|
|پانویس=
}}
'''زابُل'''، یکی از شهرهای ایران در [[استان سیستان و بلوچستان]] است. این شهر مرکز [[شهرستان زابل]] است. فرمانداری زابل در سال ۱۳۹۲ به فرمانداری ویژه و معاونت استانداری ارتقاء یافت. زابل جعلی (دوزابلستان) روستادر حسینقدیم آباد([[سکستان]] نصرآبادیا سابق[[سجستان]] که بهم پیوسته([[سیستان]]) و شهر[[نیمروز]] نامیده شدندمی‌شد. محلی که امروز زابل نامیده میشود و سابقا حسین اباد نصراباد نامیده میشد در گذشته زمین‌هایی با تپه‌هایی از سبزه زارها و رسوبات دریایی بوده {{مدرک}} که قسمتی ازآن در مسیر رودخانه [[هیرمند]] قرار داشته‌است. با کم شدن آب رودخانه بر وسعت خشکی‌های اطراف آن افزوده شد و با اتصال این منطقه به روستای حسین‌آباد، آبادی بزرگی تشکیل گردیده‌است. بعدها تأسیس پادگان نظامی بر اهمیت آن افزوده‌است. در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی بر طبق مصوبه هیئت وزیران، آن آبادی را زابل نامیدند و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به مرکز سیستان تبدیل شد. زابل بیشتر آثار تاریخی و باستانی را در استان به خود اختصاص داده‌است {{مدرک}} -یکی از پربارترین این آثار تاریخی زابل شهر سوخته سیستان با تمدن چندین هزار ساله در ۵۶ کیلومتری زابل واقع شده‌است. [[سازمان بهداشت جهانی]] زابل را آلوده‌ترین شهر دنیا در سال ۲۰۱۶ نامید.<ref name="miles">{{cite news |last= Miles|first= Tom|date= May 12, 2016|title= Iranian, Indian cities ranked worst for air pollution|url= http://uk.reuters.com/article/us-health-airpollution-idUKKCN0Y30AZ|newspaper= [[Reuters]]|access-date= February 14, 2017}}</ref>
== موقعیت جغرافیایی ==
== علت نامگذاری و تاریخچه ==
<ref>رزم‌آرا، فرهنگ جغرافیای ایران، ج۸، ص۲۱۶؛ ایران، وزرات کشور، کتاب جغرافیا و اسامی دهات کشور، ج۲، ص۵۰۵؛ کیهان، ج۳، ص۴۴۶و۴۴۷</ref>
شهرستان زابل در قدیم حسین آباد نصراباد خوانده میشد.اسم زابل در واقع نومولودی شصت ساله است که زمان رضاخان برای جعل و تحریف تاریخ منطقه به این اسم نامگذاری شد و زابل اصلی در خاک افغانستان است مه فرسنگها کیلومتر از زابل جعلی در خاک ایران فاصله دارد و به نام ولایت زابل شناخته میشود که در شرق ولایت نیمروز قرار دارد
سیستان و زابلستان از لحاظ نزدیک بودن فرهنگی و تاریخی با نام‌های یکدیگر شناخته می‌شدند به همین دلیل از دیرباز سیستان را با نام‌های زابلستان نیز یاد می‌کردند.
شهرستان زابل در قدیم حسین آباد نصراباد خوانده میشد.نومولودی شصت ساله است که زمان رضاخان برای جعل و تحریف تاریخ منطقه به این اسم نامگذاری شد محلی که امروز زابل نامیده میشود بیش ازآن زمین‌هایی با تپه‌هایی از رسوبات دریایی بود که قسمتی از آن درمسیر رودخانه قرار داشت با کم شدن آب رودخانه بر وسعت خشکی‌های اطراف آن افزوده شد و بااتصال این منطقه به روستای حسین‌آباد، آبادی بزرگی تشکیل گردید. بعدها تأسیس پادگان نظامی بر اهمیت آن افزود. در سال ۱۳۱۴ شمسی طبق تصویب‌نامه هیئت وزیران، آن آبادی را زابل نامیدند و در سال ۱۳۱۶ شمسی به مرکز شهرستان تبدیل شد. از ارتفاعات مهم این شهرستان کوه خواجه و قلعه رستم است که درغرب زابل قرار دارد. در فراز این کوه تصویری از رستم پهلوان که گرزی دو سر دردست دارد، نقش بسته‌است.ref>رزم‌آرا، فرهنگ جغرافیای ایران، ج۸، ص۲۱۶؛ ایران، وزرات کشور، کتاب جغرافیا و اسامی دهات کشور، ج۲، ص۵۰۵؛ کیهان، ج۳، ص۴۴۶و۴۴۷</.
شهرستان زابل در قدیم حسین[[سیستان]] آبادو نصراباد[[نیمروز]] و… خوانده میشد.نومولودی شصت ساله است که زمان رضاخان برای جعل و تحریف تاریخ منطقه به این اسم نامگذاری شد محلی که امروز زابل نامیده میشود بیش ازآن زمین‌هایی با تپه‌هایی از رسوبات دریایی بود که قسمتی از آن درمسیر رودخانه قرار داشت با کم شدن آب رودخانه بر وسعت خشکی‌های اطراف آن افزوده شد و بااتصال این منطقه به روستای حسین‌آباد، آبادی بزرگی تشکیل گردید. بعدها تأسیس پادگان نظامی بر اهمیت آن افزود. در سال ۱۳۱۴ شمسی طبق تصویب‌نامه هیئت وزیران، آن آبادی را زابل نامیدند و در سال ۱۳۱۶ شمسی به مرکز شهرستان تبدیل شد. از ارتفاعات مهم این شهرستان [[کوه خواجه (شهرستان زابل)|کوه خواجه]] و [[قلعه رستم]] است که درغرب زابل قرار دارد. در فراز این کوه تصویری از رستم پهلوان که گرزی دو سر دردست دارد، نقش بسته‌است. در دامنه‌های جنوبی آن نیز ویرانه‌های بناهای منسوب به دوره [[اشکانیان]] به جا مانده که در زمان خود بسیار با شکوه بوده‌است. زابل امروزی شهری به نسبت توسعه یافته و مجهز به انواع خدمات مورد نیاز جامعه شهری است. در دامنه‌های جنوبی آن نیز ویرا
== مناطق زابل ==
== مردم ==
پیش از ورود و استقرار آریایی‌ها در سیستان در تاریخ ۲۵۰۰ قبل از میلاد نژادهای بومی در این منطقه می‌زیسته‌اند و بعد از آن مردم ساکن در این منطقه شاخه ای از نژاد آریایی هستند که بهتر از سایر نقاط زبان و خصوصیات کلی ایرانیان دوره هخامنشی را حفظ کرده‌اند. این قوم نجیب قرن هاست که در این خاک مقدس زندگی نموده‌اند و در واقع نژاد آریا تکامل خود را در دشت سیستان طی نموده‌است.
بلوچها ساکنان بومی و اصیل حسین آباد قدیم یا زابل فعلی میباشند
بلوچهای این منطقه طوایفی اند که نصف افراد این طوایف در مناطق همجوار با زابل فعلی یعنی مناطق شمال غربی و مرکزی بلوچستان شرقی مانند نوشکی و چاغی و خاران منطقه نیمروز در افغانستان و مناطق مرکزی بلوچستان زاهدان و خاش تا سراوان ساکنن.نصف جمعیت زابل فعلی را بلوچها تشکیل میدهند اگر با ریشه یابی برخی طوایف مثل خمر که طبق اعتراف خودشان در اصل بلوچ و شاخه ای از کمبرانی اند و بعدا اکثرشان فرهنگ بلوچی خودشان را از دست داده و فامیلشان از کمبرانی به خمبر و بعدا خمر تبدیل شد و یا میرهای این منطقه که از نسل میرسهراب(سهراب زهی)برادر میربلوچ و میرغلامشاه فرزندان میرافضل که فرهنگ بلوچی خودشان را از دست داده اند اما با میرها خاش هنوز در ارتباطند،یا دهمرده ها،اکثریت جمعیت این منطقه را بلوچ تشکیل میدهد.تشریح برخی از بلوچهای این منطقه
کشانی ها از بلوچها این منطقه و شاخه ای از آنها با نام کیانی قرن ها حکومت این منطقه دستشان بود،
از دیگر بلوچها این منطقه رئیسی ها یا ملکرئیسی بودند که حکومت مناطقی دستشان بود حدود سیصدسال پیش بخاطر یک وصلتی با سربندی ها که منجر به کشتار و جنگ شد مجبور به مهاجرت از این منطقه و رفتن به شهر جالق سراوان شدن.قلعه مچی(نخل خرما)یا قلعه رستم یادگار رئیسی ها در سیستان فعلی است،شاه منصور،رئیس خسرو،رئیس چاری،رئیس پیروزشاه و رئیس جمال و رئیس عارف و رئیس رستم حاکمان این طایفه اند
از دیگر بلوچها نارویی هستند که سالها حاکمان قدرتمند این منطقه بوده اند.سنجرانی ها از دیگر بلوچها بانفوذ این منطقه اند سردار ابراهیم خان و خانجان سنجرانی از حاکمان این طایفه اند.سارانی ها که شاخه ای از ایل رند هستند و مثل بقیه طوایف بلوچ در یک زمان قدرت و نفوذ زیادی در این منطقه داشته اند شهر دوست محمد فعلی توسط دوست محمد خان سارانی پایه ریزی و ساخته شد
براهویی،رخشانی،ایجباری، رودینی ،ساسولی،صفرزایی،شیخ حسینی،زهروزهی،
سالارزهی،ریگی جلایی،کورد،گرگیچ ،جمالزهی،بامری،
نهتانی.آنشینی،علیزهی.گله بچه.آبیل
از دیگر بلوچهای سیستان فعلی اند
بلوچها تاثیر زیادی روی غیربلوچها این منطقه و جنوب خراسان گذاشته،آنها بسیاری از رسوم بلوچها را تقلید کرده اند.از جمله لباس رند یا همین لباس چین دار برخی کلمات بلوچی و دوچاپی و سه چاپی و یک لٹی یا رقص چوب و زهم ناچ یا رقص شمشیر که این طوایف غیربلوچ که خودشان را فارس میدانند بعلت همجواری با بلوچها این رسومات را برداشته اند و ما بین دیگر فارسها در اصفهان یزد و که با بلوچها همجوار نبودن این رسومات را نمیبینیم
.<ref name=ToolAutoGenRef1 />
اکثریت مردم شهرستان زابل به لهجه محلی (زابلی) تکلم میکنند و سایر لهجه‌های سیستان و بلوچستان نظیر بلوچی نیز رایج است.<ref name=ToolAutoGenRef1 />
مراسم هشر یکی از نشانه های اصلی مردم بلوچ است که در دنیا این أیین به نام بلوچها شناخته میشوند.هشر و از آیین‌های کهنه مردم بلوچ میباشد.هشر کلمه بلوچیست و در زبان فارسی و دری مترادف ندارد که بخواهیم برای آن مترادف پیدا کنیم و آن را به نژادی غیربلوچ ربط بدعیم کلمه هشر اما نزدیکی مترادفی به کلمه ی عربی تعاون دارد هشر بیشتر در زمان برداشت محصول کشاورزی یا در زمان پرسه و عروسی نمود پیدا میکند طوریکه مردم بلوچ فقط از روی احساس و نوع دوستی به مدد فرد دیگری که به مدد و تعاون نیاز دارند میروند و با هم ایشان را یاری میکنند..<ref name=ToolAutoGenRef1 />
مراسم حشر از آیین‌های کهنه میباشد که حاکی از یک نوع تعاون و همبستگی منطقه ای و تبلور عینی اتحاد در حل معضلات است که هنوز هم در منطقه انجام می‌گردد از جمله در لایروبی رود هیرمند.<ref name=ToolAutoGenRef1 />
== غذاها ==
| 