طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ [[مرکز آمار ایران]] شهر قم تعداد ۱٬۲۰۱٬۱۷۴ نفر جمعیت دارد که بیشتر این جمعیت مهاجرانی از شهری‌های دیگر ایران مثل [[زنجان]]، [[اراک]] و [[تبریز]] است. با این جمعیت قم در رتبهٔ هفتمین شهر پرجمعیت [[ایران]] قرار می‌گیرد.<ref>[[فهرست شهرهای ایران برپایه جمعیت]]</ref> رشد جمعیت قم ۱٬۲ درصد است که جزء بالاترین نرخ رشد جمعیت در [[ایران]] است. بیشتر ساکنان شهر مسلمان و [[شیعه دوازده‌امامی|شیعهٔ دوازده امامی]] هستند و تعدادی از اقلیت‌های دینی [[زرتشت]]ی و [[مسیحیت|مسیحی]] در شهر ساکن هستند.<ref name="سالنامه آماری استان قم / ۱۳۹۰" /> استان قم از نظر وسعت پس از استان البرز کوچک‌ترین استان ایران است. استان قم تنها یک شهرستان دارد. شهرهای قم، جعفریه، پردیسان و سلفچگان مهم‌ترین شهرهای استان به‌شمار می‌روند. از معروف‌ترین روستاهای استان قم، می‌توان به بنابر ،فردو، وشنوه، صرم و کرمجگان اشاره کرد.
به شهر قم لقب‌های فراوانی نسبت داده می‌شود اما لقب رسمی و مورد استفاده در رسانه‌ها و همین‌طور شهرداری قم «پایتخت مذهبی ایران و قطب فرهنگی» است. از قم با عناوینی چون: حرم [[اهل بیت]]، شهر [[علم]]، قنبید (کلم محلی که در قم کشت می‌شود) المومنین، استراحتگاه مؤمنین، دارالموحدین و شهر کریمهٔ اهل بیت یاد می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://library.tebyan.net/newindex.aspx?pid=102834&ParentID=0&BookID=102305&MetaDataID=2327&Volume=1&PageIndex=4&PersonalID=0&NavigateMode=CommonLibrary&Content= |عنوان = علت نامگذاری قم به این نام و القاب منسوب به این شهر|ناشر = تبیان|تاریخ بازدید = 26 آگوست 1392|تاریخ = 4 شهریور 1392}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://fararu.com/fa/news/86434/ارزانترین-مذهبی شهر-ایران-کجاست|عنوان = ارزان‌ترینمذهبی شهر ایران کجاست؟|ناشر = ویکی‌پدیا|تاریخ بازدید = 18 آگوست 2013|تاریخ = 4 شهریور 1392}}</ref>
قم به عنوان پایتخت [[فرش]] ابریشمی فرهنگی[[ایران]] و جهان،<ref name="yjc.ir">{{یادکرد وب|نشانی = http://www.yjc.ir/fa/news/4108297/تبدیل-قم-به-پایتخت-تولیددینی-فرش-ابریشممذهبی-کشور |عنوان = تبدیل قم به پایتخت فرشدینی ابریشمیومذهبی ایران|ناشر = باشگاه خبرنگاران جوان|تاریخ بازدید = 26 آگوست 2013|تاریخ = 4 شهریور 1392}}</ref><ref name="qomnn.com">{{یادکرد وب|نشانی = http://www.qomnn.com/news/1-1/7900-قم-پایتخت-ابریشم-دنیاست.html |عنوان = قم پایتخت ابریشم دنیاست|ناشر = شبکه خبری قم|تاریخ بازدید = 26 آگوست 2013|تاریخ = 4 شهریور 1392}}</ref> پایتخت کامپیوتری [[ایران]]،<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/08/050802_mj-mkhalaji-internet-qom.shtml |عنوان = قم پایتخت تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در جهان|ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ بازدید = 26 آگوست 2013|تاریخ = 4 شهریور 1392}}</ref> پایتخت اینترنتی جهان [[شیعه]]<ref>{{یادکرد وب|نشانی = www.dw.de/شهر-قم-پایتخت-اینترنتیدینی-شیعیان-جهان/a-2441487 |عنوان = قم پایتخت اینترنتیدینی شیعیان |ناشر = دویچله |تاریخ بازدید = 26 آگوست 2013|تاریخ = 4 شهریور 1392}}</ref> و پایتخت دوم ادبیات کودک و نوجوان [[ایران]]،<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920301000329 |عنوان = قم، پایتخت دومعلوم ادبیاتومعارف کودک و نوجواندینی |ناشر = فارس|تاریخ بازدید = 26 آگوست 2013|تاریخ = 4 شهریور 1392}}</ref> قطب تولید [[موتورسیکلتمعارف دینی]] در [[ایران]]،<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.bazarkhabar.ir/News.aspx?ID=7901 |عنوان = قم قطب اصلی طنعتمسائل موتورسیکلت‌سازیفرهنگی ایران شد |ناشر = بازارخبر، بزرگترین سایت تحلیلی و خبری اقتصاد ایراننایران|تاریخ بازدید = ۲۲ شهریور ۱۳۹۲|تاریخ = ۰۷ مهر ۱۳۹۰}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://khabarkhodro.com/detail.asp?id=159811 |عنوان = قم باپایتخت تولیدعلوم ۶۵دینی درصدیومعارف موتورسیکلت رتبه نخست تولید را به خود اختصاص دادایران |ناشر = سازمان خبری خودرو|تاریخ بازدید = ۲۲ شهریور ۱۳۹۲|تاریخ = ۱۵ مهر ۱۳۹۰}}</ref> قطب تولید نرم‌افزارهای علوم اسلامی،<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.iribnews.ir/NewsText.aspx?ID=1951777 |عنوان = ظرفیت‌های ناشناختهشناخته شده قم در تولید نرم‌افزارمعارف دینی |ناشر = واحد مرکزی خبر|تاریخ بازدید = ۲۲ شهریور ۱۳۹۲|تاریخ = ۲ تیر ۱۳۹۲}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.tasnimnews.com/home/single/114005 |عنوان = قم قطب تولید نرم‌افزارهای علوم اسلامی در کشور |ناشر = خبرگزاری تسنیم|تاریخ بازدید = ۲۲ شهریور ۱۳۹۲|تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۳۹۲}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.tebyannews.com/article/قم+به+قطب+تولید+نرم+افزارهایمسائل+دینی+در+کشور+تبدیل+شود/153356.html |عنوان = قم قطب تولید نرم‌افزارهای دینی |ناشر = تبیان نیوز|تاریخ بازدید = ۲۲ شهریور ۱۳۹۲|تاریخ =}}</ref> یکی از سه قطب تولید کیف و کفش در [[ایران]]،<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.yjc.ir/fa/news/4454428/صادرات-پتروشیمی-ایران-به-اروپا-با-وجود-تحریم-ها-قم-تبریز-و-مشهد-سهیکی از-قطب های-تولید-کیفمعارف-وعلمی-کفشکشور |عنوان = قم، تبریزیکی واز مشهدقطب سههای قطب اصلی تولید کیف و کفشتولیدکتاب |ناشر = باشگاه خبرنگاران جوان|تاریخ بازدید = ۲۲ شهریور ۱۳۹۲|تاریخ = ۱۵ تیر ۱۳۹۲}}</ref> دومین قطب انتشار کتاب پس از [[تهران]]<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.irinn.ir/news/3354/ایران،-رتبه-نخست-انتشار-کتاب-در-خاورمیانه |عنوان = ایران رتبه نخست انتشار کتاب در خاورمیانه |ناشر = شبکه خبر|تاریخ بازدید = ۲۲ شهریور ۱۳۹۲|تاریخ = ۱۱ آذر ۱۳۹۱}}</ref><ref name="19dey.com">{{یادکرد وب|نشانی = http://www.19dey.com/13426-چاپ-15میلیون۵میلیون-جلد-کتاب-در-قم.html |عنوان = چاپ ۱۵۱ میلیون جلد کتاب در قم در ۶ ماه گذشته |ناشر = ۱۹ دی آنلاین|تاریخ بازدید = ۲۲ شهریور ۱۳۹۲|تاریخ = ۱۹ دی ۱۳۹۰}}</ref> و بزرگترین قطب انتشار کتاب‌های دینی در خاورمیانه<ref name="19dey.com" /> نیز شناخته می‌شود. قم یکی از مهاجرپذیرترین شهرهای ایران است تعداد زیادی از اتباع افغانستانی و پاکستانی و عرب در قم مهاجر هستند.
[[سید علی خامنه‌ای]]، رهبر [[ایران]] این شهر را «مادر نظام جمهوری اسلامی» نامیده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی =http://www.roshangari.ir/index.php?option=com_jvideodirect&v=IgFTrlLFTTbnc&Itemid=16|عنوان = قم، مادر نظام است|ناشر = روشنگری|تاریخ بازدید = ۲۹ آگوست ۲۰۱۳}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی =http://www.khedmatpress.ir/2085|عنوان = قم، پایتخت فرهنگی جمهوری اسلامی است.|ناشر = خدمت پرس|تاریخ بازدید = ۲۹ آگوست ۲۰۱۳}}</ref> [[حسن روحانی]]، رئیس‌جمهور ایران نیز قم را «بزرگ‌ترینیکی مرکزاز مراکز نشر آثار و معارف [[اسلام]] و [[شیعه]] در جهان» خوانده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی =http://khabaronline.ir/detail/328238/Politics/4422|عنوان = توصیه روحانی به استاندار قم|ناشر = خبرآنلاین|تاریخ بازدید = 22 دسامبر ۲۰۱۳}}</ref>
این شهر مدفن [[فاطمه معصومه]] دختر [[موسی بن جعفر]]، پیشوای هفتم شیعه و به‌طور سنتی محل [[اقامت (محل اقامت)|اقامت]] بسیاری از روحانیون بلندپایهٔ شیعه بوده<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2013/12/131218_l_iran_qom_gov_rouhani.shtml یک مقام سابق وزارت اطلاعات دوره هاشمی رفسنجانی استاندار قم شد]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> و بزرگترین [[حوزه علمیه]] [[ایران]] و مرکز مدیریت [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه‌ی]] [[ایران]] در این شهر قرار دارد. دبیرخانهٔ [[مجلسحوزه خبرگان رهبریعلمیه]] [[ایران]] نیز در این شهر واقع‌است.<ref name="majlesekhobregan.ir">{{یادکرد وب|نشانی = http://www.majlesekhobregan.ir/fa/Default.html |عنوان = مجلسحوزه خبرگان رهبریعلمیه|ناشر =حوزه مجلس خبرگان رهبریعلمیه|تاریخ بازدید = 26 آگوست ۲۰۱۳|تاریخ = 3 شهریور 1392}}</ref><ref name="wikimapia.org">{{یادکرد وب|نشانی = http://wikimapia.org/15922248/fa/دبیرخانه-مجلسحوزه-خبرگانعلمیه-رهبریقم |عنوان = مجلسحوزه خبرگانعلمیه رهبریقم (شهر مقدس قم)|ناشر = ویکی مپیا|تاریخ بازدید = 26 آگوست 2013|تاریخ = 4 شهریور 1392}}</ref> اهمیت زیارتی این شهر در درجهٔ نخست مربوط به مرقد [[فاطمه معصومه]] بوده و سپس به دلیل وجود مزارهای متعدد علویان و نوادگان [[امامان]] و همین‌طور [[مسجد جمکران]] است. این شهر پس از [[مشهد]] دومین شهر زیارتی [[ایران]] است. جداشدن [[عتبات عالیات]] از ایران و پیوستن آن به [[امپراتوری عثمانی]] از یک سو و دور بودن [[مشهد]] از نواحی مرکزی [[ایران]] باعث شده که قم از دوره [[صفویه]] به بعد پذیرای زائران بیشتری باشد.<ref>زنده دل، حسن. 1331 - استان قم/حسن زنده دل و دستیاران-تهران:نشر ایرانگردان، 1379.</ref>
قیام‌ها و شورش‌های پیاپی مردم قم باعث شده تا این شهر در طول تاریخ بارها توسط حاکمان و فرمانروایان ویران شده و از نو آباد شود.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=زنده دل |نام=حسن |کتاب=راهنمای گردشگری ایران، استان قم | ناشر=نشر ایرانگردان |سال=۱۳۷۹}}</ref>
