دندان: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
Mo.saharkhiz (بحث | مشارکتها) افزودن مطلب، ویرایش جمله ها، برطرف کردن اشکالات تایپی برچسبها: برخی خطوط با فاصله آغاز شدهاند ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
FreshmanBot (بحث | مشارکتها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی |
||
خط ۱:
بررسی ساختار
مقدمه
برخی جانوران ازجمله
1.مینا 2.عاج 3.اتاقک پالپ و پالپ 4.
ساختار کلی دندانها در مهره داران مشابه است، هرچند تفاوتهایی در شکل و موقعیت قرارگیری آنها وجود دارد. دندانهای پستانداران ریشههای عمیقی دارد و الگوی آنها در بعضی ماهیها و تمساح سانان هم یافت میشود. در اغلب ماهیان، دندانها به سطح بیرونی استخوان متصل هستند، در حالیکه در مارمولکها دندانها به یک سمت سطح داخلی فک متصل هستند. در غضروف ماهیان مثل کوسهها، دندانها به وسیله لیگامنت (رباط لیگامان) سختی به حلقه غضروفی که شکل آرواره میباشد متصل هستند.
دندانها از جمله ویژگیهای متمایز (و طولانی مدت) گونههای پستانداران هستند. در
شکل دندانهای جانوران بستگی به نوع غذای آنها دارد. به عنوان مثال، غذاهای گیاهی به سختی هضم میشوند، از این رو گیاه خواران دندانهای آسیای بزرگ زیادی برای جویدن و آسیاب کردن غذا دارند. از طرف دیگر گوشتخواران به دندانهای نیش برای کشتن شکار و پاره کردن گوشت نیاز دارند.
خط ۱۷:
بعضی از حیوانات فقط یک سری دندان دارند (مونوفیودونت) در حالیکه بعضی دیگر چندین سری دندان دارند (پلی فیودونت). به عنوان مثال در [[کوسه ها]]، هر دو هفته، دندانهای جدیدی برای جایگزینی دندانهای ساییده شده رشد میکند. دندان پیش [[جوندگان]] بهطور مستمر رشد میکند و در حین جویدن ساییده میشود تا طول آن نسبتاً ثابت بماند.بیشتر جوندگان مانند [[موش]]) و [[خوکچه هندی]]، [[خرگوش]] علاوه بر دندانهای پیش، دندانهای آسیاشان هم مداوم رشد میکنند.
دندانها همیشه به آرواره متصل نیستند مثل دندانهای پستانداران که در یک دوره ای
در بیشتر [[خزندگان]] و ماهیها، دندانها به [[کام]] یا کف دهان متصل شدهاند و ردیفهای اضافی داخل فک بوجود آوردهاند. بعضی ماهیان دندانهایی در [[حلق]] خود دارند.
مقیاس دندانی کوسهها تقریباً در ساختار یکسان است و به احتمال زیاد منشأ تکاملی یکسانی دارند. در واقع، به نظر میرسد دندانها اولین بار در کوسهها به تکامل رسیدهاند و در [[بی آروارگان]] اولیه وجود نداشتهاند – در صورتیکه [[مارماهی]] ساختارهای دندان مانند بر روی زبان خود دارد، در واقع، آنها ترکیبات [[کراتین|کراتینی]] هستند و عاج و مینای دندان نداشته و هیچ رابطهای با دندانهای واقعی ندارند. اگرچه ساختارهای دندانی شکل پیشرفته با [[عاج دندان]] و [[مینای دندان]] در اواخر دوره [[قیف دندانان]] (کنودونتها) دیده شدهاند، امروزه فرض میشود که آنها بهطور مستقل از دندانهای مهره دان تکامل یافتهاند.
از آنجایی که [[دوزیستان]] غذاهای نرم میخورند، معمولاً دندانهای کوچکی دارند یا اصلاً دندان ندارند. در خزندگان، دندانها معمولاً ساده بوده و مخروطی شکل هستند، اگر چه تفاوتهایی در بین گونهها وجود دارد،
== انواع دندانها ==
خط ۴۷:
نهنگ دندانه دار از راسته [[آب بازان]] میباشد و با داشتن دندان توصیف میشود. دندانها در میان گونهها متفاوت هستند. میتوانند بسیار زیاد باشند، بعضی از [[دلفینها]] بالای ۱۰۰ دندان در آروارههای خود دارند. از طرف دیگر، [[شبهنهنگ تکشاخ|شبهنهنگهای تکشاخ]] عاجهای تک شاخ مانند بزرگ دارند، این دندان از میلیونهای مسیر حسی تشکیل شده و برای سنجش در حین تغذیه، راه یابی و جفتگیری استفاده میشود. این دندان، پیچیدهترین دندان عصبی شناخته شدهاست. [[نهنگ منقاریان]] تقریباً بدون دندان هستند و دندانهای عجیب و غریب تنها در نرها دیده میشوند. این دندانها ممکن است برای تغذیه، نشان دادن پرخاشگری و نمایشگری استفاده شوند.
=== اسب ===
[[اسب|اسبهای]] بزرگسال بین ۳۶ و ۴۴ دندان دارند. لایههای دندانی و مینای دندان در آنها درهم تنیده است. همه اسبها ۱۲ دندان آسیای کوچک و ۱۲ دندان پیش دارند.
دندانهای اسب برای تخمین سن نیز استفاده میشوند. بین تولد و ۵ سالگی
دندانهای پیش، آسیای کوچک و آسیای بزرگ اسبها یکبار
=== فیل سانان ===
خط ۶۳:
[[خرگوش]] و دیگر [[خرگوش سانان]] معمولاً دندانهای شیری خود را قبل از تولد (یا خیلی زود بعد از تولد) میریزند و با دندانهای دائمی به دنیا میآیند. دندانهای خرگوشها متناسب با نوع غذای آنها که طیف گستردهای از سبزیجات است، میباشد. دندانهای خرگوشها در تمام عمر رشد میکنند زیرا غذاها باعث سایش آنها میشوند. بهطور کلی خرگوشها ۶ دندان پیش، سه دندان آسیای کوچک بالایی، سه دندان آسیای بزرگ بالایی، دو دندان آسیای کوچک پایینی و دو دندان آسیای بزرگ پایینی در هر طرف دارند. آنها دندان نیش ندارند. سه تا چهار میلیمتر از دندانهای پیش هر هفته سابیده میشوند، در حالیکه دندانهای عقبی در طول یک ماه به همان مقدار ساییده میشوند.
دندانهای پیش و دندانهای گونهای خرگوشها آرادیکولار هیپسودونت نامیده میشوند. این دندانها گاهی اوقات با عنوان دندان الدونت نامبرده میشوند. این دندانها دائماً در حال رشد و جوانه زدن هستند. جوانه زدن و رشد دندانها با سایش آنها
=== جوندگان ===
خط ۷۹:
== خزندگان ==
دندانهای [[خزندگان]] در طول عمرشان دائماً در حال جایگزینی هستند. [[تمساح سانان]] نوجوان هر ماه دندانهای خود را با دندان بزرگتری جایگزین میکنند. در هنگام بزرگسالی، دوره جایگزینی دندان میتواند به هر دو سال یک بار یا حتی بیشتر تبدیل شود.
== تشکیل سنگواره و سنگوارهشناسی ==
به دلیل اینکه دندانها مقاوم هستند، در نبود استخوان محفوظ میمانند و نشان دهنده نوع غذای میزبان میباشند، برای باستان شناسان و دیرینه شناسان بسیار ارزشمند هستند. ماهیهای اولیه مثل [[پستانک دندانان]] پوستههای مرکب عاج و مواد مینا مانند داشتند و نشان میدهند که منشأ دندانها پوسته میباشد که در دهان باقی ماندهاند. ماهیهای اولیه در اواخر دوره کامبرین، در اسکلت خارجی خود عاج داشتند که ممکن است از آنها برای دفاع یا سنجش محیط اطراف خود استفاده میکردند. عاج دندان سختتر از باقی قسمتهای دندان است و از الیاف کلاژنی محکم شده با هیدروکسی آپاتیت تشکیل شدهاست.
کلسیم گیری، مینای دندان را از بین میبرد و فقط مواد آلی داخلی آن شامل عاج و ماده سیمانی را باقی میگذارد. مینا به سرعت در مواد اسیدی کلسیم از دست میدهد، شاید توسط اسیدهای گیاهی یا محلولهای دیاژنیکی یا درون شکم مهره داران درنده حل شود. مینا میتواند
== منابع ==
|