ویکی‌پدیا

کوثر: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
←‏منابع: به‌روزرسانی
←‏منابع: به‌روزرسانی
خط ۲۶:
برخی از [[مفسر|مفسرانِ]] قدیم، کوثر را در قرآن، «خیر فراوان» تفسیر کرده‌اند. معنایِ لغویِ این واژه، هرچند که کاملاً از میان نرفت، اما راه را برای تفسیرِ سنتی باز کرد. با توجه به این موضوع، [[پیامبر اسلام]] خود را کوثر به‌عنوان نامی مخصوص برای رودی در [[بهشت]] مطرح کرد، و یا به‌عنوان حوضی که در هنگامِ [[معراج]] به او نشان، و برای او اختصاص داده شد. این توضیحِ آخر توسطِ [[محمد بن جریر طبری|طَبَری]] قابل اعتمادتر است. کوثر پس از آن، تبدیل به چیزی تقریباً مترادف با «حوضِ پیامبر» شد که در آن، مؤمنان تشنگیِ خود را در هنگام ورود به بهشت فرومی‌نشانند. وجود آن در چندین «درجه از مراتبِ [[ایمان]]» تأیید شده است. اما اغلب کوثر رودی است که حوض را سیراب می‌کند. با توجه به نظر بعدی، تمام رودهای بهشت به «حوضِ کوثر» راه می‌یابند، که «نهر محمد» هم نامیده می‌شود و اختصاصاً متعلق به پیامبر است.<ref>{{پک|Horovitz|Gardet|1997|ف=Kawṯẖwar|ک=Encyclopedia of Islam|زبان=en}}</ref>
 
[[محمد بن ابی حاتم|ابن ابی‌حاتَم]] در ''[[تفسیر القرآن العظیم|تَفسیرُ الْقُرآنِ الْعَظیم]]''، احادیث در این‌باره را گزارش می‌کند که در آن‌ها، کوثر رودی در بهشت، پوشیده از طلا و جاری بر مروارید، سفیدتر از شیر و شیرین‌تر از عسل بیان شده است. سپس بعضی اقوال را دربارهٔ کوثر بیان می‌کند از قبیل: نبوّت و خیر و قرآن؛<ref>{{پک|ابن ابی‌حاتم|۱۴۱۹|ک=تفسیر القرآن العظیم|ج=۱۰|ص=۳۴۷۰|رف=القرآنابن العظیمابی‌حاتم ۱۰}}</ref> [[شیخ طوسی]] در ''[[التبیان فی تفسیر القرآن|اَلتِّبْیانُ فی تَفسیرِ الْقُرآن]]''، کوثر را خیرِ کثیر می‌داند و احادیث در این‌باره را گزارش می‌کند که در آن‌ها، کوثر رودی در بهشت، با قُبّه‌هایی از دُرّ و یاقوت در دو طرفش؛ و نیز حوض کوثر که متعلق به پیامبر است و سیراب‌کنندهٔ مؤمنان به هنگامِ ورود به بهشت، معرفی شده است.<ref>{{پک|طوسی|۱۴۰۵|ک=التبیان|ج=۲۷|ص=۴۱۷–۴۱۸|رف=التبیان ۱۰}}</ref> [[جارالله زمخشری|زَمَخْشَری]] در ''[[تفسیر کشاف|اَلْکَشّاف]]''، احادیث در این‌باره را گزارش می‌کند که در آن‌ها، کوثر رودی در بهشت و خیر کثیر توصیف شده و درباره‌اش آمده شیرین‌تر از عسل، سفیدتر از شیر، خنک‌تر از برف، نرم‌تر از کف و حباب، پوشیده از زَبَرجَد و ظرف‌هایش از نقره به شمارهٔ ستارگان آسمان است و نوشیدن از آن هیچ‌گاه تشنگی نخواهد آورد.<ref>{{پک|زمخشری|۱۴۰۷|ک=الکشاف|ج=۴|ص=۸۰۶–۸۰۷|رف=الکشاف ۴}}</ref> طبرسی در ''[[مجمع البیان|مَجمَعُ الْبَیان]]''، احادیث در این‌باره را گزارش می‌کند که در آن‌ها، کوثر رودی در بهشت، سفیدتر از شیر و صاف‌تر از قَدَح با قُبّه‌هایی از دُرّ و یاقوت در دو طرفش؛ رودی در بهشت که به جبرانِ عبدالله — فرزند پیامبر که در کودکی درگذشت — به پیامبر عطا شد؛ و نیز حوض کوثر که متعلق به پیامبر است و سیراب‌کنندهٔ مؤمنان به هنگام ورود به بهشت، معرفی شده است و سپس نظراتِ مفسران را دربارهٔ کوثر بیان می‌کند از قبیل: خیر فراوان، نبوّتِ پیامبر و قرآن، کثرتِ اصحاب و پیروان، و فراوانیِ نسل و ذُرّیه، شفاعت؛ و در پایان بر درنظرگرفتن همهٔ این گفته‌ها تأکید می‌کند و می‌گوید چنانکه خدا بر پیامبر خیر فراوان در دنیا و آخرت داده و سپس همهٔ این اقوال را خلاصه در یک عبارتِ «خیر بسیار در دنیا و آخرت» می‌داند.<ref>{{پک|طبرسی|۱۳۵۹|ک=ترجمهٔ تفسیر مجمع البیان|ج=۲۷|ص=۳۱۱|رف=مجمع البیان ۲۷}}</ref> [[ابن کثیر]] در [[تفسیر ابن کثیر|تَفسیرُ الْقُرآنِ الْعَظیم]] نیز، به‌تفصیل احادیثِ مختلف دربارهٔ کوثر را بیان می‌کند و می‌گوید این تفاسیر عموماً بر نهر دلالت دارند و کوثر خیر کثیر است. او در ادامه به مصادیقِ کوثر در اقوال گوناگون مانند نبوّت، قرآن و ثوابِ آخرت اشاره می‌کند.<ref>{{پک|ابن کثیر|۱۴۱۹|ک=تفسیر القرآن العظیم|ج=۸|ص=۴۷۲–۴۷۵|رف=القرآنابن العظیمکثیر ۸}}</ref> [[جلال‌الدین محلی|جلال‌الدّین مَحَلّی]] و [[جلال‌الدین سیوطی|جلال‌الدّین سُیوطی]] در ''[[تفسیر جلالین|تفسیرُ الْجَلالَیْن]]'' کوثر را نهری در بهشت، حوضی که اُمَّتِ پیامبر به آن بازمی‌گردند و نیز خیر کثیری از نبوّت و قرآن و [[شفاعت]] و مانند اینها می‌دانند.<ref>{{پک|محلی|سیوطی|۱۴۱۶|ک=تفسیر الجلالین|ص=۶۰۵|رف=جلالین}}</ref>
 
[[علامه طباطبایی]] در ''[[تفسیر المیزان|تفسیر اَلْمیزان]]'' می‌گوید عجیب آن است که مفسران در بیان مصداق آن، اختلاف فراوانی دارند. بعضی «خیر کثیر» گفته‌اند؛ و بعضی معانی دیگر عبارتند از: ۱. نهری در بهشت؛ ۲. حوض مخصوص پیامبر در بهشت و یا در محشر؛ ۳. فرزندان پیامبر؛ ۴. اصحاب و پیروان پیامبر تا روز قیامت؛ ۵. علمای امت پیامبر؛ ۶. قرآن و فضائل فراوان آن؛ ۷. مقام [[نبوت]]؛ ۸. تَیْسیر<ref group="یادداشت">آسان کردن، سهل کردن</ref> قرآن و تخفیفِ [[شرایع]] و احکام؛ ۹. [[اسلام]]؛ ۱۰. [[توحید (اسلام)|توحید]]؛ ۱۱. علم و حکمت؛ ۱۲. فضائل پیامبر اسلام؛ ۱۳. مقامِ محمود؛ ۱۴. نور قلب پیامبر اسلام؛ و ازاین‌دست معانی که به بیست و شش معنی می‌رسد. علامه می‌گوید استدلال قائلان به دو معنی نخست — یعنی نهری در بهشت یا حوض پیامبر در بهشت — بعضی روایات در این زمینه است، اما دیگر معانی هیچ استدلالی ندارند.<ref>{{پک|طباطبایی|۱۳۷۰|ک=ترجمهٔ تفسیر المیزان|ج=۲۰|ص=۸۴۹–۸۵۰|رف=المیزان ۲۰}}</ref>
خط ۳۷:
 
=== صلاة و نحر ===
ابن ابی‌حاتم گزارش می‌کند که منظور از صَلاة، نمازِ صبح به جماعت یا نماز عید و مراد از نَحر، [[قربانی کردن]] در [[منا|مِنا]] است.<ref>{{پک|ابن ابی‌حاتم|۱۴۱۹|ک=تفسیر القرآن العظیم|ج=۱۰|ص=۳۴۷۰|رف=القرآنابن العظیمابی‌حاتم ۱۰}}</ref> شیخ طوسی در ''التبیان'' نیز تفاسیر مختلف را گزارش می‌کند مانند قربانیِ خالصانه برای خدا و نماز عید و قربانی آن.<ref>{{پک|طوسی|۱۴۰۵|ک=التبیان|ج=۲۷|ص=۴۱۸|رف=التبیان ۱۰}}</ref> زمخشری بر این عقیده است که منظور از نحر، [[قربانی کردن]] در منا است.<ref>{{پک|زمخشری|۱۴۰۷|ک=الکشاف|ج=۴|ص=۸۰۷|رف=الکشاف ۴}}</ref> طبرسی می‌گوید یعنی خداوند او را به نماز و قربانی برای شُکرِ نعمتِ کوثر امر کرد؛ و در ادامه به احادیث دربارهٔ به‌سوی [[قبله]] ایستادن در وقتِ نماز و نیز بلند کردنِ دست‌ها در هنگامِ [[تکبیر]] تا مقابل گلوگاه و صورت می‌پردازد.<ref>{{پک|طبرسی|۱۳۵۹|ک=ترجمهٔ تفسیر مجمع البیان|ج=۲۷|ص=۳۱۳–۳۱۵|رف=مجمع البیان ۲۷}}</ref> ابن کثیر دربارهٔ این آیه می‌گوید یعنی آنچنانکه به پیامبر کوثر عطا شد، پس پیامبر باید نمازِ واجب و [[نافله]] و قربانی‌اش را برای پروردگارش خالص گرداند و عبادتِ او کند و به نام پروردگارش و برای او قربانی کند. ابن کثیر در ادامه احادیث دربارهٔ این آیه را بیان می‌کند.<ref>{{پک|ابن کثیر|۱۴۱۹|ک=تفسیر القرآن العظیم|ج=۸|ص=۴۷۶|رف=القرآنابن العظیمکثیر ۸}}</ref> محلّی و سیوطی، بر این عقیده‌اند که منظور از نماز، [[نماز عید قربان]] و مراد از نحر، [[قربانی کردن]] در همان روز است.<ref>{{پک|محلی|سیوطی|۱۴۱۶|ک=تفسیر الجلالین|ص=۶۰۵|رف=جلالین}}</ref>
 
علامه طباطبایی در ''المیزان'' با توجه به سیاق آیات، امر به نماز و نحرِ شتر را برای شکرِ نعمتِ اعطاءِ کوثر می‌داند و در ادامه می‌گوید با توجه به احادیث، منظور از نحر بلند کردن دست به‌هنگام تکبیر در نماز است.<ref>{{پک|طباطبایی|۱۳۷۰|ک=ترجمهٔ تفسیر المیزان|ج=۲۰|ص=۸۵۱–۸۵۳|رف=المیزان ۲۰}}</ref> مکارم شیرازی در ''تفسیر نمونه'' می‌گوید از ظاهر آیه برمی‌آید که مفهوم گسترده‌ای را دربردارد و نماز و قربانی عید قربان، یکی از مصادیقش است و در ادامه به دیگر تفاسیر در این‌باره مانند به‌سوی [[قبله]] ایستادن در وقت نماز و نیز بلند کردنِ دست‌ها در هنگام [[تکبیر]] تا مقابل گلوگاه و صورت اشاره می‌کند، اما می‌گوید بهترین تفسیر، نماز و عبادت و قربانیِ خالصانه برای خداست، و البته جمع بین همهٔ این معانی نیز امکان دارد.<ref>{{پک|مکارم شیرازی|۱۳۷۱|ک=تفسیر نمونه|ج=۲۷|ص=۳۷۳–۳۷۴|رف=نمونه ۲۷}}</ref>
 
=== شانئ و ابتر ===
ابن ابی‌حاتم در ''تفسیر القرآن العظیم'' به داستان کنایه به پیامبر می‌پردازد و می‌گوید [[عاص بن وائل]] به پیامبر اَبتَر گفت و در ادامه، اقوال دیگر دربارهٔ کیستی آن فرد را بیان می‌کند مانند [[ابوجهل]] یا [[عقبه بن ابی معیط|عُقبَة بن ابی‌مُعیط]].<ref>{{پک|ابن ابی‌حاتم|۱۴۱۹|ک=تفسیر القرآن العظیم|ج=۱۰|ص=۳۴۷۰–۳۴۷۱|رف=القرآنابن العظیمابی‌حاتم ۱۰}}</ref> شانِئْ به‌معنای کینه‌توز است.<ref>{{پک|طبرسی|۱۳۵۹|ک=ترجمهٔ تفسیر مجمع البیان|ج=۲۷|ص=۳۰۹|رف=مجمع البیان ۲۷}}</ref> شیخ طوسی و طبرسی می‌گویند یعنی دشمنِ کینه‌توزِ پیامبر از خیر بُریده است که در اینجا منظور عاص بن وائل است.<ref>{{پک|طوسی|۱۴۰۵|ک=التبیان|ج=۲۷|ص=۴۱۷–۴۱۸|رف=التبیان ۱۰}}</ref><ref>{{پک|طبرسی|۱۳۵۹|ک=ترجمهٔ تفسیر مجمع البیان|ج=۲۷|ص=۳۱۵|رف=مجمع البیان ۲۷}}</ref> زمخشری در ''الکشاف'' در ادامهٔ مباحثی، داستان کنایه به پیامبر را بیان می‌کند و اینکه فردِ مذکور یعنی عاص بن وائل ابتر و بی‌دنباله است.<ref>{{پک|زمخشری|۱۴۰۷|ک=الکشاف|ج=۴|ص=۸۰۷–۸۰۸|رف=الکشاف ۴}}</ref> ابن کثیر در ''تفسیر القرآن العظیم'' می‌گوید به پیامبر ابتر گفتند چون گمان کردند پس از درگذشت، نامش از میان می‌رود و می‌گوید از نادانی‌شان گمان می‌کردند که چون فرزندانِ پسرِ پیامبر درگذشتند، یادش از بین می‌رود، درحالی‌که نامش همچنان پابرجاست.<ref>{{پک|ابن کثیر|۱۴۱۹|ک=تفسیر القرآن العظیم|ج=۸|ص=۴۷۷|رف=القرآنابن العظیمکثیر ۸}}</ref> محلّی و سیوطی در ''تفسیر الجلالین''، می‌گویند ابتر، یعنی کسی که همهٔ خیرها از او منقطع شده یا کسی که بلاعقب است.<ref>{{پک|محلی|سیوطی|۱۴۱۶|ک=تفسیر الجلالین|ص=۶۰۵|رف=جلالین}}</ref>
 
علامه طباطبایی می‌گوید کلمهٔ «ابتر» در آخر آیهٔ سوم، به‌معنی بی‌دنباله است و با توجه به محتوای آیه، چنین به‌نظر می‌رسد که منظور از کوثر، تنها فراوانیِ نسلِ پیامبر اسلام است و یا اینکه هم خیر کثیر منظور است و هم کثرت نسل. او در ادامه به داستان شأنِ نزول سوره می‌پردازد و می‌گوید با این توضیح، اینکه مفسری منظور گویندهٔ ابتر را، بریدگی از مردم یا خیر دانسته و بر این عقیده بوده خدا در ردِّ گفته‌اش، خودش را بریده از هر چیزی نامیده، نادرست است.<ref>{{پک|طباطبایی|۱۳۷۰|ک=ترجمهٔ تفسیر المیزان|ج=۲۰|ص=۸۵۴–۸۵۵|رف=المیزان ۲۰}}</ref> مکارم شیرازی در تفسیر این آیه، می‌گوید «شانِئْ» به‌معنی فردِ کینه‌توز و بدخُلق و «ابتر» به‌معنی حیوانِ دم‌بریده است. و در ادامه با بیان داستان کنایه به پیامبر، به کثرت نسل پیامبر از طریق فاطمه زهرا می‌پردازد و گفتهٔ [[فخر رازی]] مفسر [[اهل سنت]] در ''[[تفسیر کبیر]]'' را نقل می‌کند:
خط ۶۵:
 
== منابع ==
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = آشتیانی | نام = محمدرضا | نام خانوادگی۲ = امامی | نام۲ = محمدجعفر | نام خانوادگی۳ = حسنی | نام۳ = عبدالرسول | نام خانوادگی۴ = شجاعی | نام۴ = سید حسن | نام خانوادگی۵ = طباطبایی‌نژاد | نام۵ = سید نورالله | نام خانوادگی۶ = عبداللهی | نام۶ = محمود | نام خانوادگی۷ = قرائتی | نام۷ = محسن | نام خانوادگی۸ = محمدی اشتهاردی | نام۸ = محمد | عنوان = [[تفسیر نمونه]] | نام ویراستار = ناصر | نام خانوادگی ویراستار = مکارم شیرازی | ref = مکارمنمونه ۲۷ | جلد = بیست و هفتم | سال = ۱۳۷۱ | ناشر = دارالکتب الاسلامیه | مکان = تهران | شابک =}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = ابن ابی‌حاتم | نام = عبدالرحمن بن محمد | پیوند نویسنده = محمد بن ابی حاتم | عنوان = [[تفسیر ابن ابی‌حاتم|تفسیر القرآن العظیم]] | نام ویراستار = اسعد محمد | نام خانوادگی ویراستار = طیب | ref = ابن ابی‌حاتم ۱۱۱۰ | جلد = یازدهم | سال = ۱۴۱۹ | ناشر = مکتبة نزار مصطفی الباز | مکان = ریاض | شابک = }}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = ابن کثیر قرشی | نام = اسماعیل بن عمر | پیوند نویسنده = اسماعیل بن کثیر | عنوان = [[تفسیر ابن کثیر|تفسیر القرآن العظیم]] | نام ویراستار = محمّدحسین | نام خانوادگی ویراستار = شمس‌الدّین | ref = ابن کثیر ۸ | جلد = هشتم | سال = ۱۴۱۹ | ناشر = دارالکتب العلمیّة، منشورات محمّد علی بیضون | مکان = بیروت | شابک = 2-7451-2221-5}}
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = رضایی | نام = محمدعلی | عنوان = تفسیر سورهٔ کوثر | ژورنال = قرآنی کوثر | مکان = اصفهان | شماره = ۲۰ | تاریخ = بهار ۱۳۸۵ | صفحه = ۴–۹ | پیوند = https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/46808}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = زمخشری | نام = محمود بن عمر | پیوند نویسنده = جارالله زمخشری | عنوان = [[تفسیر کشاف|الکشاف عن حقایق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل]] | نام ویراستار = مصطفی | نام خانوادگی ویراستار = حسین احمد | ref = زمخشریالکشاف ۴ | جلد = چهارم | سال = ۱۴۰۷ | ناشر = دارالکتاب العربی | مکان = بیروت | شابک = }}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = طباطبایی | نام = سید محمدحسین | پیوند نویسنده = سید محمدحسین طباطبایی | عنوان = [[المیزان فی تفسیر القرآن]] | ref = المیزان ۲۰ | ترجمه = سید محمدباقر موسوی همدانی | جلد = بیستم | سال = ۱۳۷۰ | ناشر = بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی | مکان = تهران }}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = طبرسی | نام = فضل بن حسن | پیوند نویسنده = شیخ طبرسی | عنوان = [[تفسیر مجمع البیان]] | ترجمه = محمد رازی | ref = طبرسیمجمع البیان ۲۷ | جلد = بیست و هفتم | سال = ۱۳۵۹ | ناشر = فراهانی | مکان = تهران | شابک = }}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = طوسی | نام = محمد بن حسن | پیوند نویسنده = شیخ طوسی | عنوان = [[التبیان فی تفسیر القرآن]] | نام ویراستار = احمد حبیب | نام خانوادگی ویراستار = عاملی | ref = التبیان ۱۰ | جلد = دهم | سال = ۱۳۷۰ | ناشر = دار احیاء التراث العربی | مکان = بیروت}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = محلی | نام = جلال‌الدین | پیوند نویسنده = جلال‌الدین محلی | نام خانوادگی۲ = سیوطی | نام۲ = جلال‌الدین | پیوند نویسنده۲ = جلال‌الدین سیوطی | عنوان = [[تفسیر جلالین|تفسیر الجلالین]] | ref = جلالین | سال = ۱۴۱۶ | ناشر = مؤسسة النور للمطبوعات | مکان = بیروت}}
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/کوثر»