شهر سوخته: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
اصلاح غلط املایی |
FreshmanBot (بحث | مشارکتها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی |
||
خط ۱۹:
== پیشینهٔ کاوشها ==
شهر سوخته یکی از آثار تاریخی و باستانی [[عصر برنز]] و همدوره با [[تمدن جیرفت]] در [[استان سیستان و بلوچستان]] در [[ایران]]، بهشمار میآید. شهر در ساحل رودخانه هیرمند و [[دریاچه هامون]] و در کنار جاده کنونی زابل بنا شده بودهاست. [[کلنل بیت]]، یکی از مأموران نظامی [[بریتانیا]] از نخستین کسانی است که در دوره [[قاجار]] و پس از بازدید از سیستان به این محوطه اشاره کرده و نخستین کسی است که در خاطراتش این محوطه را شهر سوخته نامیده و تصور نموده خاکسترهای بازمانده در اطراف تپه به دلیل رخ دادن یک آتشسوزی است. پس از او [[سر اورل اشتین]] با بازدید از این محوطه در ۱۹۳۷، اطلاعات سودمندی در خصوص این محوطه بیان
حملهٔ اقوام مهاجم همسایه و تغییر مسیر رودخانه [[هیرمند]] را از جمله مهمترین دلایل افول تمدن شهر سوخته ذکر کردهاند. برخلاف تصور عام، در واقع در این شهر آتشسوزی رخ ندادهاست. حتی شواهدی بر وجود جنگافزار هم در شهر سوخته یافت نشده. شهر سوخته یک تمدن وابسته به صنعت بوده؛ بنابراین کورههای بسیاری در آن فعال بودهاند که خاکستر آنها در اطراف [[منطقه مسکونی]] تلانبار میشدهاست. همچنین، در دورانهای پس از افول تمدن در این منطقه، مردمان کوچرو برای درست کردن غذا، زمین را میشکافتند و آتش روشن میکردند. با این شرایط نخستین باستانشناسان وقتی از این منطقه بازدید داشتند، مشاهده کردند که یک سطح وسیع خاکستر وجود دارد؛ پس نخستین لقبی که به آن دادند، شهر سوخته بود. آنچه در شهر سوخته موج میزند، تخصص، همبستگی، دوستی و صلح بوده و جنگی در کار نبودهاست.
خط ۲۸:
محوطهٔ باستانی شهر سوخته در حدود ۱۸ متر از سطح زمینهای اطراف ارتفاع دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اطلس تاریخ ایران|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=سازمان نقشهبرداری کشور|سال=۱۳۸۴|شابک=|مکان=|صفحات=۱۱}}</ref>
پژوهشها نشان دادهاست این محوطه بر خلاف اکنون که محیط زیستی کاملاً بیابانی دارد و فقط درختان گز در آنجا دیده میشود، در پنج هزار سال [[قبل از میلاد]] منطقهای سبز و خرم با پوشش گیاهی متنوع و بسیار مطلوب بوده و درختان [[بید مجنون]]، [[افرا]] و [[سپیدار]] فراوانی در آنجا وجود داشتهاست. [[دریاچه هامون]] در ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد دریاچهای بزرگ و پرآب بوده و چندین رودخانه دائمی مانند هیرمند آن را تغذیه میکرده و هماکنون نیز کم و بیش [[هیرمند]] و رودخانههای دیگر این دریاچه را غالباً به صورت فصلی تغذیه میکنند؛ ولی افت بیش از اندازه آب در این رودخانهها به علت عدم رعایت
رود هیرمند پیش از آنکه در میان شنزارهای سیستان گم گردد، در جلگههای مجاورش وضعی شبیه به دره [[نیل]] بوجود آورده بود، به این معنی که در مواقع معینی بعلت بالا آمدن سطح آب، در نتیجه جذر و مد دریاچه هامون، زمینهای ساحلی آن مشروب و لذا، خاک آنها حاصل خیز میشدهاست. این امر سبب شده بود که ساکنان این ناحیه بتوانند به کار زراعت بپردازند و در مراحل شهرنشینی موفق به پیشرفتهایی گردند. در آن دوران نیز این منطقه بسیار گرم بوده، اما آب رودخانه [[هیرمند]] و شاخههایش به خوبی زمینهای کشاورزی شهر سوخته را سیراب میکردهاست.
خط ۷۶:
بررسیهای دانشمندان مزبور نشان داد که به صورت دقیق شهر سوخته در فاصله بین ۲۹۰۰ تا ۱۹۰۰ سال پیش از میلاد مورد سکونت بودهاست.
هزارسال، نسبت به قدمت بشر، چیز فوقالعادهای نیست، ولی آنچه که بنظر ما فوقالعاده میآید این است که در عرض مدت هزارسال مردم این ناحیه موفق شدهاند شهر بزرگ و آبادی به وجود آورند که مردم آن به انواع [[صنایع دستی]] پرداخته و حکومت منظمی تشکیل داده بودند و پیرو مذهب واحدی شده روابط تجارتی و فرهنگی گستردهای با نواحی مجاور خود ترتیب داده بودند.
نکته قابل توجه از نظر روشن شدن تاریخ سرزمین ایران این است که آثار مکشوف در «شهر سوخته» نشان میدهد که مردم این ناحیه در اوایل استقرارشان، یعنی
آیا میتوان از مطلب بالا اینطور نتیجه گرفت که اینها مردمی بودند که در حدود ۲۹۰۰ سال پیش از میلاد از سوی شمال به طرف دهانه رود هیرمند که در نتیجه شرایط به خصوصش برای شهرنشینی مناسب بود سرازیر شدهاند، و سپس هزارسال بعد، در زمانی که مسیر رود هیرمند تغییر یافت این مردم به طرف دره پنجاب مهاجرت کردند و درآنجا امپراطوری بزرگ «موهنجودارو» و «هاراپا» را تشکیل دادند.
خط ۸۴:
برای انجام تحقیقات بیشتر، دانشمندان ایتالیایی با باستانشناسان شوروی که در ترکمنستان مشغول کاوش بودند تماس گرفتند. تحقیقات دقیق باستانشناسان شوروی رابطه مردم شهر سوخته با مردم ترکمنستان دراوایل هزاره سوم پیش از میلاد را تأیید نمود.
وجود تعداد زیاد اشیاء بسیار کوچک که بعضی
دانشمند پالئوبوتانیست «لورنزوکنستانین» مطالعه این آثار را برعهده گرفت و برای این کار به سیستان آمد و باستانشناسان پند فیلسوف جهان کهن «اپیکور» یا «ابیقور» را سرلوحه برنامه خود قرار دادند و آن این بود که «از اشیاءکوچک به حقایق بزرگ دست یابند».
خط ۱۰۴:
این نکته قابل توجهاست که شهر سوخته تنها نقطه از ناحیه جنوب ایران نبودهاست که در هزاره چهارم از میلاد به درجه نسبتاً بلندی از تمدن رسیده بودهاست.
در مجاورت نزدیک یا دور از شهر سوخته در نقاطی مانند «تپه یحیی» و «تلابلیس» و بم و شهداد کاوشهایی انجام گرفتهاست که حاکی از وجود تمدن پیشرفتهای در ناحیه وسیع جنوب ایران و سواحل فارس بودهاست.
خط ۱۱۵:
== کشفیات ==
برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی پیدا شد. مطالعات اولیه نشان دادهاند که چشم چپ زن تنومند مدفون در قبر شماره ۶۷۰۵ مصنوعی بودهاست. همین مطالعات نشان میدهند که زیر طاق ابروی زن مذکور آثار آبسه دیده میشود. به علت طول زمان زیادی که بخش زیرین این چشم مصنوعی با پلک چشم در تماس بودهاست آثار ارگانیکی پلک چشم نیز در روی آن مشهود است. جنس و مادهای که چشم مذکور با آن ساخته شدهاست هنوز به دقت روشن نشده و تشخیص آن به آزمایشهای بعدی موکول شدهاست اما به نظر میرسد که چشم مزبور از جنس غیرطبیعی که با نوعی چربی جانوری مخلوط شدهاست ساخته شدهاست. در روی این چشم مصنوعی ریزترین
کشف شدن بازی ای شبیه به [[تخته نرد]] امروزی یکی دیگر از شگفتیهای این شهر است؛ و با توجه به قدمت شهر سوخته میتوان گفت که قدیمیترین تخته نرد جهان متعلق به این مردم است. در گورستان شماره ۷۶۱ بازی ای شبیه به تخته نرد امروزی با ۶۰ مهره پیدا میشود<ref>http://mehremihan.ir/mirasfarhangi/687-shahre-sookhte.html</ref> که قدیمی تر و شبیه تر نسبت به بازی سومریان در حدود ۵۰۰۰ هزار سال پیش است.<ref>کتاب تقدیر یا تدبیر؛ دکتر ابوالقاسم تفضلی صفحهٔ ۳۳</ref><ref>باشگاه تخته نرد ایران www.nardclub.ir</ref>
|