خط تعلیق: تفاوت میان نسخه‌ها

خط تعلیق را می‌توان نخستین خط کاملاً ایرانی دانست. درواقعدر واقع این شیوه اولین نوع [[خوشنویسی]] بود که برای خط پارسی که از عربی منشعب شده بود، ابداع گشت و در آن علامت‌های زیر و زبر و پیش به‌کار نمی‌رفت. تعلیق خطی تودرتو و متصل به‌هم است و کلمات و حروف در آن یکنواخت نوشته نمی‌شوند، یعنی گاهی بزرگ و گاهی ریزند. خط تعلیق دوایر زیاد، حروف مدور و قابلیت فراوان در ارائهٔ ترکیب‌های متنوع را دارد. به همین سبب بیشتر در بین افرادی رواج داشت که از نظر سواد و میزان آشنایی با خط در سطح بالایی بوده‌اند.<ref name="مجله اینترنتی هفت سنگ">مجله اینترنتی هفت سنگ</ref> این خط ویژه کاتبان دربارها و دیوان‌های حکومتی بوده از این رو این خط به تدریج کاربرد خود را از دست داده است.

دربارهٔ اینکه چه کسی واضع یا پدیدآورنده خط تعلیق است اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد؛ برخی که ریشه خط تعلیق را بسیار کهن می‌دانند و قدمت آن را هم پایه خطوط ششگانه اسلامی می‌دانند واضعِ آن را [[خواجه ابوالعال]] معرفی کرده‌اند<ref>حبیب اصفهانی، ص ۲۸</ref><ref>ایرانی، ص ۱۲۰–۱۲۱</ref><ref>سپهر، ص ۱۱–۱۲</ref> و معتقدند در حدود ۱۵۰ هجری خواجه ابوالعال خط تعلیق را از خط [[پیرآموز]] که نوعی خط قدیمی ایرانی بوده‌استخراج کرده‌است.<ref>حکاکی و مُهر کنی</ref> و برخی دیگر، واضعِ آن را [[حسن بن حسین فارسی]] خوشنویس سده چهارم هجری، از کاتبان دربار [[دیلمیان]]، دانسته و گفته‌اند که وی آن را از خطوط [[نسخ]] و [[ثلث]] و [[رقاع]] استخراج کرده‌است<ref name="ایرانی، ص ۱۵۵" />؛.<ref>بَهنِسی، مقدمه، ص ق</ref> اما پذیرفته‌ترین نظر آن است که [[خواجه تاج سلیمانی]] یا سلمانی (درگذشت ۸۹۷ هـ. ق) مبدع این شیوه از نگارش بوده‌است،<ref name="قصه خوان، ص ۱۵۶">قصه خوان، ص ۱۵۶</ref><ref name="مجنون رفیقی هروی، ص ۲۵۸">مجنون رفیقی هروی، ص ۲۵۸</ref><ref>بخاری، ص ۳۲۸</ref><ref name="حبیب اصفهانی، ص ۱۷۳">حبیب اصفهانی، ص ۱۷۳</ref> لیکن به دلیل آثار به جا مانده از این خط تعلیق پیش از خواجه تاج، این که او پدیدآورنده این خط است چندان صحیح به نظر نمی‌رسد به نظر می‌رسد وی نخستین خوشنویسی بوده که تلاشهایتلاش‌های مؤثری برای شکل‌گیری، قاعده‌مندی و گسترش این خط کرده‌است.<ref name="لاهیجی، ص ۲۲۵">لاهیجی، ص ۲۲۵</ref><ref>سپهر، ص ۵۲</ref> پس از خواجه تاج سلمانی، خواجه [[عبدالحی منشی استرآبادی]] (درگذشت ۹۰۷ هـ. ق) که منشی و نویسنده فرمان‌های سلطان [[ابوسعید تیموری]] بود و منشیان [[آق قوینلو]] (حک: ح ۸۰۰–۹۰۸) دنباله‌رو سنّت وی بودند، با قاعده‌مند کردن بیشتر خط تعلیق، سهم زیادی در شکوفایی این خط داشت.<ref name="قصه خوان، ص ۱۵۶" /><ref name="مجنون رفیقی هروی، ص ۲۵۸" /><ref name="حبیب اصفهانی، ص ۱۷۳" /><ref name="لاهیجی، ص ۲۲۵" />

* جلال الدین همائی، تاریخ ادبیات ایران: از قدیمیترینقدیمی‌ترین عصر تاریخی تا عصر حاضر، تهران ۱۳۴۰ ش

* غلامحسین یوسفی، یادداشتهایییادداشت‌هایی در زمینة فرهنگ و تاریخ، تهران ۱۳۷۱ ش</small>