امپراتوری عثمانی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
here we go
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: افزودن پیوند بیرونی به جای ویکی‌پیوند ویرایشگر دیداری
خط ۱۱:
* [[سلطنت مشروطه]]
* <small>(۱۸۷۶–۱۸۷۸)</small>
* <small>(۱۹۰۸–۱۹۲۰)</small>}}|title_leader=[[فهرست سلاطین امپراتوری عثمانی|پادشاه]]|leader1=[[عثمان یکم]] <small>(نخستین)</small>|year_leader1=۱۲۹۹–۱۳۲۳|leader2=[[محمد ششم]] <small>(واپسین)</small>|year_leader2=۱۹۱۸–۱۹۲۲|title_representative=[[خلیفه]]|year_representative1=۱۵۱۷–۱۵۲۰|representative1=[[سلیم یکم]] <small>(نخستین)</small>|year_representative2=۱۹۲۲–۱۹۲۴|title_deputy=[[فهرست وزیران اعظم عثمانی|وزیر اعظم]]|deputy1=[[علاء الدین پاشا]] (اولین)|year_deputy1=۱۳۲۰–۱۳۳۱|deputy2=[[احمد توفیق پاشا]] (آخرین)|year_deputy2=۱۹۲۰–۱۹۲۲|legislature=مجلس عمومی|house1=مجلس اعیان|house2=مجلس مبعوثان|event_start=بنیانگذاری دولت عثمانی|year_start=۱۲۹۹|date_start=|event_end=بنیانگذاری جمهوری ترکیه|year_end=۱۹۲۳|date_end=۲۹ اکتبر|event1=[[دوره فترت عثمانی|دوره فترت]]|date_event1=۱۴۰۲–۱۴۱۴|event2=گسترش|date_event2=۱۴۵۳|event3=نخستین دوره مشروطه|date_event3=۱۸۷۶–۱۸۷۸|event4=دومین دوره مشروطه|date_event4=۱۹۰۸–۱۹۲۰|event5=کودتای ۱۹۱۳|date_event5=۲۳ ژانویه ۱۹۱۳|event6=پایان سلطنت عثمانی|date_event6=۱ نوامبر ۱۹۲۲|event_post=پایان خلافت عثمانی|date_post=۳ مارس ۱۹۲۴|stat_year1=۱۴۵۱|ref_area1=|ref_pop1=<ref>{{Cite web|url=http://www.paolomalanima.it/default_file/Papers/MEDIEVAL_GROWTH.pdf|title=Energy and Population in Europe: The Medieval Growth (10th–14th Centuries)}}</ref>|stat_pop1=۶,۵۰۰,۰۰۰|stat_year2=۱۵۲۰|stat_pop2=۱۱,۶۹۲,۴۸۰|ref_area2=|ref_pop2=|stat_year3=۱۶۸۳|stat_pop3=۳۰,۰۰۰,۰۰۰|ref_area3=<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title = East-West Orientation of Historical Empires |journal = Journal of World-systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url =http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|accessdate=12 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|date=September 1997|title=Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia|journal=[[International Studies Quarterly]]|volume=41|issue=3|page=498|doi=10.1111/0020-8833.00053|author=Rein Taagepera|authorlink=Rein Taagepera|jstor=2600793}}</ref>|ref_pop3=|stat_year4=۱۸۵۶|stat_pop4=۳۵,۳۵۰,۰۰۰|ref_area4=|ref_pop4=|stat_year5=۱۹۱۲|stat_pop5=۲۴,۰۰۰,۰۰۰|ref_pop5=<ref name="Erickson2003">{{cite book |last=Erickson |first=Edward J. |title=Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913 |url=https://books.google.com/books?id=3fYuy5iUi_sC |year=2003 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-275-97888-4 |page=59}}</ref>|currency=[[لیره عثمانی]]|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=|representative2=[[عبدالمجید دوم]] <small>(واپسین)</small>|type_house1=منتصبان|type_house2=منتخبان}}'''امپراتوری عثمانی''' (به [[ترکی عثمانی|عثمانی]]: ''دولت عليه عثمانیه'') که در میان ایرانیان، مسلمانانِ ساکن امپراتوری و مسلمانان خارج از آن، هندی‌ها و چینی‌ها به '''روم''' معروف بود، یک امپراتوری مسلمان بود که چندین قرن بخش‌های بزرگی از [[جنوب شرقي اروپا|جنوب شرق اروپا]]، [[غرب آسیا]] و [[شمال آفریقا]] را تحت کنترل خود داشت. این امپراتوری در اواخر قرن سیزدهم میلادی توسط رهبر قبایل [[غز|اغوز]] یعنی [[عثمان یکم]] در [[سوگوت]] بنیان‌گذاشته شد<ref>{{Cite book|last=Finkel|first=Caroline|title=Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923|pages=2, 7|publisher=Basic Books|isbn=978-0-465-02396-7|date=2006-02-13}}</ref> و در سال ۱۳۵۴، با فتح بالکان، به اروپا راه یافت که بدین ترتیب دولت کوچک عثمانی به یک قدرت بین‌قاره‌ای تبدیل شد. تا سال ۱۴۵۳، عثمانیان همه قلمروی [[امپراتوری روم شرقی]] را ضمیمه خاک خود کردند و با [[سقوط قسطنطنیه|فتح قسطنطنیه]] توسط [[محمد فاتح]]، پایتخت خود را به این شهر انتقال دادند.<ref name="Quataert20052">{{cite book|last=Quataert|first=Donald|title=The Ottoman Empire, 1700–1922|url=https://books.google.com/books?id=OX3lsOrXJGcC|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83910-5|page=4|edition=2|date=2005}}</ref>
 
در قرون شانزدهم و هفدهم میلادی، امپراتوری عثمانی در اوج گستره خود در زمان [[سلطان سلیمان قانونی]]<ref>{{cite EB1911|wstitle=Turkey|volume=27|page=448}}</ref>، یک دولت چند فرهنگی و چند زبانی بود که همه جنوب شرق اروپا، بخش‌هایی از اروپای مرکزی و آسیای غربی، بخش‌هایی از شرق اروپا و قفقاز و قسمت‌های وسیعی در شمال و [[شاخ آفریقا]] را زیر فرمان خود در آورده بود.<ref>{{cite web|url=http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e1801?_hi=41&_pos=3|title=Ottoman Empire|publisher=Oxford Islamic Studies Online|date=6 May 2008|accessdate=26 August 2010}}</ref> در آغاز قرن هفدهم، این دولت ۳۲ ولایت و تعداد زیادی دولت دست‌نشانده داشت که این دست‌نشاندگان در ادوار مختلف یا به ولایت‌های جدید تبدیل شدند یا توانستند از خودمختاری نسبی‌ای برخوردار باشند.
خط ۳۱:
نام عثمانی، ابتدا عنوانی برای اشاره به اعضای قبیله عثمان یکم بود. بعدها، این واژه به نامی برای طبقه نظامی امپراتوری تبدیل شد. در دوران عثمانی، واژه «ترک» نامی برای اشاره به قبایل ترک زبانِ آناتولی بود و زمانی که از آن برای اشاره به دولت عثمانی، پادشاهان این سلسله یا طبقه حاکم استفاده می‌شد، نوعی بار توهین آمیز داشت.<ref>{{Cite book|last=Ágoston|first=Gábor|editor-last=Ágoston|editor-first=Gábor|editor2=Bruce Masters|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|chapter=Introduction|date=2009|page=xxvi}}
 
* {{Cite book|last=Imber|first=Colin|title=The Ottoman Empire, 1300–1650: The Structure of Power|edition=2|publisher=Palgrave Macmillan|place=New York|date=2009|page=3|quote=By the seventeenth century, literate circles in Istanbul would not call themselves Turks, and often, in phrases such as 'senseless Turks', used the word as a term of abuse.}}</ref> مردم ترک‌زبان و تحصیل کردهِ عثمانی که در شهرها زندگی می‌کردند، از واژه «رومی» برای استفادهاشاره به خود استفاده می‌نمودند. استفاده از ''رومی'' به عنوان نام طبقه حاکم امپراتوری عثمانی در میان سایر دولت‌های مسلمان جهان مانند ایران نیز رایج بود.<ref>{{cite journal|last=Kafadar|first=Cemal|date=2007|title=A Rome of One's Own: Cultural Geography and Identity in the Lands of Rum|journal=Muqarnas|volume=24|page=11}}</ref> با این حال، از اواخر قرن هفدهم، این واژه در خود امپراتوری به نامی برای یونانیان (که آنان نیز از قرن دوم و سوم میلادی خودشان را «رومی» خطاب می‌کردند) تبدیل شد.<ref>{{Cite book|last=Greene|first=Molly|title=The Edinburgh History of the Greeks, 1453 to 1768|date=2015|page=51}}</ref>
 
در نوشته‌های تاریخی مربوطهم به دوران معاصرعصر امپراتوری در غرب اروپا، از دو نام «امپراتوری ترک» و «امپراتوری عثمانی» برای اشاره به این دولت استفاده می‌شد که تحت تاثیر همین استفاده توسط اروپاییان، جمهوری تازه تاسیس واژه «ترکیه» را به جای عثمانی به عنوان نام خود انتخاب کرد. با این حال، تاریخ‌نگاران معاصر از استفاده از عنوان «امپراتوری ترک» به دلیل ماهیت مذهبی و چند ملیتی عثمانی، اجتناب می‌کنند.<ref name=":02">{{cite book|last=Soucek|first=Svat|title=Ottoman Maritime Wars, 1416–1700|publisher=The Isis Press|place=Istanbul|date=2015|isbn=978-975-428-554-3|page=8|quote=The scholarly community specializing in Ottoman studies has of late virtually banned the use of "Turkey", "Turks", and "Turkish" from acceptable vocabulary, declaring "Ottoman" and its expanded use mandatory and permitting its "Turkish" rival only in linguistic and philological contexts.}}</ref> در ادبیات فارسی هم‌عصرهم‌عصرِ عثمانیان، به این امپراتوری به دو صورت «روم» و «عثمانی» اشاره شده است.
 
== تاریخ ==
 
=== دوره برآمدن ===
{{همچنین ببینید|خاندان عثمانی}}
[[File:Battle_of_Nicopolis.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Battle_of_Nicopolis.jpg|جایگزین=|راست|بندانگشتی|نبرد نیکوپولیس]]
با سقوط [[سلجوقیان روم]]، [[آناتولی]] به [[بیگ‌نشین‌های آناتولیایی|بیگ‌نشین‌های کوچک و بزرگی]] تقسیم شد. رهبر یکی از این بیگ‌نشین‌ها در منطقه [[بیتینی]] در نزدیکی مرز [[امپراتوری روم شرقی]]، [[عثمان یکم]] بود. شخصیتی که امروزه اتفاقات دوران او بسیار مبهم است و البته نام امپراتوری عثمانی از اسم او گرفته شده است.<ref>{{Cite book|last=Kermeli|first=Eugenia|editor-last=Ágoston|editor-first=Gábor|editor2=Bruce Masters|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|chapter=Osman I|date=2009|page=444}}</ref> اینگونه که پیداست، سربازان عثمان را در ابتدا مردان قبیله‌اش و بیزانسی‌های مسلمان شده تشکیل می‌دادند<ref>{{Cite book|last=Lowry|first=Heath|title=The Nature of the Early Ottoman State|publisher=SUNY Press|date=2003|page=59}}
 
* {{Cite book|last=Kafadar|first=Cemal|title=Between Two Worlds: The Construction of the Ottoman State|date=1995|page=127}}</ref> و نخستین اقدام جدی او، فتح چند شهر بیزانسی در نزدیکی [[رود ساکاریا]] بوده است. از آنجایی که به صورت سنتی، سال آغاز دولت عثمانی را ۱۲۹۹ میلادی در نظر می‌گیرند، این اتفاق باید در نخستین سال‌های قرن چهاردهم میلادی روی داده باشد. به هر ترتیب، برای درک این مسئله که نخستین پادشاهان عثمانی چگونه بر سایر بیگ‌نشین‌ها مسلط شده‌اند، امروزه اطلاعات کافی در اختیار ما وجود ندارد. در اوایل قرن بیستم تئوری‌ای با عنوان «تز غزوه» توسط تاریخ‌نگار اتریشی پاول ویتک مطرح شده بود که دولت عثمانی توانست با جذب نیروهای مسلمانان برای نبرد با کفار، قلمروی خود را گسترش دهد. با این حال، امروزه این تئوری در میان تاریخ‌دانان چندان اعتباری ندارد و البته هیچ تئوری دیگری در رابطه با اینکه چگونه عثمانی از یک بیگ‌نشین کوچک به یک امپراتوری متمرکز سه قاره‌ای تبدیل شد، ارائه نشده است.<ref>{{cite book|last=Finkel|first=Caroline|title=Osman's Dream: The History of the Ottoman Empire|url=https://books.google.com/books?id=9cTHyUQoTyUC&pg=PA5|year=2005|publisher=Basic Books|isbn=978-0-465-00850-6|pages=5, 10}}
 
* {{Cite book|editor=Kate Fleet|title=The Cambridge History of Turkey|volume=1, Byzantium to Turkey, 1071–1453|date=2009|publisher=Cambridge University Press|place=Cambridge|last=Lindner|first=Rudi Paul|page=104|chapter=Anatolia, 1300–1451}}</ref>
 
تا یک قرن پس از مرگ عثمان یکم، جانشینان او به فتح آناتولی و [[بالکان]] مشغول بودند. پسر او، یعنی سلطان [[اورخان یکم|اورخان]]، در ۱۳۲۶ در شمال غربی آناتولی شهر [[بورسا]] را فتح کرد و سپس آن را به پایتخت جدید دولت خود بدل نمود. شهر بندری و مهم [[تسالونیکی]] که تحت کنترل [[جمهوری ونیز]] بود، در سال ۱۳۸۷ توسط دولت عثمانی فتح شد و پیروزی آنان در سال ۱۳۸۹ در [[نبرد کوزوو]]، به قدرت صرب‌ها در منطقه پایان داد و عملا راه را برای ورود عثمانی به اروپا هموار ساخت.<ref>{{cite book|author=Robert Elsie|title=Historical Dictionary of Kosova|url=https://books.google.com/books?id=Fnbw1wsacSAC&pg=PA95|year=2004|publisher=Scarecrow Press|pages=95–96|isbn=978-0-8108-5309-6}}</ref> [[نبرد نیکوپولیس]] در سال ۱۳۹۶ آخرین [[جنگ‌های صلیبی|جنگ صلیبی]] بزرگی بود که در قرون وسطی به وقوع پیوست؛ هرچند با موفقیت به پایان نرسید.<ref>{{cite book|author=David Nicolle|title=Nicopolis 1396: The Last Crusade|url=https://books.google.com/books?id=_hUst0z-oEQC|year=1999|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-85532-918-8}}</ref>
 
با ورود عثمانی به بالکان، فتح [[قسطنطنیه]] به بزرگ‌ترین هدف آنان تبدیل شد. آن‌ها تقریبا همه مناطقی که سابقا در اطراف قسطنطنیه تحت کنترل روم شرقی بود، را فتح کرده بودند، اما به دلیل موقعیت استراتژیک شهر و دفاع رومی‌ها از [[تنگه بسفر|تنگه بوسفور]]، فتح پایتخت بیزانس بسیار سخت بود. با این حال، [[تیمور لنگ]] در سال ۱۴۰۲ در نقش فرشته نجات رومی‌ها ظاهر شد. تیمور به مرزهای شرقی قلمروی عثمانی حمله ور شد و با پیروزی قاطعانه‌ای که در [[نبرد آنکارا|نبرد آنقره]] (آنکارا) به دست آورد و حتی سلطان [[بایزید یکم]] را نیز اسیر کرد، برای مدتی قسطنطنیه را از خطر نیروهای غازی (مبارزان راه اسلام) نجات داد. این شکست سنگین در آنقره، باعث آغاز جنگ داخلی در میان شاهزادگان عثمانی در میان سال‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۱۳ شد که به [[دوره فترت عثمانی|دوره فترت]] معروف است. در پایان جنگ داخلی، محمد یکم به پیروزی رسید و به عنوان پادشاه جدید تاج‌گذاری کرد.<ref>{{cite book|author1=Gábor Ágoston|author2=Bruce Alan Masters|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA363|year=2009|publisher=Infobase Publishing|page=363|isbn=978-1-4381-1025-7}}</ref>
 
جنگ داخلی منجر به از دست دادن مناطقی در بالکان شده بود. با این حال سلطان مراد دوم در میان سال‌های ۱۴۳۰ تا ۱۴۵۰ آن مناطق را - شامل مقدونیه، کوزوو و تسالونیکی - پس گرفت. مراد همچنین در سال ۱۴۴۴ در [[جنگ صلیبی وارنا]] نیروهای مجار، لهستانی و والاکیایی به رهبری [[یانوش هونیادی]] را شکست داد. گرچه آلبانیایی‌ها پس از این جنگ همچنان به مقاومت ادامه می‌دادند. چهار سال بعد، هونیادی ارتش دیگری از نیروهای مجار و والاکیایی گرد آورد و به عثمانیان حمله کرد، اما در نبرد دوم کوزوو در سال ۱۴۴۸ شکست خورد.<ref>{{cite book|author1=Mesut Uyar|author2=Edward J. Erickson|title=A Military History of the Ottomans: From Osman to Atatürk|url=https://books.google.com/books?id=JgfNBKHG7S8C&pg=PA29|year=2009|publisher=ABC-CLIO|page=29|isbn=978-0-275-98876-0}}</ref>
 
=== دوره گسترش ===
[[File:Zonaro_GatesofConst.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Zonaro_GatesofConst.jpg|چپ|بندانگشتی|ورود سلطان محمد دوم به قسطنطنیه]]
فرزند سلطان مراد، یعنی [[محمد فاتح]]، اصلاحات گسترده‌ای در اداره و ارتش عثمانی پدید آورد و در روز ۲۹ مه سال ۱۴۵۳، شهر قسطنطنیه پایتخت باستانی امپراتوری روم شرقی را [[سقوط قسطنطنیه|فتح کرد]]. محمد به [[کلیسای ارتدکس شرقی|کلیسای ارتودوکس]] اجازه داد تا مانند قبل به فعالیت خود ادامه دهد، در صورتی که حکومت عثمانی را بپذیرد و چنین اتفاقی هم رخ داد.<ref name="books.google">{{cite book|last=Stone|first=Norman|editor=Mark Erickson, Ljubica Erickson|title=Russia War, Peace And Diplomacy: Essays in Honour of John Erickson|chapter-url=https://books.google.com/books?id=xM9wQgAACAAJ|accessdate=11 February 2013|year=2005|publisher=Weidenfeld & Nicolson|isbn=978-0-297-84913-1|page=94|chapter=Turkey in the Russian Mirror}}</ref> از آنجایی که در قرن‌های پیشین دولت بیزانس با دولت‌های غرب اروپا مشکلاتی داشت، اکثریت جمعیت ارتودوکس عثمانی را به ونیزی‌ها ترجیح می‌دادند. بزرگترین مانعی که دولت عثمانی در این دوران با آن مواجه شد، مقاومت آلبانیایی‌ها بود که به سد بزرگی برای ورود عثمانیان به [[شبه‌جزیره ایتالیا]] تبدیل شد.<ref>Hodgkinson 2005, p. 240</ref>
 
== منشأ عثمانیان ==