوره ناصرالدین شاه و برای اجرای مراسم [[تعزیه]] و برگزاری آئین‌های سوگواری و [[روضه خوانی]] در روزهای محرم در [[تهران قدیم|طهران]] ساخته شده بود.]]
در دوران سلطنت ناصرالدین شاه، تحت حمایت شاه [[تعزیه]] به اوج توسعه و شکوه خود رسید.<ref name="beyza1">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =بیضایی | نام =بهرام | پیوند نویسنده =بهرام بیضایی | عنوان =نمایش در ایران | سال =۱۳۸۷ | ناشر =روشنگران و مطالعات زنان |مکان =تهران | شابک =۹۶۴–۶۷۵۱–۰۹–۱964-6751-09-1 | صفحه =۱۲۱}}</ref> در این دوره به پیروی از خواسته‌های شاه، تعزیه جنبه‌های تفریحی و تجملی پیدا کرد و وسیله‌ای برای اظهار شکوه و جلال سلطنت شد. بزرگان، شاهزادگان و رجال نیز به شاه تأسی کردند و اهمیت زیادی به تعزیه دادند. در عهد او تعزیه تا حدی گسترش یافت که در [[دهه محرم]] نزدیک به سیصد مجلس تعزیه در تهران تشکیل می‌شد. به دنبال ورود تجمل و اشرافیت به تعزیه، تعزیه نامه‌ها اصلاح شد و مجالسی چون [[تعزیه دره‌ال صدف]]، [[تعزیه امیرتیمور]] و [[تعزیه حضرت یوسف]] و [[عروسی دختر قریش]] در آن‌ها وارد گردید که مربوط به عزاداری نبودند.<ref name="beyza1">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =بیضایی | نام =بهرام | پیوند نویسنده =بهرام بیضایی | عنوان =نمایش در ایران | سال =۱۳۸۷ | ناشر =روشنگران و مطالعات زنان |مکان =تهران | شابک =۹۶۴–۶۷۵۱–۰۹–۱964-6751-09-1 | صفحه =۱۲۱}}</ref> ناصرالدین شاه که در تهران و [[نیاوران]] برای خود تکایای مخصوص ساخته بود، در سال ۱۲۴۸ شمسی به مباشرت [[دوستعلی نظام الدوله|دوستعلی‌خان نظام الدوله معیرالممالک]] عظیم‌ترین نمایشخانه همه اعصار تاریخ ایران، یعنی [[تکیه دولت]] را در زاویه جنوب غربی کاخ گلستان ساخت که حدود بیست هزار نفر گنجایش داشت و غرفه‌های مخصوصی برای شاه و اشراف.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =بیضایی | نام =بهرام | پیوند نویسنده =بهرام بیضایی | عنوان =نمایش در ایران | سال =۱۳۸۷ | ناشر =روشنگران و مطالعات زنان |مکان =تهران | شابک =۹۶۴–۶۷۵۱–۰۹–۱964-6751-09-1 | صفحه =۱۲۲–۱۲۴}}</ref> شاه خود به برخی از گوشه‌های گونه‌ای از تعزیه که [[تعزیه مضحک]] خوانده می‌شد، علاقه خاصی نشان می‌داد. یکی از آن‌ها گوشه [[عروسی بلقیس]] بود که لااقل سالی دو بار در تکیه دولت به نمایش درمی‌آمد و هنگام اجرای آن صدای خنده شاه از پشت پرده غرفه مخصوصش در تکیه دولت به گوش حاضران می‌رسید.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =بیضایی | نام =بهرام | پیوند نویسنده =بهرام بیضایی | عنوان =نمایش در ایران | سال =۱۳۸۷ | ناشر =روشنگران و مطالعات زنان |مکان =تهران | شابک =۹۶۴–۶۷۵۱–۰۹–۱964-6751-09-1 | صفحه =۱۵۳}}</ref>
 
ناصرالدین شاه نخستین کسی بود که به شکل‌گیری [[نمایش ایرانی#از میانهٔ دورهٔ قاجار به بعد: ارتباط با فرهنگ مغرب‌زمین|نمایش نوین در ایران]] (تئاتر اروپایی) کمک کرد. او در اسفندماه ۱۲۶۴ تئاتری با سیصد صندلی در [[مدرسه دارالفنون]] تأسیس کرد. برای اجتناب از مخالفت روحانیون پایتخت، فعالیت این تئاتر محدود بود و تنها به شاه، شاهزادگان، اشراف و مهمانان آن‌ها اختصاص داشت. اداره این تئاتر با [[علی اکبر کاشانی مزین الدوله|علی‌اکبر مزین‌الدوله کاشانی]] استاد مدرسه دارالفنون بود که تحصیلات خود را در فرانسه انجام داده و تسلط کاملی بر این زبان داشت. مزین‌الدوله نمایشنامه‌های [[مولیر]] را به فارسی ترجمه و اجرا می‌کرد و از آن‌جا که در رشته نقاشی تحصیل کرده بود، طراحی صحنه و گریم را نیز خود انجام می‌داد. عمر این تئاتر دیری نپایید و در سال ۱۲۷۰ به دلیل فشارهای مذهبی، تعطیل شد.<ref>[https://donya-e-eqtesad.com/بخش-ویژه-نامه-63/3290355-سفرناصرالدین-شاه-یک-اتفاق-جدید-شهریور سفرنامه ناصرالدین‌شاه و یک اتفاق جدید]</ref><ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/518398/بنیانگذار-تئاتر-در-ایران-به-روش-فرنگستان-میرزا-علی-اکبر-خان-مزین-الدوله-نقاش-باشی میرزا علی‌اکبرخان مزین‌الدوله نقاش‌باشی، بنیان‌گذار تئاتر به روش نوین در ایران]</ref> دوران ناصرالدین‌شاه آغاز نمایشنامه‌نویسی نوین در ایران است و از نمایش‌نامه‌نویسان این دوره می‌توان از [[میرزا فتحعلی آخوندزاده]] و [[میرزا آقا تبریزی]] یاد کرد، هرچند نمایش‌نامه‌های اینان که مضامینی چون انتقاد از حکومت و عقب افتادگی ملت ایران داشت در آن زمان اجازه اجرا و انتشار نمی‌گرفت.<ref>[http://www.bbc.com/persian/arts/2012/09/120922_l41_theatre_hokoomat_zamankhan نگاهی به «حکومت زمان‌خان»، نمایش ایرانی صدساله در لندن]</ref>