اتابکان لر کوچک: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Atabakan lor kochak.png|بندانگشتی|چپ|220px|گستره حکومت اتابکان [[لر کوچک]] و اتابکان [[لر بزرگ]]]]

'''اتابکان لر کوچک''' نام سلسله‌ای لُر است که گروهی از محققین آن‌ها را لُرتبار <ref>{{یادکرد وب|نویسنده = ابوالفضل خطیبی |نشانی =https://cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3893|عنوان =اتابکان لرستان | ناشر = [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]|تاریخ =|تاریخ بازدید=}}</ref> می‌داند و [[دانشنامه ایرانیکا]] تنها به شرح وقایع پرداخته و تبار آن‌ها را معلوم نساخته <ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/atabakan-e-lorestan |عنوان =ATĀBAKĀN-E LORESTĀN | ناشر = دانشنامه ایرانیکا|تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۵ فوریه ۲۰۱۷}}</ref> و گروهی دیگر از محققین مانند [[عباس اقبال آشتیانی|عباس اقبال]] مورخ نامدار ایرانی در کتاب [[تاریخ مغول (کتاب)|تاریخ مغول]] در مبحث [[لر کوچک]] پنجمین اتابک [[لر کوچک]] را [[مردم کرد|کردتبار]] دانسته و در ص ۴۵۰ نوشته است : " '''[[حسام الدین خلیل بن بدر بن شجاع الدین خورشید|حسام الدین خلیل]] بار دیگر به لرستان آمد و با عزالدین گرشاسف که خواهر شهاب الدین سلیمانشاه ایوایی از روسای معتبر کرد را داشت به جنگ پرداخت و عزالدین را مغلوب ساخت ولی گرفتار جنگ با سلیمانشاه ایوایی گردید و بین این دو امیر [[مردم کرد|کرد]] محاربات بسیار اتفاق افتاد''' " <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=عباس اقبال|کد زبان=Fa|تاریخ=|وبگاه=کتابخانه دیجیتال نور|نشانی=https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14891/2/520|صفحه=ص ۴۴۹ و ۴۵۰|عنوان=کتاب تاریخ مغول : مبحث لر کوچک - اتابکان لر کوچک کردتبار هستند}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ مغول|نام خانوادگی=اقبال آشتیانی|نام=عباس|ناشر=انتشارات امیرکبیر|سال=۱۳۸۸|شابک=978-964-00-0636-8|مکان=تهران|صفحات=۴۵۰}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نویسنده=|نام=|کد زبان=fa|تاریخ=|وبگاه=ویکی پارسی|نشانی=https://www.parsi.wiki/fa/wiki/topicdetail/cfe89fbdec4d4e408b1d37c233f26c07|عنوان=اتابکان لرستان|بازبینی=}}</ref> که این خود دلیلی بر [[مردم کرد|کردتبار]] بودن اتابکان لر کوچک می‌باشد . این سلسله بین سال‌های ۵۸۰ تا ۱۰۰۶(ه. ق) در [[لرستان]] و بخش‌هایی از استان‌های ایلام و همدان و خوزستان و مرکزی و کرمانشاه (ناحیه [[لر کوچک]] ) فرمانروایی می‌کرده‌اند. پایتخت این دودمان شهر [[شاپورخواست]] (خرم آباد کنونی) و مقر فرماندهی شان قلعه[[قلعه فلک الافلاک|فلک‌الافلاک]] بود.

[[شاپورخواست|فرمانروایان]] این دودمان از فرزندان [[شجاع‌الدین‌خورشید]]، بنیان‌گذاربنیانگذار فرمانروایی [[لر کوچک]] بوده‌اند.[[حسام الدین خلیل بن بدر بن شجاع الدین خورشید|حسام الدین خلیل]] پنجمین اتابک لر کوچک در کتاب [[الحوادث الجامعه]] متعلق به [[ابن فوطی]] کتابدار رصد خانه مراغه و مورخ سده ۷ و ۸ ه.ق [[مردم کرد|کردتبار]]<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|نشانی=https://books.google.com/books?id=yURwDwAAQBAJ&pg=PT121&lpg=PT121&dq=%D8%B0%D9%83%D8%B1+%D9%82%D8%AA%D9%84+%D8%AE%D9%84%D9%8A%D9%84+%D8%A8%D9%86+%D8%A8%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D8%AF%D9%8A&source=bl&ots=PRpFr80cQV&sig=ACfU3U22YXWkTccSb4kXic5JZqV80AADkw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi-ioPYjYngAhXQwKQKHX6YD0gQ6AEwC3oECAkQAQ#v=onepage&q=%D8%B0%D9%83%D8%B1%20%D9%82%D8%AA%D9%84%20%D8%AE%D9%84%D9%8A%D9%84%20%D8%A8%D9%86%20%D8%A8%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D8%AF%D9%8A&f=false|عنوان=الحوادث الجامعة والتجارب النافعة في المائة السابعة|نام خانوادگی=الرازق|نام=ابن الفوطي/كمال الدين عبد|تاریخ=2003-01-01|ناشر=Dar Al Kotob Al Ilmiyah دار الكتب العلمية|شابک=9782745134424|زبان=ar}}</ref> ذکر گردیده است که به دلیل خارج شدن از فرمان خلیفه (عباسی) و پیوستن به مغولان به دست سلیمانشاه ایوایی کشته می‌شود.<ref name=":0" /><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=ابن فوطی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=کتابخانه دیجیتال نور|نشانی=https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6418|صفحه=ص ۱۵۵|عنوان=کتاب الحوادث الجامعه - ذکر قتل خلیل بن بدر الکردی}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=ابن فوطی|کد زبان=Fa|تاریخ=|وبگاه=کتابخانه دیجیتال نور|نشانی=https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34971|صفحه=ص ۱۲۱|عنوان=کتاب الحوادث الجامعه - ذکر قتل خلیل بن بدر کرد - ترجمه فارسی}}</ref> واپسین فرمانروای لر کوچک [[شاه وردی خان]] به دست [[شاه عباس یکم]] [[صفویان|صفوی]] شکست خورد و فراری شد و دودمان اتابکان لر کوچک دست نشانده حکومت مرکزی صفویان شده و عنوان والیان لرستان را به دست آوردند.<ref>دائرةالمعارف فارسی، ج. ۲، ص. ۲۴۹۲</ref><ref name="autogenerated1">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.mibosearch.com/Dictionary.aspx?wId=18225&DicName=dehkhoda&word=اتابکان+لرستان |عنوان =اتابکان لر کوچک | ناشر =میبو سرچ |تاریخ = |تاریخ بازدید =۶ آبان ۱۳۸۹|زبان=فارسی}}</ref><ref name="autogenerated1" /><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.tebyan-lorestan.ir/sub.aspx?id=92 |عنوان =لرستان در دوره اتابکان لر کوچک | ناشر =تبیان لرستان |تاریخ = |تاریخ بازدید =۶ آبان ۱۳۸۹|زبان=فارسی}}</ref>

شجاع الدین خورشید دومین حاکم ایرانی پس از حمله اعراب و فروپاشی [[شاهنشاهی ایران]] است که برای خود از عنوان [[شاهنشاه]] (در لری: شینشا) استفاده کرد؛ نخستین نفر، [[عضدالدوله دیلمی]] بود. هم‌اکنون آرامگاه او در جنوب شهر خرم آباد در منطقه گوشه شینشا قرار دارد.

☆[[جنگروی]] از طوایف زاگرس‌نشینزاگرس نشین و بنیان ‌گذار [[اتابکان]] لر کوچک بودند شجاع الدین خورشید که خود را از این طایفه میدانست توانست با کمک طوایف لرستان و ایلام ادعای استقلال کتد و طولانی ‌ترین حکومت ایرانی بعد از اسلام و دومین حکومت طولانی ایرانی بعد از اشکانیان را بنا نهد.[۲۴]

== پیدایش اتابکان لر کوچک ==

در واپسین سال‌های حکومت [[سلجوقیان عراق عجم]] بر نیمه غربی ایرانی، شجاع الدین خورشید از امرای [[لر]] تبار ارتش سلاجقه که در لرستان در خدمت حسام الدین شوهلی بود، با استفاده از ضعف و فترت دودمان سلجوقی دست به یکپارچگی طوایف ولایت لر کوچک زد و حکومتی مستقل از سلاجقه و خوارزمشاهیان بنیان نهاد.

خلفای عباسی هرگز حاضر به رسمیت شناختن فرمانروایان این دودمان نشدند و به این ترتیب در بحبوحه [[حمله مغول به ایران]] ، لرستان دارای حکومتی مستقل بود که از موج اول و دوم حملات مغول مصون ماند. در فاصله زمانی بین موج دوم تا موج سوم حملات مغول، [[جلال‌الدین خوارزمشاه]] که از هند برگشته بود، در لرستان به استراحت و تجدید قوا پرداخت اما چون خلیفه عباسی برای نابودی او و اتابکان لرستان سپاهی اعزام کرده بود، از لرستان خارج شد و به سوی آذربایجان رفت.

* [[حسام الدین خلیل بن بدر بن شجاع الدین خورشید|حسام الدین خلیل بن بدربن ''(شجاع الدین خورشید)'']] تا۶۴۰