فهرست اسکناس‌های ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←اسکناس‌های قاجاری (۱۳۰۴–۱۲۲۹): بهبود متن |
درج متن |
||
خط ۲۴:
'''خط و زبان نوشتاری'''
تمامی اسکناس های رایج این دوره با دو زبان [[زبان فارسی|فارسی]] در رو و [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] در پشت انتشار یافته اند. خط استفاده شده نیز به تقلید از خط رسمی [[امپراتوری عثمانی]] با کمی تغییرات [[خط ثلث]] است اما
{|class="wikitable" style="font-size: 90%; width: 100%"
|-
خط ۳۰۳:
=== طرح های اولیۀ تأیید نشدۀ رضاشاه ===
از ویژگیهای بارز اسکناس های رضاشاه، اهمیت دادن به [[نستعلیق|خط نستعلیق]] برای نگارش، بناهای تاریخی و
{|class="wikitable" style="font-size: 90%; width: 100%"
|-
خط ۴۵۹:
اسکناس های سری سوم با دو [[زبان فارسی]] در رو و [[زبان فرانسوی|فرانسوی]] در پشت، انتشار یافتند؛ در حالیکه اسکناس های سری چهارم تماماً به زبان فارسی بوده بطوریکه ارزش اسکناس با [[عدد]] بر رو و با [[حرف|حروف]] بر پشت آن نقش بسته است.
در دو سری اخیر، اسکناس های ۱۰۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰ و ۱۰۰۰۰ ریالی به ترتیب با عناوین ''یک پهلوی''، ''پنج پهلوی''، ''ده پهلوی'' و ''صد پهلوی'' نیز نامگذاری شده اند که می تواند حاکی از معادل سازی آنها با سکه های طلای ضرب شده در این دوره باشد. بدین ترتیب اسکناس ۱۰۰ ریالی معادل ۸/۱۳ گرم طلا با درجۀ خلوص ۰/۹۰۰ بوده است.{{وسط‌چین}}
{|class="wikitable" style="font-size: 90%; width: 100%"
|-
خط ۵۶۴:
=== سری ۱۳۲۳ ===
اسکناس های محمدرضاشاه تنها در این سری تک زبانه (فارسی) بوده و در سری های بعد به دو زبان (فارسی و انگلیسی) انتشار یافته اند.{{وسط‌چین}}
<gallery widths="300px" heights="300px" perrow="3">
Image:Mohammad reza 5 R 1944.jpg|پنج ریالی - پشت اسکناس تصویر آرامگاه [[دانیال]]
خط ۵۷۹:
=== سری ۱۳۲۷ ===
در این سری تنها نام بانک ملی ایران با حروف لاتین در پشت اسکناس درج شده و از تغییر اعداد به نوشتار لاتین اثری نیست.{{وسط‌چین}}
<gallery widths="300px" heights="300px" perrow="3">
Image:Mohammad reza 10 R 1948.jpg|ده ریالی - پشت اسکناس تصویر [[سیمرغ]] ساسانی در [[طاق بستان]]
خط ۵۹۳:
=== سری ۱۳۳۰ ===
در این سری علاوه بر درج نام بانک ملی ایران با حروف لاتین ارزش اسکناس نیز با حروف انگلیسی درج گردیده اما ابتدا واحد پول و سپس مقدار آن چاپ گردیده (RIALS 10) که از نظر دستور زبان انگلیسی صحیح نیست.{{وسط‌چین}}
<gallery widths="300px" heights="300px" perrow="3">
Image:Mohammad reza 10 R 1951.jpg|ده ریالی - پشت اسکناس عنوان: ''مهر سلطنتی [[داریوش کبیر]]''
خط ۶۳۱:
* اسکناس‌های ۱۰ ریالی و ۲۰ ریالی در سری ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۳ همانند سری ۱۳۳۷ است.
*از این سری به بعد نام بانک مرکزی ایران جایگزین نام بانک ملی ایران گردید.
{{وسط‌چین}}
سطر ۶۸۵ ⟵ ۶۸۶:
=== اسکناس‌های یادبودی ===
این اسکناس ها متعلق به سال های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۵ بوده اند. در این اسکناس ها طریقه نوشتار ارزش پول به زبان انگلیسی اصلاح گردید و مقدار مقدم بر واحد پول قرار گرفت.[[پرونده:50 rials of second Pahlavi for 2500 years of Persian empire (front).jpg|وسط|بندانگشتی|600x600پیکسل|نگاره روی ۵۰ ریال سری دهم (پرتره محمدرضا شاه پهلوی) - یادبود
[[پرونده:50 rials of second Pahlavi for 2500 years of Persian empire (rear).jpg|وسط|بندانگشتی|600x600پیکسل|نگاره پشت ۵۰ ریال سری دهم (پیشکش به کشاورز) - یادبود
[[پرونده:100 rials of second Pahlavi for 2500 years of Persian empire (front).jpg|وسط|بندانگشتی|600x600پیکسل|نگاره روی ۱۰۰ ریال سری دهم (پرتره محمدرضا شاه پهلوی) - یادبود
[[پرونده:100 rials of second Pahlavi for 2500 years of Persian empire (rear).jpg|وسط|بندانگشتی|600x600پیکسل|نگاره پشت ۱۰۰ ریال سری دهم (سپاه دانش، ترویج و آبادانی، بهداشت) - یادبود
[[پرونده:100 Commemorative 1355.jpg|وسط|بندانگشتی|600x600پیکسل|نگاره روی ۱۰۰ ریال سری سیزدهم (پرتره رضاشاه و محمدرضا پهلوی) - یادبود پنجاهمین سال شاهنشاهی پهلوی]]
[[پرونده:۱۰۰ ریال ایران یادبود ۲۵۳۵.jpg|وسط|بندانگشتی|600x600پیکسل|نگاره پشت ۱۰۰ ریال سری سیزدهم (مهر شاهنشاهی) - یادبود پنجاهمین سال شاهنشاهی پهلوی]]
سطر ۷۱۵ ⟵ ۷۱۶:
مُهر زدن بر روی اسکناس یا تمبر را سورشارژ می‌نامند. سورشارژها رنگ‌های مختلفی مانند سیاه، قهوه‌ای یا سبز دارند که هریک از رنگ‌ها ارزش خاص خود را دارد. البته بی‌دقتی‌های زیادی هم در هنگام زدن مهر سورشارژ روی اسکناس‌ها ایجاد شده است که خود این اشتباهات به نوعی ارورهای سورشارژ محسوب شده و گاه موجب قیمتی شدن یک اسکناس شده است.
وقتی یک نظام حکومتی تغییر می‌کند روی تصویر سورشارژ می‌زنند. در اسکناس های زیر، عکس زمینه در زیر
{| class="wikitable"
|+
سطر ۹۴۷ ⟵ ۹۴۸:
=== سری اسکناس‌های انقلابی (۱۳۷۱–۱۳۶۰) ===
سری اسکناس‌های انقلابی اسکناس‌هایی است که از سال ۱۳۶۰ شروع به چاپ شد و در سال ۱۳۷۱ دیگر چاپ نشد. مقدار این اسکناس‌ها [[۱۰۰ ریالی ایران|۱۰۰ ریالی]]، [[۲۰۰ ریالی ایران|۲۰۰ ریالی]]، [[۵۰۰ ریالی ایران|۵۰۰ ریالی]]، [[۱٬۰۰۰ ریالی ایران|۱٬۰۰۰ ریالی]]، [[۲٬۰۰۰ ریالی ایران|۲٬۰۰۰ ریالی]]، [[۵٬۰۰۰ ریالی ایران|۵٬۰۰۰ ریالی]]، و [[۱۰٬۰۰۰ ریالی ایران|۱۰٬۰۰۰ ریالی]] می‌باشد. نخستین اسکناس ۲۰۰۰ ریالی ایران در این سری دیده می شود. همچنین برای نخستین بار بود که تصاویر مکان هایی از سایر کشورها ([[کعبه]] و [[قبةالصخره|قبة الصخرة]]) بر روی اسکناس های ایران نقش بست و عنوان "''بانک مرکزی ایران"'' به "''بانک مرکزی جُمهوری اسلامی ایران"''تغییر کرد.
{|class="wikitable" style="font-size: 90%; width: 100%"
|-
سطر ۱٬۱۷۶ ⟵ ۱٬۱۷۷:
== ایران چک (تراول) ==
چک واژهای فارسی مربوط به دوره [[شاهنشاهی هخامنشی|هخامنشیان]] به معنی برگه تاریخ‌دار و دارای ارزش مالی است و گاهی به معنی قباله، منشور و عهدنامه نیز به کار برده میشود که واژه عربی آن صک و جمع آن [[صکوک]] است. این برگه ها جایگزین برگه های بهاداری نظیر چک طلائی، چک در گردش و ایرانچک بانکها شده اند که تا پیش از انتشار آنها در سال ۱۳۸۷ توسط بانک مرکزی، توسط هر یک از بانکهای عامل ایران و با نام خودشان چاپ و منتشر میگردید.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=چک‌پول چگونه در بازار ایران جا باز کرد؟+تصاویر- اخبار اقتصادی - اخبار تسنیم - Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/03/31/772199/%DA%86%DA%A9-%D9%BE%D9%88%D9%84-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1|وبگاه=خبرگزاری تسنیم - Tasnim|بازبینی=2019-05-22|کد زبان=fa}}</ref>
بانک مرکزی در این سال به منظور مقابله با تبعات منفی انتشار چک‌پول بانکها وارد عمل شد و از تاریخ ۱۳۸۷/۵/۲۵ ایرانچک ۵۰۰ هزار و یک میلیون ریالی بانک مرکزی جایگزین بانکچک و ایرانچک بانکها شد. در دی ماه سال ۱۳۸۹ به دلیل ایرادات نهادهای نظارتی ایرانچک یک میلیون ریالی بانک مرکزی جمع‌آوری ولی در اسفند ماه سال ۱۳۹۲ انتشار آن ازسرگرفته شد.
در تعریف این برگه آمده: ایرانچک چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هر یک از شعب تمامی بانکهایی که با یکدیگر قرارداد دارند یا توسط نمایندگان و کارگزاران آنها پرداخت میشود.
این تعریف بعدها به این صورت اصلاح شد: ایرانچک، چکی است که توسط بانک مرکزی چاپ و منتشر شده و توسط تمامی مؤسسات اعتباری صادر و وجه آن در هر یک از شعب مؤسسات اعتباری پرداخت میشود.
با تعریف اخیر، ایران چک عملاً کارکرد یک اسکناس را پیدا کرد. مجوز انتشار ایران چک در ابتدا توسط هیأت وزیران صادر شد. از سال ۱۳۸۹ این موضوع هر سال در لایحه بودجه گنجانده میشود و با تصویب نمایندگان مجلس و شورای نگهبان جنبه قانونی پیدا می‌کند.<ref name=":1" />
اصطلاح تراول که در زبان انگلیسی به معنی مسافرت و برگرفته از چک مسافرتی است هنوز به اشتباه به این اسکناس ها اطلاق می شود.
در این اسکناس ها سعی شده است تا به نوعی چهار صفر از واحد پول حذف گردد؛ یعنی بر روی اسکناس ۵۰۰،۰۰۰ ريالی عدد 50 و بر روی ۱،۰۰۰،۰۰۰ ريالی عدد 100 دیده میشود که در هر دو مورد این اعداد با نوشتار انگلیسی بر روی اسکناس درج شده اند.
{| class="wikitable" style="font-size: 90%; width: 100%"
|-
| |||