حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

وضعیت '''حقوق بشر در [[تاریخ جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]]''' هم از جانب ایرانیان و هم از جانب فعالان حقوق بشر، نویسندگان، و سازمان‌های مردم‌نهاد بین‌المللی به انتقاد گرفته شده استشده‌است. در دوران حکومت [[جمهوری اسلامی ایران]]، مجمع عمومی [[سازمان ملل]] به‌جز دو سال، همه ساله، قطعنامه‌ای در مورد نقض [[حقوق بشر]] به‌وسیلهٔ حکومت [[جمهوری اسلامی]]، صادر کرده‌است.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2006/11/061122_mf_unhr.shtml نگرانی سازمان ملل از وضع حقوق بشر در ایران، وبگاه بی‌بی‌سی فارسی]</ref> در قطع‌نامهٔ [[مجمع عمومی سازمان ملل متحد]] به شمارهٔ A/RES/۶۴/۱۷۶ که در فروردین ماه ۱۳۸۹ منتشر شد،<ref>[http://igfm.de/UN-Resolution-Situation-of-human-rights-in-the-Islamic-Republic.1496.0.html متن به فارسی ترجمه شدهٔ قطعنامهٔ شمارهٔ A/RES/64/176 سازمان ملل متحد پیرامون وضعیت حقوق بشر در ایران] وبگاه جامعهٔ دفاع از حقوق بشر در آلمان IGFM</ref> این مجمع ایران را در بسیاری موارد محکوم کرد. از جمله در برخورد دولت با معترضان نتایج [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸)]]. حکومت [[جمهوری اسلامی ایران]] به صورت سختگیرانه‌ای آزادی‌های مدنی از جمله آزادی سخنرانی، [[مطبوعات]]، تجمعات، انجمن‌ها و آزادی‌های شخصی را زیر پا می‌گذارد و در مسیر آزادی‌های مذهبی نیز مانع ایجاد کرده‌است.<ref>[http://www.radiofarda.com/Article/2008/03/12/f4_US_state_human_rights_Iran.html آمریکا: وضعیت حقوق بشر در ایران وخیم تر از گذشته شده‌است، وبگاه رادیو فردا]</ref>

مقامات جمهوری اسلامی اصرار دارند کارگران ایرانی مطالبات صنفی خود را از طریق «خانه کارگر» دنبال کنند، ولی کارگران اعتقاد دارند این تشکیلات جانبدارانه عمل می‌کند و در دفاع از حقوقشان بیشتر سیاست رسمی را به اجرا می‌گذارد. کارگران ایران خود اتحادیه‌های مستقل در صنایع مختلف سراسر کشور ایجاد کرده‌اند که به علت نارضایتی کارگران، از وضعیت نامناسب اقتصادی کشور با استقبال شایان توجهی مواجه شده‌است.

پس از این حادثه در ۸ بهمن [[۱۳۸۴ (خورشیدی)|۱۳۸۴]] مأموران ضد شورش جمهوری اسلامی ایران با دستگیری شماری از اعضا سندیکای شرکت واحد اتوبوسرانی تهران سعی کرده‌اند مانع از اعتصاب آن‌ها شوند. این افراد خواستار آزادی [[منصور اسانلو]]، رئیس هیئت مدیره سندیکای شرکت واحد اتوبوسرانی تهران بودند. اسانلو در پی اعتراضهایاعتراض‌های صنفی بازداشت شد و بیش از هفت ماه در زندان به سر برد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/business/story/2005/12/051225_ra-iran-strike.shtml اعتصاب صدها نفر از کارکنان اتوبوسرانی در تهران] وبگاه بی‌بی‌سی فارسی</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2006/01/060128_ra-busdrivers-strike.shtml برخورد پلیس ضد شورش با کارکنان معترض شرکت واحد تهران] وبگاه بی‌بی‌سی فارسی</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/06/070616_mv-osanloo.shtml اسانلو: سندیکا نیازی به تأیید نهادهای دولتی ندارد] وبگاه بی‌بی‌سی فارسی</ref>

قوه قضائیه حکومت ایران روز ۲۹ مهر ۱۳۹۷ (۲۱ اکتبر ۲۰۱۸) پنج تن از فعالان [[محیط زیست]] بنام‌های طاهر قدیریان، هومن جوکار، سپیده کاشانی، مراد طاهباز و نیلوفر بیاتی را مفسد فی‌ الارض اعلام کرد. این افراد به همراه کاووس سید امامی، سام رجبی و امیرحسین خالقی در بهمن ۹۶ توسط [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] بازداشت شده و مدتهامدت‌ها بدون طرح اتهام در سلول‌های انفرادی محبوس بودند. محمدحسین آقاسی وکیل یکی از متهمین اعلام کرده‌است که این اتهام ثابت نشده و بایستی مدارک کافی ارائه شود.<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/iran/av-45984092 "اتهام فساد فی‌الارض به فعالان محیط‌زیستی باید ثابت شود"]</ref>

در تابستان ۱۳۹۲ انتشار فتاوای [[علی خامنه‌ای]] رهبر ایران درباره‌ [[بهائیان]] نگرانی‌های آنهاآن‌ها را درباره‌ برخورد حکومت با پیروان [[آیین بهائی]] بیشتر کرد.<ref name="bbcpersianx001">{{یادکرد وب|نویسنده =[[مهدی خلجی]] |نشانی = http://www.bbc.com/persian/blogs/2013/08/130828_l44_nazeran_bahai_murder.shtml |عنوان =فتوا، قتل و حقوق شهروندی بهائیان | ناشر =[[بی‌بی‌سی فارسی]] |تاریخ = چهارشنبه 28 اوت 2013|تاریخ بازدید = ۱۶ نوامبر ۲۰۱۸}}</ref> ''دفتر حفظ و نشر آثار خامنه‌ای'' در قسمت [[استفتائات]] بخش ''احکام کافر'' نظر او دربارهدربارهٔ معاشرت و رابطه با پیروان [[دین بهائیت]] را منتشر کرده‌است. خامنه‌ای در این فتوا که به شکل استفتاء (پرسش و پاسخ) منتشر شده دیانت بهائیت را «فرقه گمراه»، «[[نجس]]» و «دشمن ایمان» مسلمانان خواند. خامنه‌ای در این اظهار نظر خود از مسلمانان خواست که از هرگونه ارتباط با بهائیان خودداری کنند.<ref name="tasnimx001">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/02/25/1074539/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B9-%D8%AA%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87-%D8%B6%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA |عنوان = استفتاء از رهبر انقلاب و مراجع تقلید درباره ارتباط با پیروان فرقه ضاله بهائیت | ناشر =[[خبرگزاری تسنیم]] |تاریخ = ۲۵ ارديبهشت ۱۳۹۵ - ۱۰:۲۳ |تاریخ بازدید = ۱۶ نوامبر ۲۰۱۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.asriran.com/fa/news/468104/%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87-%DA%AF%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%A8-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D8%AF |عنوان =آیت‌الله خامنه‌ای: پیروان فرقه گمراه بهائیت محکوم به نجاست هستند/ از هرگونه معاشرت با این فرقه اجتناب کنید | ناشر =[[عصر ایران]] |تاریخ = ۱۴:۲۱ - ۲۵ ارديبهشت ۱۳۹۵ - 14 May 2016 |تاریخ بازدید = ۱۶ نوامبر ۲۰۱۸}}</ref> بهائیان در ایران فاقد امکان تحصیل در دانشگاه یا اشتغال در اداره‌های دولتی هستند و اجازه‌ برگزاری علنی مناسک دینی خود را ندارند.<ref name="bbcpersianx001"/>

اهل سنت در ایران، بیش از ۱۵ هزار مسجد دارند که در حال حاضر در تهران 18 نمازخانه برای اهل سنت وجود دارد.<ref>http://www.irna.ir/fa/News/82944810</ref>[[علی مطهری]] در ماه رمضان سال ۱۳۹۵ شمسی مهمان یکی از این نمازخانه هانمازخانه‌ها بود. فراکسیون اهل سنت در مجلس دهم شورای اسلامی ۱۸ عضو دارد و «[[محمدقسیم عثمانی]]» عضو هیئت رئیسه مجلس ایران است. اهل سنت در ایران دارای چندین انتشارات در تهران کردستان فارس و خراسان رضوی هستند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://www.mehrnews.com/news/3709081| عنوان = شوخی‌های حقوق بشری عربستان با ایران | ناشر = خبرگزاری مهر}}</ref>

در هنگام مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی، بحث دربارهٔ اینکه «آیا دین رسمی کشور باید در قانون اساسی ذکر شود؟» به سود اسلامگرایان شیعه به پایان رسید. در نهایت، اصل ۱۲ قانون اساسی ایران «اسلام و [[شیعه دوازده‌امامی|مذهب جعفری اثنی عشری]]» را به عنوان دین رسمی کشور معرفی کرد و به اینکه دیگر مذهب‌های اسلامی همچون [[حنفی]]، [[مالکی]]، [[شافعی]]، [[حنبلی]]، و [[زیدی]] می‌توانند مطابق فقه خود عمل کنند بسنده شد.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=لاهیجی|کتاب=دموکراسی و حقوق بشر در ایران|سال=2010|فصل=|صفحه=104|جلد=|زبان=en}}</ref> روحانیون دارای نفوذ در آن هنگام با درخواست نمایندگان جامعه‌های غیرمسلمان (همچون یهودیان، بهاییان، و زرتشتیان) مبنی بر به رسمیت شناخته شدن دین‌هایشان به عنوان دین‌های رسمی کشور مخالفت کردند و بر این اصرار کردند که نامسلمانان باید مشمول «ذمه» به‌شمار روند. در نهایت اصل ۱۳ قانون اساسی با تنها ۶ رایرأی مخالف (چهار نماینده غیرمسلمان و دو نماینده دیگر) به تصویب رسید.<ref name="Lahiji105">{{پک|لاهیجی|2010|ک=دموکراسی و حقوق بشر در ایران|ص=105|زبان=en}}</ref> بر طبق این اصل

آزار و ازیت دراویش گنابادی با تخریب حسینیه‌ها و مکانهایمکان‌های عبادی آنان شروع شد و با بازداشت وکلای آن‌ها آقایان دانشجو و مردای … بازداشت گروهی دراویش، حمله به منازل آن‌ها در شهرهای مختلف از جمله منزل دشتی و رحیم‌زاده در کرج و بردن وسایل شخصی و تخریب آن ادامه پیدا کرد هم‌اکنون نیز با ایجاد رعب و وحشت، محروم از حقوق مانند حق تحصیل یا کار در اداره‌های دولتی و غیره می‌باشند.[http://www.majzooban.org/fa/index.php/2016-01-06-22-22-54/3137-2055-دستگیری-سه-درویش-گنابادی-درشهر-کرج]

از ابتدای تشکیل جمهوری اسلامی بین گروه‌های کرد و مقامات جمهوری اسلامی بر سر مسئله خودمختاری کردستان همواره منازعاتی وجود داشته‌است؛ که در این بین برخوردهای شدید در مناطق کرد نشینکردنشین از سوی دولت با معارضان کرد اعم از گروه‌های تجزیه طلب و یا خواهان خودمختار یو یا گروه‌های فرهنگی کرد درگرفته‌است.<ref>ویژه نامه کردستان - چشم‌انداز-ویژه نامه شماره 1 - 2</ref>

پس از ۳ انفجار در سالهایسال‌های [[۱۳۸۴ (میلادی)|۱۳۸۴]] و [[۱۳۸۵ (میلادی)|۱۳۸۵]] دراستان [[خوزستان]] ایران، دادگاه انقلاب با صدور حکمی، اعدام ۱۱ نفر از افراد [[عرب]] را در رابطه با بمب‌گذاری‌ها اعلام داشت. دولت نیروها و دولت‌های خارجی را مسئول این خشونت‌ها دانست. برخی از فعالین حقوق بشر اعلام کرده‌اند که متهمین انفجارها محاکمه منصفانه‌ای نداشتند.<ref>[http://persian.usinfo.state.gov/persian/index/topics/topic_listing_dhr/031708_tr_HR_Report_Iran_Part_1.html گزارش حقوق بشر 2007 - ایران] وبگاه وزارت امور خارجه آمریکا</ref>

حکومت ایران تا سال ۱۳۸۳ داوطلبان کنکور سراسری را موظف می‌کرد تا اعتقادات مذهبی‌شان را اعلام کنند. در فرم مربوط به ثبت نام فقط گزینه‌های [[اسلام]]، [[یهود]]، [[مسیحیت]] و [[زرتشت]] قرار داده شده بود در نتیجه افراد [[بهایی]] فاقد صلاحیت برای تحصیل در دانشگاه‌ها بودند. پس از اینکه این شرط در سال ۱۳۸۳ منتفی شد، دانشجویان بهایی (و پیروان دیگر عقاید) توانستند در کنکور شرکت کنند اما آن‌ها در مراحل بعدی پذیرش و ثبت نام رد شدند تا اینکه در سال ۱۳۸۶ بیش از ۲۰۰ دانش آموز [[بهایی]] اجازه یافتند تا در دانشگاه‌های دولتی تحصیل کنند. در همان سال دو دانش آموز دیگر که به صورت شخصی به دفتر سازمان سنجش و آموزش کشور در تهران مراجعه و پرسش کرده بودند، به [[سازمان دیده بان حقوق بشر]] گزارش دادند که به روشنی معلوم بود که اعتقاد آنهاآن‌ها به آئین بهائیت دلیل عدم دسترسی به نتایج بود. یکی از این دانش آموزان گفت که یک مقام مسئول به وی گفتهگفته‌است است آنهاآن‌ها دستوراتی از «مقامات بالا» داشته‌اند تا امتحانات دانش آموزان بهایی را مورد ارزیابی و سنجش قرار ندهند. دانش آموز دیگر گفت که یکی از مقامات سازمان سنجش آموزش کشور به وی پیشنهاد کرده‌است وی می تواندمی‌تواند نتایجش را دریافت کند به شرط اینکه خانواده‌اش، اعتقاد به بهائیت را انکار کنند.<ref>[http://web.archive.org/web/20071011093129/http://hrw.org/persian/docs/2007/09/20/iran16907.htm ایران: اجازه دهید دانشجویان بهایی از تحصیلات عالی برخوردار شوند] وبگاه دیده‌بان حقوق بشر</ref>

* اواخر مهرماه ۱۳۹۷ بدنبال بازداشت گسترده بهائیان در شهرهای مختلف ایران، سازمان دیدبان حقوق بشر طی گزارشی در مورد آزار و اذیت و بازداشت بهائیان در ایران نوشت که روند دستگیری پیروان آئین بهائیت در جمهوری اسلامی ایران رو به افزایش است و طی دو ماه بیش از ۲۰ نفر از شهروندان بهایی در شهرهای اصفهان، شیراز و کرج دستگیر شده‌اند. چهارشنبه ۲۱ آذر ۱۳۹۷ مجلس نمایندگان آمریکا در قطعنامه جدیدی نسبت به سرکوب اقلیت بهایی توسط جمهوری اسلامی ایران انتقاد کرده استکرده‌است.<ref>[https://ir.voanews.com/a/us-iran/4698721.html مجلس نمایندگان آمریکا در قطعنامه‌ای، فشار بر بهائیان ایران را محکوم کرد]</ref>

* در ماه‌های قبل هم در بعضی از استانهایاستان‌های کشور خبرهایی بود مبنی بر اینکه فرماندهان انتظامی به باغهاباغ‌ها برای جستجوی جشنهایجشن‌های مختلط سرکشی می‌کردند و به همین دلیل دستگیری مردم با دستاویز شرکت در این‌گونه جشنهاجشن‌ها افزایش یافته بود؛ که در برخی موارد شرکت کنندگان در این جشنهاجشن‌ها به شلاق محکوم می‌شدند که موجب عکس‌العمل‌هایی شده بود از جمله در خرداد ماه قبل اجرای ضربه شلاق درمورد ۳۵ نفر از [[دانشجو|دانشجویان]] به همین دلیل اجرا شد که انتقادات و اعتراضاتی رادر پی داشت.

همچنین، روز جمعه، [[۳ تیر]] [[۱۳۹۰]] ([[۲۴ ژوئن]] [[۲۰۱۱]])، روزنامه رسمی اتحادیه اروپا گزارش کرد که کشورهای عضو اتحادیه، سه تن از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران ایران، یعنی [[محمد علی جعفری|جعفری]]، [[قاسم سلیمانی|سلیمانی]]، [[حسین طائب|طائب]] و نیز، چند شهروند و موسسهمؤسسه اقتصادی سوریه را در واکنش به ادامه سرکوب خشونت‌آمیز معترضان سوری توسط [[جمهوری عربی سوریه|حکومت سوریه]] و [[سپاه قدس]] [[جمهوری اسلامی ایران]]، تحریم کرد.<ref>اتحادیه اروپا سه نظامی ایرانی را به اتهام کمک به سرکوب مردم سوریه تحریم کرد، بی بی سی فارسی، ۳۰ تیر ۱۳۹۰ http://www.bbc.com/persian/iran/2011/06/110624_l03_syria_iran_pasdars</ref>

* [[ستاد حقوق بشر]]

* [[اعلامیه جهانی حقوق بشر]]

* [[اعدام دسته‌جمعی زندانیان سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷]]

* [[اعلامیه قاهره درباره حقوق بشر در اسلام]]

* [[کانون مدافعان حقوق بشر]]

* [[اقلیت‌های قومی در ایران]]

* [[قانون کفرگویی در ایران]]

* [[تاریخ جمهوری اسلامی ایران]]

* [[رتبه‌بندی‌های بین‌المللی ایران]]

* [[قوه قضائیه ایران]]

* [[دین در ایران]]

* [[آزادی ادیان در ایران|آزادی دین در ایران]]

* [[حقوق بشر]]