ویکی‌پدیا

نیشابور: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
پیوند نویسنده
تمیزکاری
خط ۲۶:
[[شهرستان نیشابور]]:۴۴۸٬۱۷۰ در (۲۰۱۵ م)<ref name="ReferenceA">{{یادکرد |فصل=فصل ۲ - جمعیت |کتاب=سالنامه آماری ۱۳۸۸ استانداری خراسان رضوی |ناشر =وزارت کشور |شهر=مشهد}}</ref>
[[بخش مرکزی (نیشابور)|شهر نیشابور و حومه]]:۳۱۵٬۲۷۴<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage |عنوان = مرکز آمار ایران | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = | پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67UVu0Z8a | تاریخ بایگانی = ۰۷ مه ۲۰۱۲}}</ref>
|رشدجمعیترشد جمعیت= ۲٫۰<ref>پیدا کردن x از معادلهٔ {{چر}}P(n2)=P(n1)*(۱+x)^(n2-n1) {{رچ}} که n۱ و n۲ شمارهٔ سال هستند. این کار برای سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ بنا به آمار سرشماری انجام شد. جمعیت سال ۱۳۷۵َ، ۱۶۹۱۴۱ بوده‌است.</ref>
|تراکم‌جمعیت= ۶۰۰۰
| زبان= [[زبان فارسی|فارسی]] ([[گویش نیشابوری]]. [[لهجه نیشابوری]])، [[ترکی]]([[زبان ترکی خراسانی|ترکی خراسانی]])، [[کردی]] ([[کرمانجی]]) [[عربی]] ([[عربی خراسانی]]، [[عربی عراقی]])<ref>{{یادکرد |فصل=فصل آخر |کتاب=نیشابور شهر فیروزه |نویسنده = فریدون گرایلی |شهر=نیشابور. مشهد |سال=۱۳۷۵}}</ref>
خط ۵۸:
* دگرگون‌شدهٔ نیک<ref>{{پک|لسترنج|۱۳۷۳|ک=جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی|ص=۴۰۹}}</ref>؛ صفت؛ به معنی ''خوب''، ''خوش''، ''زیبا'' و ''شخص نیکوکار''<ref>{{پک|محمدحسین بن خلف تبریزی|۱۳۷۶|ک=برهان قاطع|ص=۲۲۳۰}}</ref><ref>{{پک | نعمتی |پاییز و زمستان ۱۳۷۷| ف= نام‌شناخت؛ ابرشهر، نیشابور | ک= خراسان‌پژوهی| ص= ۱۹۴}}</ref>
بخش دوم و سوم: شا + پور؛ دگرگون‌شدهٔ ''شاه‌پوهر'' (''شاه‌پور''، ''شاپور'')؛ و گونهٔ معرب آن، سابور؛ به معنی ''شاهزاده'' و ''پسر شاه''؛ ''شاه‌پوهر'' در واژهٔ ''نیشابور''، [[اسم خاص|نام خاص]] است و یادآور سازندهٔ شهر است شاپور یکم ساسانی نیشابور را ساخت و قدمت نیشابور متعلق به دوره ساسانیان است.{{پک | نعمتی |پاییز و زمستان ۱۳۷۷| ف= نام‌شناخت؛ ابرشهر، نیشابور | ک= خراسان‌پژوهی| ص= ۱۹۴}}</ref>
نام نیشابور، به هر سه گونهٔ نِهْ‌شاهپور (شهر شاپور)، نْیْوشاهپور [nēv-š(ā)hpur / nēv-šāpūr]<ref>{{پک|Bosworth |2010|ف=NISHAPUR i. Historical Geography and History to the Beginning of the 20th Century|ک=Encyclopædia Iranica|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Hübschmann |1897|ف=|ک=ARMENISCHE GRAMMATIK|زبان=en|ص= 21}}</ref> (شهر زیبای شاپور یا شاپور دلیر و خوب) و نیکْ‌شاهپور (شاپور خوب و نیکوکار) به رویداد تاریخی نبرد [[شاپور یکم|شاپور اردشیران]] اشاره می‌نماید<ref>{{پک | نعمتی |پاییز و زمستان ۱۳۷۷| ف= نام‌شناخت؛ ابرشهر، نیشابور | ک= خراسان‌پژوهی| ص= ۱۹۴}}</ref> و چنان‌که در بند پانزدهم نسک پهلوی [[شهرستان‌های ایرانشهر (کتاب)|شهرستان‌های ایرانشهر]] آمده‌است: وی پس از شکست دادن پهلیزک تورانی، دستور داد تا در این نبردگاه، نیشاپور را بسازند.<ref>{{پک | --- | 2002| ک= Šahrestānīhā ī Ērānšahr: A Middle Persian Text on Late Antique Geography, Epic, and History |زبان=en | ص= 14,18,23}}</ref>
 
 
=== شیوهٔ نگارش ===
نِیْشابور، نام رسمی و معاصر این شهر و [[شهرستان نیشابور|شهرستان]] پیوسته به آن است<ref>{{پک|سازمان نقشه‌برداری کشور|بی‌تا|ف= نیشابور (مرکز شهرستان)|ک= پایگاه ملی نام‌های جغرافیایی ایران}}</ref> که در [[دامنه اینترنتی|نام دامنهٔ]] وبگاه‌های [[شهرداری نیشابور|شهرداری]]،<ref>{{پک|شهرداری نیشابور|بی‌تا|ف= صفحه خانگی وبگاه شهرداری نیشابور|ک= وبگاه شهرداری نیشابور}}</ref> فرمانداری<ref>{{پک|استانداری خراسان رضوی|بی‌تا|ف= فرمانداری ویژه شهرستان نیشابور|ک= وبگاه پورتال استانداری خراسان رضوی}}</ref> و [[دانشگاه نیشابور]]<ref>{{پک|دانشگاه نیشابور|بی‌تا|ف= صفحه خانگی وبگاه دانشگاه نیشابور|ک= وبگاه دانشگاه نیشابور}}</ref> نیز ثبت شده‌است. این نام، همچنین بر پایهٔ ''شیوه‌نامهٔ آوانگاری کلی نام‌های جغرافیایی ایران'' [[سازمان نقشه‌برداری کشور]]؛ به گونهٔ [[آوانگار|آوانگارِ]] ''Neyšābur'' و [[نویسه‌گردانی|نویسه‌نگارِ]] ''Neyshābūr'' ثبت شده؛ از این روی، گونهٔ [[لاتین‌نویسی|نوشتاریِ]] درست این واژه در [[زبان انگلیسی]] ''Neyshabur'' است؛ اما ''نْیْشاپُور'' ''[Nišāpur]'' گونهٔ رایج خوانش نام این دیار، در متون [[زبان انگلیسی|انگلیسی‌زبان]] است. منابع انگلیسی‌زبان (به عنوان زبان بین‌المللی) به نوشتار واژهٔ نیشابور به گونهٔ نْیْشاپُور ''(Nishāpur)''-یعنی با حفظ [[همخوان]] (حرف بی‌صدای) «پ» (P)؛ به گونه پارسی این واژه- گرایش یافته‌اند. به هر روی؛ در دانشنامه‌های پرکاربرد انگلیسی‌زبان همچون [[دانشنامه بریتانیکا|بریتانیکا]]، [[دانشنامه آمریکانا|امریکانا]] و [[دانشنامه ایرانیکا|ایرانیکا]]، گونهٔ نوشتاری انگلیسی‌شدهٔ ''Neyshabur'' نیز پذیرفته شده‌است.<ref>{{پک | صومعه |۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۵| ف= بنیان هویت و برند جهانی نیشابور | ک= آفتاب صبح نیشابور| ص= ۳}}</ref> همچنین ''نشابور'' ''[Nəšābur]''، گونهٔ دگرگون و کوتاه شدهٔ نام ''نیشابور'' است که در گفتگوهای روزمرهٔ مردم، متون فارسی قدیم و همچنین نبشته‌های ادبی و شعر کاربرد یافته‌است. یاقوت حموی (قرن هفتم هجری) یادآور شده‌است که مردم، این شهر را ''نَشاوُور'' می‌نامند.<ref>{{پک | یاقوت حموی | ۱۹۰۶م | ک= معجم‌البلدان | ج= ۸ | ص= ۳۵۶}}</ref>[[فریدون گرایلی]]، تاریخ‌نگار معاصر، به نقل از ''زینت‌المجالس'' مجدالدین محمد حسینی، گونه‌های دیگری از این نام، همچون ''نشاور''، ''نشابور'' را ثبت کرده‌است.<ref>{{پک|گرایلی|۱۳۷۵|ک=نیشابور؛ شهر فیروزه|ص= ۶}}</ref> در متون ادبی کهن فارسی، کاربرد گونهٔ ''نشابور''، بسیار رایج است. چنان‌که در حکایت‌های کتاب [[اسرارالتوحید]] می‌خوانیم: «شیخ ما، به ''نشابور'' بود؛ بازرگانی، شیخ را تنگی عود آورد و هزار ''دینار نشابوری''»<ref>{{پک | محمد بن منور | ۱۸۹۹م۱۸۹۹ | ک= اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابوسعید | ص= ۱۲۴}}</ref> [[خاقانی شروانی]] در بیتی از قصیده‌اش در وصف خراسان، از نشابور می‌گوید:<ref>{{پک|خاقانی شروانی|۱۳۱۶|ک=دیوان حسان العجم افضل الدین ابراهیم بن علی خاقانی شروانی|ص= ۳۰۰}}</ref>
{{شعر}}
{{ب|''من که خاقانی‌ام؛ ارآب نشابور، بچشم؛''|''بنگرم صورت سبحان، به خراسان آیم''}}
خط ۱۱۰:
{{ب|''همی‌بود یک‌چند چوپان شاه''|''به کوه و بیابان و آرامگاه''}}
{{پایان شعر}}
واین ساسان، هموست که سه شب پی در پی، به خواب پسرش ([[بابک پدر اردشیر|بابک]]) می‌آمد و بابک، در خواب شب سوم، آذران فرن‌بغ و گشنسب و ''بُرزین‌مهر'' را در خانه ساسان می‌بیند که می‌درخشند و به [[جهان|کیهان]]، روشنی می‌بخشند.<ref>{{پک|--- |۱۳۴۲|ک=زند وهومن‌یسن و کارنامه اردشیر پایکان|ص=۱۷۰–۱۷۱}}</ref> و برزین‌مهر، سومین آتش درخشان روشنگر، در دوران‌های بعد، در کوه رِیوَنْد در شمال غربی نیشابور زبانه می‌کشیده‌است.<ref>{{پک|Choksy|2005|ک=Encyclopedia of Religion|ج=1|ص=569}}</ref>
 
=== دوران پیشاتاریخی ===
خط ۱۲۹:
==== ساسانیان ====
از نیشابور یا ابرشهر (= نام پیشین آن)<ref>{{پک|دهخدا|۱۳۷۷|ک=لغت‌نامه|ج=۱|ص=۳۰۸، ۹۷۸}}</ref> در شماری از نبشته‌های کهن هم‌پیوند با دوران ساسانی یاد شده‌است، از این جمله‌اند:
* [[سنگ‌نوشته شاپور یکم بر کعبه زرتشت|کتیبه شاپور یکم]] بر [[کعبه زرتشت]]: در این سنگ‌نبشته که قدمت آن یه حدود سال ۲۶۲ میلادی می‌رسد؛ نام ابرشهر، به گونهٔ ''تمامِ اپارخشتر'' (= نیشابور و توابع آن) در جرگهٔ ۲۹ امارت و ایالت ایران دورهٔ شاپور یکم ساسانی یادشده‌است.<ref>{{پک|اکبری|تابستان ۱۳۸۷ |ف= کعبه زرتشت و اهمیت تاریخی کتیبه شاپور اول ساسانی |ک= پژوهشنامه تاریخ| ص=۳۷}}</ref><ref>{{پک|Frye|1984 |ف= THE INSCRIPTION OF SHAPUR I AT NAQSH-E RUSTAM IN FARS |ک= University of Colorado Boulder}}</ref><ref>{{پک|--- |1999 |ف= The Inscription of Shapur I- SKZ- Chapter 3 |ک= Parthian Sources Online}}</ref>
* سکه‌های ساسانی: ابرشهر در کنار شهرهای خراسانی مرو، بلخ، هرات و احتمالاً توس، خلم و سمرقند ضرابخانه‌های ساسانی بوده‌<ref>{{پک|Mallon|n.d |ف= Sasanian Mints |ک= FORVM ANCIENT COINS}}</ref><ref>{{پک|Oninas|2004 |ف= Art, War 7 Empire: 500 Bc -AD 600 |ک= ATLAS OF WORLD ART|ص=81}}</ref> و نام این شهر بر سکه‌های پیروز، قباد، بهرام چوبین و خسرو اول نقش بسته‌است.<ref>{{پک|یارشاطر|۱۳۶۸|ک=تاریخ ایران؛ از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان|ج=۳، قسمت اول|ص=۴۴۴}}</ref><ref>{{پک | The University of Birmingham |2013| ف= Online Collections at University of Birmingham | ک= The University of Birmingham WebSite|}}</ref>
* متن [[زبان ارمنی|ارمنی]] [[شهرستان‌های ایرانشهر (کتاب)|شهرستان‌های ایرانشر]]: در این متن که نوشتهٔ [[موسی خورنی]] (تولد بین سال‌های ۴۰۵ تا ۴۱۰م) است؛ از ابرشهر به عنوان یکی از ۲۶ استانِ [[کوست]] خراسان -از کوست‌های چهارگانهٔ ایران- نام برده شده‌است.<ref>{{پک|مارکوارت|۱۳۷۳|ک=ایرانشهر، بر مبنای جغرافیای موسی خورنی|ص=۳۸}}</ref>
* متن پهلَوی [[شهرستان‌های ایرانشهر (کتاب)|شهرستانهای ایرانشهر]]: این متن پارسی میانه که در اواخر دوره ساسانی نگاشته شده؛ نیشابور را در شمار شهرستان‌های کوستِ خراسان [[ایران‌شهر (ساسانیان)|ایرانشهر]] و شاپور پسر اردشیر را بنیان‌گذار این شهرستان، معرفی نموده‌است.<ref>{{پک | --- | 2002| ک= Šahrestānīhā ī Ērānšahr: A Middle Persian Text on Late Antique Geography, Epic, and History |زبان=en | ص= 14,18,23}}</ref>
 
- '''سیاست و حکومت:''' قدیم‌ترین رویداد ثبت‌شدهٔ این ناحیه در دوران ساسانی؛ به نقل از [[تاریخ طبری]]، مرتبط با اردشیر بابکان (حکومت: ۲۲۶ تا ۲۴۱ میلادی) است چنین که او پس از به‌دست آوردن قدرت، شهرها و مناطق مختلف ایران از جمله ''ابرشهر'' را تحت سلطهٔ خویش درآورد.<ref>{{پک|بته‌کن|۱۳۶۸ |ف= ابرشهر |ک= دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ج=۲|ص=۵۵۵}}</ref> بنا به نوشتهٔ تاریخ الحاکم، شاپور پسر اردشیر، شهر نیشابور قدیم را در پیرامون [[دژ سنگی|کهندژ]] باستانی بنا کرده و از دفع حمله‌ها و مزاحمت اتراک بر این شهر، خبر داده‌است.<ref>{{پک|حاکم نیشابوری|۱۳۷۵|ک=تاریخ نیشابور|ص= ۱۹۸}}</ref> در روایت متن پهلوی ''شهرستانهای ایرانشهر''؛ پهلیزک تورانی (pablēzag [Ī] tūr)، فرمانروای این مهاجمان است.<ref>{{پک | --- | 2002| ک= Šahrestānīhā ī Ērānšahr: A Middle Persian Text on Late Antique Geography, Epic, and History |زبان=en | ص= 14,18,23}}</ref> این شهر در ۴۳۰م، اسقف‌نشین [[نسطوری|نسطوریان]] بود.<ref>{{پک|مارکوارت|۱۳۷۳|ک=ایرانشهر، بر مبنای جغرافیای موسی خورنی|ص=۱۵۱}}</ref> و در حدود ۴۲۲ تا ۴۴۹م؛<ref>{{پک|پیگلوسکایا|۱۳۵۳|ک=تاریخ ایران؛ از دوران باستان تا پایان سده هجدهم میلادی|ص=۹۰–۹۱}}</ref> [[یزدگرد دوم]] برای نزدیکی به مرزهای شمال خاوری کشور و رویارویی با تاخت و تاز و آزار اقوام [[کیداریان|کیدار]] و [[خیونان|خیون]] (هون)؛ نیروی خود را در این ناحیه مستقر ساخت و پایتخت خود را از [[تیسفون]] به نیشابور (ابرشهر) منتقل نمود.<ref>{{پک|زرین‌کوب|۱۳۹۴|ک=روزگاران؛ تاریخ ایران از آغاز تا سلطنت پهلوی|ص=۲۱۷}}</ref> همچنین در شماری از متون تاریخی رویدادهای: حضور [[قباد یکم|قباد]] (حکومت: ۴۸۸–۴۹۸م) در ابرشهر و ازدواج ولی با دختر یکی از بزرگان شهر؛ به دنیا آمدن [[خسرو انوشیروان|انوشیروان]] در این ناحیه؛ سکه زدن [[بهرام چوبین]] (در حدود ۵۹۰ تا ۵۹۱م) به نام خود در این شهر (در زمان شورش بر [[هرمز چهارم|هرمز]])؛ و فرونشاندن شورش پادگان ابرشهر به دست سمبات باگراتونی، از مرزبانان [[خسروپرویز]] ثبت شده‌است.<ref>{{پک|بته‌کن|۱۳۶۸ |ف= ابرشهر |ک= دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ج=۲|ص=۵۵۵}}</ref> نیشابور (ابرشهر) در دوران ساسانی، مرکز ناحیه‌ای گسترده بود که رستاک‌هایی همچون [[ولایت ارغیان|ارغیجان]]، [[ولایت اسفراین|اسپراین]]، [[ولایت جوین|جوین]]، بیهک [[بیهق]]، [[ولایت باخرز|باخرز]]، [[ولایت خواف|خواف]]، [[ولایت زوزن|زوزن]]، [[ولایت جام|زام]] و [[ولایت زاوه|زاوه]] از رستاک‌های آن بودند.<ref>{{پک|قدیانی|١٣٨٥|ک=تاریخ فرهنگ و تمدن ایران در دوره ساسانیان|ص=٢٥}}</ref> مرزبان یا فرمانروای این منطقه، دارای لقب اختصاصی [[کنارنگ]] بود.<ref>{{پک|کریستنسن|١٣٩٣|ک=ایران در زمان ساسانیان|ص=٩٨}}</ref> در این دوران، حاکمانی که از خانواده سلطنت بودند لقب [[شاه]] داشتند و نیشابور یکی از ولایت‌های ۲۶گانهٔ ایران بود که حاکم آن، شاه نامیده می‌شد.<ref>{{پک|پیرنیا|١٣٧٥ |ک=تاریخ ایران باستان |ص=٢٨٤٨-٢٨٤٩}}</ref> در نگاهی کلی؛ نیشابور (ابرشهر) این دوران، یکی از پایگاه‌های فرمانروایی و پایتخت‌های ساسانی است<ref>{{پک|---|١٣٧٥ |ک=تمدن ایرانی؛ اثر چند تن از خاورشناسان فرانسوی |ص=۲۶}}</ref> که به خاطر آتشکدهٔ بزرگ نامدار ''آذر برزین‌مهر'' در ناحیهٔ [[ربع ریوند|ریوند]] زیارتگاه مشهور ایران؛<ref>{{پک| اوشیدری |۱۳۸۶| ک= دانشنامه مزدیسنا؛ واژه‌نامه توضیحی آیین زرتشت |ص=۷۰}}</ref> در جایگاه یکی از مراکز فرهنگی-مذهبی ایران دوره مزدیسنایی نقش‌آفرینی نموده‌است.<ref>{{پک|طاهری|۱۳۸۴|ک=درآمدی بر تاریخ و جغرافیای نیشابور|ص=۵۳–۵۵}}</ref>
 
- '''اقتصاد و فرهنگ:''' شاپور -که از وی به عنوان بانی شهر در دوره ساسانی، نام برده شده- به امور تجارت و اقتصاد، توجهی ویژه داشت؛ او در راستای نیرومندسازی موقعیت اقتصادی ''ابرشهر''، نواحی شمال شرق ایران را -که در سیطرهٔ [[شاهنشاهی کوشان|کوشان]] بود- تصرف نموده و فرمانروایانی -از جمله شاهزاده پیروز- را که پیرو وی بودند، بر این ناحیه نهاد.<ref>{{پک|بهرامی|خرداد و تیر ۱۳۵۶|ف= شهرهای ساسانی|ک= مجله بررسی‌های تاریخی |ص= ۲۴۵}}</ref> به‌طور کلی؛ موقعیت ویژهٔ جغرافیایی نیشابور که در چهارراه ارتباطی شرق به غرب و شمال به جنوب در بخش خاوری ایران قرار گرفته مورد توجه ساسانیان قرار گرفته و از آن به عنوان یکی از سنگرهای استوار در برابر یورش‌های بیگانگان شرق قلمرو امپراتوری و پایگاه برقراری امنیت در جبههٔ شرقی [[جاده ابریشم|راه ابریشم]] بهره بردند. قرارگیری در این مسیر که شاهراه شرق به غرب قلمرو ساسانی به‌شمار می‌رفت؛ رونق شهر را در جایگاه یکی از مهم‌ترین منزلگاه‌ها و باراندازگاه‌های کاروان‌های تجاری فراهم نمود. به گونه‌ای که ساختارهای نظام توسعه‌یافتهٔ اقتصادی از جمله: ''نظام روشمند دریافت [[مالیات]]'' و ''نهاد رسمی ضرابخانه'' (در اندازهٔ یکی از ضرابخانه‌های عمدهٔ دوره ساسانی) در این شهر مستقر گردیدند.<ref>{{پک|لباف خانیکی|بهار و تابستان ۱۳۹۳|ف= تأثیرات متقابل نیشابور و راه ابریشم در دورهٔ ساسانی|ک= مطالعات باستانشناسی |ص= ۹۰–۹۴}}</ref><ref>{{پک|---|بهار و تابستان ۱۳۸۸|ف= نیشابور|ک= پاژ |ص=۱۹۲}}</ref> آثار و میراث هنر و صنعت سفالگری برجای مانده در کهندژ نیشابور نیز نشانگر رونق اقتصادی و زیستگاهی این شهر به عنوان یکی از مراکز عمدهٔ سفالگری شمال شرق ایران در نیمهٔ سده ۴ تا نیمه سدهٔ ۷ میلادی (همزمان با ساسانیان) است.<ref>{{پک|لباف خانیکی|تابستان ۱۳۸۷|ف= سفال‌های ساسانی شمال شرق ایران|ک= مجله علمی - پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران |ص=۱۴۶–۱۴۷}}</ref> در این دوران؛ ''آذر برزین‌مهر''، یکی از سه آتشکده بزرگ و زیارتگاه مشهور ایران ساسانی، در ناحیهٔ [[ربع ریوند|ریوند]] نیشابور شعله می‌کشید<ref>{{پک| اوشیدری |۱۳۸۶| ک= دانشنامه مزدیسنا؛ واژه‌نامه توضیحی آیین زرتشت |ص=۷۰}}</ref> و این بوم، به عنوان یکی از مراکز فرهنگی-مذهبی ایران دوره مزدیسنایی نقش‌آفرینی می‌نمود<ref>{{پک|طاهری|۱۳۸۴|ک=درآمدی بر تاریخ و جغرافیای نیشابور|ص=۵۳–۵۵}}</ref> و برآمدن شخصیت‌هایی همچون [[برزویه پزشک|برزویه]]،<ref>{{پک|سجادی|۱۳۸۱ |ف= برزویه |ک= دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|ج=۱۱|ص=۷۰۶}}</ref> [[مزدک]]<ref>{{پک|سایکس|۱۳۶۲|ک=تاریخ ایران|ج=۱|ص=۶۰۵}}</ref> و آغاز دعوت [[مانی]] و حضور مسیحیان [[نسطوری]] نمودهایی از گونه‌گونی و پویایی فرهنگی و اجتماعی این ناحیه در دوران ساسانی است.<ref>{{پک|رئیس السادات|تابستان ۱۳۶۹|ف= تاریخ شهرهای خراسان؛ نیشابور|ک= مجله تحقیقات جغرافیائی |ص=۳۴۸}}</ref>
 
===دوران اسلامی===
خط ۸۲۴:
 
== منابع ==
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی= --- |نام=| عنوان=تمدن ایرانی؛ اثر چند تن از خاورشناسان فرانسوی|ترجمه=[[عیسی بهنام]] |سال=۱۳۴۲|ناشر=بنگاه ترجمه و نشر کتاب |مکان=تهران}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی= --- |نام=| عنوان=زند وهومن‌یسن و کارنامه اردشیر پایکان|ترجمه=صادق هدایت |سال=۱۳۴۲|ناشر=امیرکبیر |مکان=تهران}}
* {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی = --- |نام = |عنوان =نیشابور |ژورنال = پاژ|شماره = ۵|تاریخ =بهار و تابستان ۱۳۸۸}}
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = استانداری خراسان رضوی | نام = | پیوند نویسنده = | عنوان = فرمانداری ویژه شهرستان نیشابور| ژورنال =وبگاه پورتال استانداری خراسان رضوی | مکان = | ناشر = | دوره = | شماره = | تاریخ = بی‌تا | صفحه = | نام خانوادگی ویراستار = | نام ویراستار = | تاریخ دسترسی = ۱۳۹۷/۰۵/۲۹| پیوند = http://neyshabur.khorasan.ir/| پیوند بایگانی = | تاریخ بایگانی = | پیوند مرده =}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = اعتضادی | نام = لادن | عنوان = نیشابور (ابرشهر)؛ سیر تحول و اصول ساخت و سازمان شهری | دانشنامه = مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران | جلد = اول | سال = ۱۳۷۴ | ناشر = سازمان میراث فرهنگی کشور | مکان = تهران | شابک =}}
خط ۸۸۱:
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=محمدحسین بن خلف تبریزی|نام= |پیوند نویسنده=محمدحسین بن خلف تبریزی|عنوان=[[برهان قاطع]]|دیگران=| سال=۱۳۷۶|ناشر=امیر کبیر|مکان=تهران|شابک = 7-0307-00-694}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=ملکزاده بیانی|نام= ملکه|پیوند نویسنده= ملکه ملک‌زاده بیانی |عنوان=تاریخ سکه؛ از قدیم‌ترین ازمنه تا دوران ساسانیان|دیگران=| سال=۱۳۷۰|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=تهران}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مهستی گنجوی|نام= |پیوند نویسنده= مهستی گنجوی |عنوان=رباعیات مهستی گنجوی|دیگران=| سال=۱۹۸۵م۱۹۸۵|ناشر=یازیچی|مکان=باکو}}
* {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی = نعمتی |نام = بهزاد |عنوان =نام‌شناخت؛ ابرشهر، نیشابور |ژورنال = خراسان‌پژوهی|مکان = |شماره = ۲|تاریخ = پاییز و زمستان ۱۳۷۷}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=یارشاطر|نام=احسان|عنوان=تاریخ ایران؛ از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان|پیوند نویسنده=احسان یارشاطر|دیگران= جان اندرو|ترجمه= حسن انوشه|سال=۱۳۶۸|ناشر=امیر کبیر|مکان = تهران}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=یاقوت حموی|نام=شهاب‌الدین ابی عبدالله محمد|عنوان=معجم البلدان|پیوند نویسنده=یاقوت حموی|سال=۱۹۰۶م|ناشر=مطبعة السعادة|مکان=قاهره}}
{{چپ‌چین}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی= ---|نام=|پیوند نویسنده=|عنوان=Šahrestānīhā ī Ērānšahr: A Middle Persian Text on Late Antique Geography, Epic, and History|ترجمه=Touraj Daryaee|سال=2002|ناشر=Mazda Publishers, Inc|مکان=Costa Mesa, California| زبان=en | کد زبان= en| شابک =1-56859-143-8}}
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = --- | نام = | پیوند نویسنده = | عنوان = The Inscription of Shapur I- SKZ- Chapter 3| ژورنال = Parthian Sources Online|ترجمه= Jake Nabel. Transliteration and transcription by Huyse| تاریخ = 1999| تاریخ دسترسی = 30, August 2018| پیوند = http://parthiansources.com/texts/skz/skz-3/ | پیوند بایگانی = | تاریخ بایگانی = | پیوند مرده =|زبان=en|کد زبان= en}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی= Bosworth | نام= C. Edmund| پیوند نویسنده=کلیفورد ادموند باسورث | عنوان = NISHAPUR i. Historical Geography and History to the Beginning of the 20th Century |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|سال=2010|نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/nishapur-i | تاریخ= September 2010, 17 | تاریخ بازدید =30, January 2017| زبان=en|کد زبان=en}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Choksy| نام = Jamsheed K. | پیوند نویسنده= جمشید چوکسی | ویراستار = Lindsay Jones | عنوان = ATESHGAH| دانشنامه = Encyclopedia of Religion
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/نیشابور»