منابع اطلاعاتی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
FreshmanBot (بحث | مشارکتها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی |
FreshmanBot (بحث | مشارکتها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی |
||
خط ۵:
== ''مقدمه'' ==
ارزیابی منابع اطلاعاتی در حقیقت پاسخ به این سؤال است که آیا یک [[کتاب]] خاص، یک عنوان [[مجله]] یا هر منبع اطلاعاتی دیگر با عنوان و مشخصات خاص، ارزش تهیه و خرید را دارد یا نه؟ بهطور کلی، معیار ارزش هر منبع بر مبنای محتوا، مرتبط بودن، سودمندی و هزینه میباشد. تعیین معیارها جهت انتخاب و خرید، برای مسئول مجموعهسازی بسیار مفید و ارزنده است. ارزیابی منابع اطلاعاتی بهتر است توسط کمیتهٔ انتخاب صورت پذیرد و معیارهای آن مکتوب در اختیار آنها قرار گیرد. هر یک از معیارهای ارزیابی در تمامی انواع منابع اطلاعاتی و موضوعات اهمیت یکسانی ندارند. برای مثال؛ در مورد اطلاعات تجاری، سرعت روزآمد کردن بسیار اساسی و مهم است، در حالی که برای اطلاعات علمی [[صحت و اعتبار علمی منابع]] ارزش بیشتری دارد. بهطور کلی، معیارهای انتخاب با توجه به [[سیاستهای مجموعهسازی کتابخانه]] و نوع منابع اطلاعاتی اهمیت و اعتبار متفاوتی دارند. از نکتههای بسیار اساسی که یک کتابدار خوب باید همواره در نظر داشته باشد این است که هر چند در ارزیابی و انتخاب منابع اطلاعاتی، به دلیل محدودیتهای مختلف، ممکن است تمام منابع اطلاعاتی مورد درخواست خریداری نشوند، اما وی باید احساس مسئولیت کند و فراموش نکند که برای همان منابع مردود شناخته شده، متقاضی وجود داشتهاست. بنابراین، باید از طریق روشهای مختلف از قبیل [[امانت بین کتابخانه ای]]
== ''محتوای مرتبط و مناسب'' ==
معیار اصلی انتخاب هر منبع اطلاعاتی، محتوای مرتبط و مناسب با [[اهداف مجموعه سازی]] است. در صورتی که این ملاک در مورد یک منبع خاص صادق نباشد بررسی بقیهٔ ملاکهای انتخاب بیهوده است. به عبارت دیگر، بررسی سایر ملاکهای انتخاب زمانی شروع میشود که ارتباط موضوعی منبع با اهداف مجموعهسازی کتابخانه ثابت شود. در غیر این صورت بررسی سایر ملاکها بیهوده خواهد بود. پس از ارتباط موضوعی باید ارزش محتوایی آن ارزیابی شود. در صورتی که مدرکی محتوای مرتبط و مناسبی داشته باشد، میتوانیم سایر ملاکهای ارزیابی را بررسی کنیم و تصمیم نهایی را اخذ کنیم. در صورت ناتوانی کتابخانه برای خرید چنین مدرکی، بهتر است از طریق روشهای دیگر مانند امانت بین کتابخانه ای، [[اشتراک منابع]] آن را در اختیار [[متقاضیان کتابخانه]] قرار داد.
خط ۱۱:
یکی از مهمترین عوامل انتخاب، [[هزینه خرید منابع اطلاعاتی]] است. شاید اگر کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی بودجه نامحدودی برای خرید منابع اطلاعاتی مورد نیاز داشتند، انتخاب و بررسی معیارهای آن حساسیت ویژهای نداشت، اما کمبود منابع مالی از یک طرف و حجم زیاد [[انتشارات]] از طرفی دیگر امکان تهیه تمامی منابع اطلاعاتی مورد نیاز کتابخانهها را با مشکل جدی مواجه ساخته است. از این جهت کتابخانهها به ناچار باید به قیمت بیش از پیش توجه نمایند و منابعی را تهیه کنند که با کمترین هزینه بیشترین سودمندی را داشته باشد. بدیهی است منابع اطلاعاتی بسیاری در حوزههای موضوعی مورد نیاز کتابخانهها در بازار موجود است. اما تهیه تمامی این منابع مقدور نیست. حذف بعضی از عناوین هم دلیل بر بیارزش بودن آن نیست، بلکه با بودجه محدود، تنها تهیه بخشی از منابع اطلاعاتی مورد نیاز امکانپذیر است. بنابراین با توجه به اولویت کتابخانه باید انتخابی درست و اصولی داشت تا بیشترین منافع از آن سازمان گردد.
== ''تاریخ نشر'' ==
یکی از مهمترین عوامل انتخاب و تهیه منابع اطلاعاتی تاریخ نشر میباشد. در مورد [[آثار تحقیقی]]
فیزیک ۵/۴ سال،
خط ۱۹:
زمینشناسی ۸/۱۱ سال،
ممکن است اثری در زمان انتشار، اعتبار علمی خوبی داشته باشد، اما با گذشت چند سال اعتبار آن از بین رفته باشد، یا کتاب مناسب تری در آن زمینه منتشر شده باشد. برای مثال؛ امروزه زمان اعتبار علمی کتابها ی حوزه فناوری اطلاعات به مراتب پایینتر از نمونههای فوق هستند. زیرا یافتههای جدید به سرعت اعتبار اثر قبلی را زیر سؤال
== ''نویسنده'' ==
اعتبار و شهرت یک نویسنده میتواند عامل بسیار مهمی برای انتخاب منابع اطلاعاتی باشد. برای مثال؛ کتاب داستانی که نویسندهٔ آن تألیفات زیاد، خوب و شناخته شدهای دارد احتمالا بهتر از داستانی است که نویسندهٔ آن شناخته شده نباشد. قابل ذکر است که شهرت یک فرد در یک زمینه، بخصوص در حوزههای علمی، نباید مانع بررسی علمی سایر آثار گردد. زیرا بعضی از نویسندگان به دلایلی ممکن است اعتبار کاذب به دست آورده باشند، یا از اعتبار خود در بخشهای دیگر در حوزهٔ دیگر استفاده میکنند. امروزه بخشهای مختلف هر علم به اندازهای تخصصی شدهاند که هر فرد تنها در زمینههای خاص و محدودی میتواند مدعی تجربه، تخصص و اعتبار علمی باشد. برای مثال؛ [[رشته ی کتابداری و اطلاع رسانی]] از بخشهای مختلفی مانند خدمات مرجع، سازماندهی اطلاعات و مجموعهسازی تشکیل شدهاست که هر کدام از آنها مجدداً به زیر بخشهای مختلفی تقسیم میشوند. چکیده نویسی، [[نمایه سازی]]
== ''ناشر'' ==
خط ۲۷:
== ''سطح'' ==
برای ارزیابی یک منبع اطلاعاتی باید به سطح علمی آنها توجه ویژهای کرد. یعنی منابعی را انتخاب کنیم که متناسب با سطح علمی مراجعان و جامعه کتابخانه باشد. برای مثال؛ با توجه به اینکه سطح علمی مراجعان [[کتابخانه ی آموزشگاهی]] با [[کتابخانه ی تحقیقاتی]] کاملاً متفاوت است، انتخاب یک واژه نامهٔ عمومی مختصر برای کتابخانهای آموزشگاهی کفایت میکند، اما در کتابخانهای تحقیقاتی باید
== ''نمایه، کتابنامه و فهرست مندرجات'' ==
[[نمایه]] ی خوب و کتابنامهٔ انتهای کتاب شاخص دیگری برای ارزیابی منابع اطلاعاتی محسوب میشود. میزان منابع و مآخذ استفاده شده تا حدودی نشان دهندهٔ مطالعهٔ همه جانبهٔ نویسنده در تألیف اثر میباشد. یک نمایه و فهرست مندرجات خوب ابزار مناسبی برای بازیابی اطلاعات متن اصلی نیز میباشد.
خط ۳۶:
یکی از عوامل ارزیابی در انتخاب منابع اطلاعاتی، صحافی مناسب آنها – بخصوص مراجعی که بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند – میباشد. در شرایطی که خرید کتاب برای کتابخانه، به جای مجموعهٔ شخصی، مورد نظر باشد و از آن اثر چاپهای متعددی نیز موجود باشد، انتخاب بهترین نوع صحافی توصیه میشود.
== ''تصاویر'' ==
در مورد کتابهای تصویری و هنری مانند [[اطلسهای پزشکی]]
== ''صفحه آرایی'' ==
کیفیت خوب حروف چینی، نوع کلمات، اندازه کلمات و رنگ آن، فاصلهٔ سطرها،
== ''منابع'' ==
|