اسکناس: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز تمیزکاری یادکردها (وظیفه ۱۹) |
جز تمیزکاری یادکردها (وظیفه ۱۹) |
||
خط ۲۳:
در اواخر قرن هفتم هجری (قرن ۱۳ میلادی) و در دوره سلطنت [[گیخاتوخان]] (سال ۶۹۳ ه. ق) پنجمین پادشاه سلسله [[ایلخانیان]]، که از خالی شدن خزانه و کسری بودجه نگران بود، دستور داد مردم زر و سیم خود را به چاوخانه تحویل دهند و به جای آن پول کاغذی (چاوه) بگیرند. این پیشنهاد را ''عزالدین مظفر'' -از نزدیکان [[صدر جهان]] (وزیر [[گیخاتو خان|گیخاتو]])- با الهام از پول کاغذی [[چین]] ارائه داده بود.<ref name="از چاو تا اسکناس"/> بدین ترتیب برای نخستین بار پول کاغذی به نام چاو (موسوم به چاو مبارک) در [[تبریز]] منتشر شد اما بلافاصله بر اثر مقاومت شدید مردم مجبور شدند این فرمان را لغو کنند. اسکناس یک درهمی چاپ‌شده در آن زمان، قدیمی‌ترین اسکناس شناخته شده در ایران است که منقّش به «لااله الاالله و محمد رسول‌الله» می‌باشد.<ref name="تاریخچه اسکناس در ایران"/>
نخستین بانکی که به چاپ اسکناس برای ایران پرداخت، [[بانک جدید شرق]] بود که مرکزش در [[لندن]] قرار داشت و اسکناسهای چاپ‌شده توسط این بانک در [[بانک بازرگانی ایران]] انتشار می‌یافت. اسکناسهای منتشرشده توسط این بانک از پنج [[قران]] به بالا بود. در سال ۱۲۶۷ هجری قمری، امتیاز چاپ اسکناس از بانک جدید شرق به بانک شاهی واگذار شد. [[بانک شاهنشاهی ایران]] طبق [[امتیازنامه رویتر|قرارداد رویترز]] حق انحصاری نشر اسکناس را داشت، اما چاپ اسکناس همچنان در بانک جدید شرق انجام می‌گرفت و سیاست‌های پولی را نیز همین بانک تعیین می‌کرد. در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی، نمایندگان نخستین [[مجلس شورای ملی]] خواستار تأسیس بانک ملی شدند اما تا سال ۱۳۰۶ بانک کلی به تصویب نرسید تا سرانجام در ۱۷ شهریور ۱۳۰۷ شروع به کار کرد. بانک شاهنشاهی تا سال ۱۳۰۹ شمسی به فعالیت خود ادامه می‌داد و در این سال ایران حق انحصاری نشر اسکناس را به مبلغ ۲۰۰ هزار لیرهٔ انگلیس خریداری کرد و مسئولیت چاپ اسکناس به بانک ملی ایران واگذار شد. در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی اسکناسهای چاپ‌شدهٔ قبلی از رده خارج شدند و به موجب مادهٔ ۵ قانون اصلاح (قانون واحد و مقیاس پول) حق انحصاری انتشار اسکناس به مدت ۱۰ سال به بانک ملی واگذار شد. از این تاریخ به بعد تعیین نوع طرح و مبلغ، نوع اسکناس و تعداد آن‌ها را بانک ملی تعیین می‌کرد و اسکناس در لندن چاپ می‌شد. اولین اسکناس بانک ملی در فروردین ۱۳۱۱ چاپ شد. بانک ملی تا سال ۱۳۳۹ اقدام به نشر اسکناس می‌کرد تا اینکه با تأسیس [[بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران|بانک مرکزی]]، حق نشر اسکناس به [[بانک مرکزی ایران]] داده شد و تا کنون ادامه دارد.<ref name="گزارش جالب">{{یادکرد وب | عنوان=گزارش جالب از چاپ اسکناس درایران | تاریخ=۱ فروردین ۱۳۸۹
تا پیش از سال ۱۳۶۲ شمسی، ایران اسکناس مورد نیاز خود را به کشورهای خارجی (بیشتر [[انگلستان]]) سفارش می‌داد.<ref name="بررسی مراحل چاپ اسکناس">{{یادکرد وب | عنوان=بررسی مراحل چاپ اسکناس | تاریخ=۱۸ اسفند ۱۳۸۹ | تاریخ بازبینی=۲۴ فوریه ۲۰۱۲ | ناشر=پرینت نیوز | نشانی=http://printnews.ir/Pages/News-1836.html | کد زبان=fa}}</ref>
اما از این سال به بعد با تأسیس [[کارخانه تولید کاغذ اسناد بهادار|کارخانه تولید کاغذ اوراق بهادار]]، رفته‌رفته اسکناس‌ها روی کاغذ ایرانی چاپ شدند و از سال ۱۳۶۷ کل اسکناسهای ایران در داخل چاپ می‌شوند اما تا سال ۱۳۸۱ همچنان کاغذ مورد نیاز از خارج کشور وارد می‌شد.<ref name="تاریخچه اسکناس در ایران"/>
| |||