مسجد جامع: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز جایگزینی با اشتباه‌یاب: درب⟸درِ |
Sa.vakilian (بحث | مشارکت‌ها) انتقال از مقاله مسجد جامع اصفهان |
||
خط ۳:
[[پرونده:ایوان مسجد جامع قم 02.jpg|جایگزین=تصویری از مسجد جامع قم|بندانگشتی|250x250پیکسل|تصویری از مسجد جامع قم]]
'''مسجد جامع'''، در معماری دوره اسلامی ایران، به [[مسجد]]ی گفته می‌شده که در هر شهر برای اجتماع مردم توسط حاکمان تأسیس می‌شده و نمازهای گروهی مهم مانند [[نماز جمعه]] و [[نماز عید]] در آن اقامه می‌شده‌است و به همین علت در مقیاس بزرگ‌تر ساخته شده‌است.
مسجد جامع عبادتگاه مسلمانان، مکان گردهمایی‌های سیاسی، اجتماعی و آموزشی آن‌ها و مرکزی برای برگزاری مراسم‌های مذهبی است. جامع در لغت به معنای پیوستن اجزا و گرد آمدن است. ترکیب دو واژهٔ مسجد و جامع به صورت «المسجد الجامع» یعنی مسجدی که برای برگزاری نماز و به ویژه نماز جمعه در نظر گرفته شده‌است و اما «مسجد الجامع» را می‌توان مانند: امر و یوم در نظر گرفت. مسجد جامع در مرکز شهر و در واقع در بخش‌های اصلی بنا می‌شود و نباید آن را با [[مصلی]]، مسجد کبیر و مسجد اعظم یکی دانست. در واقع مکان روبازی است که در خارج از شهر ساخته می‌شود و نمازهای [[عید قربان]] و [[عید فطر|فطر]] در آن برگزار می‌شود. مسجد جامع به این خاطر به این نام خوانده می‌شود که محل برپایی نمازهای جمعه بوده و بزرگی و وسعت آن هیچ دخلی در نامش نداشته. در گذشته مساجدی بود که نمازهای جمعه در آن برپا نمی‌شد اما بزرگی و عظمت خاص خود را داشت که به همین خاطر این مساجد پس از مسجد جامع در درجهٔ دوم قرار می‌گرفتند.
پیش از ظهور اسلام، اعراب [[عربستان پیش از اسلام|عربستان]] برای مذاکرات قبیله‌ای، گرد آمدن قبایل، رئیسان و مناسبات دیگر در مکانی به نام سَقیفه گرد می‌آمدند و در [[مکه]] به آن «دارالنُدوه» می‌گفتند اما پس از ظهور اسلام، [[محمد]] مسجدی را پایه‌گذاری کرد که «مسجد النبی» نام گرفت و پس از ورود نو مسلمانان به شهر و افزایش جمعیت، محمد اجازه داد مساجد دیگری هم در شهر ساخته شود. پس مسجد النبی، مقر رئیس حکومت و مسجد اصلی بود و دیگر مساجد برای عبادت و تعلیم انتخاب شده‌بودند. احتمال دارد واژهٔ مسجد جماعت برای اولین بار توسط [[عمر بن خطاب|عمر]] به کار برده شده‌باشد چرا که روایتی از وی نقل شده که نماز جماعت و مستحبی بر [[عمره|حج عمره]] و مستحبی برتری دارد و در دوران [[علی بن ابی‌طالب|علی بن ابی طالب]] نیز به مسجد [[کوفه]]، مسجد جامع می‌گفتند و از علی بن ابی طالب هم روایتی است که [[اعتکاف]] باید در مسجد جامع برگزار شود؛ پس احتمالاً از همان دوران [[خلفای راشدین|خلفای راشد]] برای مسجد اصلی شهر این نام را برگزیدند. در فتوحات اولیهٔ، مساجد را بسیار کوچک و به همان شیوهٔ مسجد النبی می‌ساختند؛ درواقع آن‌ها معتقد بودند هیچ چیز مثل مسجد نمی‌تواند وحدت مسلمانان را حفظ کند. مساجد اولیه با سقفی به وسیلهٔ حصیر و چوب پوشانده می‌شد و دیواری گلی آن را در بر می‌گرفت. به مرور زمان و با گسترش شهرها، مساجد تغییر شکل دادند. معماران ایرانی از خشت و آجر برای ساخت دیوارها و سقف استفاده کردند؛ به مرور زمان ایوان‌ها، طاق‌های چشمه‌ای، جرزها، ستون‌ها و… اضافه شد.<ref>{{پک|بادکوبه هزاوه|۱۳۹۳|ف=جامع مسجد|ک=دانشنامه جهان اسلام|ص=}}</ref><ref>{{پک|حاتم|۱۳۷۸|ک=معماری اسلامی ایران در دورهٔ سلجوقیان|ص=۴}}</ref>
== کاربردها ==
| |||