تغییرات

'''جنگل‌داری''' به [[هنر]] و [[علم]] مدیریت [[جنگل]]، کاشت درختان جنگلی و دیگر موارد مربوط به منابع طبیعی است. هدف از جنگل‌داری استفاده از منابع زیست محیطیزیست‌محیطی جنگل بر پایه اعمال سازگار با محیط زیست می‌باشداست. <ref>{{یادکرد-ویکی

چند خطی برای مشکلات جنگل داری که امروزه این مشکل ما میاست باشد

مشارکت مردم تنها راه نجات جنگل‌های ایران از نابودی است. فعالان محیط زیست معتقدند که تنها راه نجات طبیعت ایران جنگلداری اجتماعی است. واژه ای کمتر آشنا برای مردم و حتی برای بسیاری از طبیعت دوستان. اما جنگلداری اجتماعی چیست و چگونه می‌تواند به بهبود وضعیت جنگل‌های ایران کمک کند؟ تقریباتقریباً 54 سال از زمانی که جنگل‌های ایران در چهار چوب منشور انقلاب سفید ملی اعلام شد، می‌گذرد. زمانی که برای اولین بار جنگل‌های ایران به معادن طلای سبز لقب گرفت، نزدیک به ۱۲۰ میلیون هکتار جنگل‌های و مراتع کشور برای بهره برداریبهره‌برداری ملی در اختیار دولت قرار گرفت، نزدیک به ۲۸ هزار هکتار جنگل‌های مصنوعی ایجاد شد، بیش از ۵ هزار هکتار فضای سبز و پارک جنگلی دور شهرهای بزرگ ایجاد شد، برنامه‌های گسترده‌ای در باره زنده کردن دوباره منابع جنگلی و حفاظت خاک و مهار کردن شن‌های روان و جلوگیری از پرشدن مخزن‌های سدها، جلوگیری از پیشرفت کویر و واپس راندن آن از راه نهال کاری کویری در ایران پیاده شد.

اما از آن زمان تا کنون جنگل‌ها و مراتع ایران دستخوش فراز و فرودها و آسیب‌های بسیاری از جمله جنگل‌خواری، نابودی و قطع درختان و کاهش مراتع و ... بوده استبوده‌است. آمارها در ایران می‌گویند که در هر ثانیه 360 متر مربع از سطح جنگل‌ها و مراتع کشور تخریب می‌شود. به بیان دیگر در هر پنج سال یک میلیون هکتار از جنگل‌های ایران نابود می‌شود یا سالانه یک و نیم درصد از جنگل‌های ایران از دست می‌رود. اگر این روند ادامه یابد در 60 سال آینده اثری از جنگل‌های امروزی ایران باقی نخواهد ماند. با این حال اما فعالان محیط زیست معتقدند که جنگل هاجنگل‌ها و مراتع تنها یک راه برای بقا و خروج از بحران نابودی دارند و آن مشارکت مردمی و جنگلداری اجتماعی است. اتفاقی که 53 سال پیش در جهان، درست یک سال پس از ملی شدن جنگل‌ها در ایران به وقع پیوسته است. اتفاقی که گرچه به قول فعالان محیط زیست بیشتر از دو دهه نیز پا در ایران گذاشته ولی نتوانسته است جای خود را در حوزه محیط زیست باز کند.

جست و جو در رابطه با جنگلداری اجتماعی در منابع فارسی نتیجه ای در بر ندارد. اما منابع لاتین در رابطه با جنلگداری اجتماعی می‌نویسند: معنای مدیریت و حفاظت از جنگلهایجنگل‌های موجود و ایجاد جنگل هایجنگل‌های جدید در زمین هایزمین‌های بایر با هدف کمک به توسعه زیست محیطی،زیست‌محیطی، توسعه اجتماعی و روستایی است. جنگلداری اجتماعی نوعی گسترش جنگل توسط مردم است که مستقیما شرایط توسعه خوشان را فراهم و نیاز آنهاآن‌ها به جنگل و مزایای متعاقب آن ( بالا بردن ظرفیت حاصلخیزی و...) را پاسخ می دهدمی‌دهد. مفهموم جنگلداری اجتماعی اولین بار توسط آقای وستوبی (Mr. Westoby) در نهمین کمیته مشترک المنافع جنگلداری (۱۹۶۳) در دهلی نو مطرح شد. به زعم وستوبی جنگلداری اجتماعی نوعی حرکت جمعی و مردمی در جهت حفاظت، بازسازی و ساخت جنگل در زمین هایزمین‌های بایر برای جامعه است، همچنین به زعم وی هدف اساسی از آن توسعه زیست محیطیزیست‌محیطی است. »

جنگلداری اجتماعی از چه زمان و در کجا شروع شده است؟شده‌است؟

این نوع جنگلداری اولین بار از سال ۱۹۳۵ در استان‌های مختلف در کشور هند اجرا شده و امروزه تقریباتقریباً اغلب کشورها از این پتانسیل اجتماعی در جهت توسعه زیست محیطیزیست‌محیطی استفاده می کنندمی‌کنند.

جنگلداری اجتماعی را معمولامعمولاً با چهار دسته یا عنوان اصلی می شناسندمی‌شناسند.

جنگلداری در زمین زراعی: بدین شکل که کشاورزان را تشویق می کنندمی‌کنند تا در زمین مزروعی خود تعدادی درخت در جهت پاسخگویی به نیاز شخصی خود و خانواده شان بکارد .

جنگلداری در زمین هایزمین‌های عمومی: در این طرح مردم تشویق می شودمی‌شود که در زمین هایزمین‌های عمومی درختکاری کنند.

گسترش جنگلداری: این نوع از جنگل داری اشاره به ترویج و اشاعه درختکاری در حاشیه جادهجاده‌ها ها ،کانال ها،خط،کانال‌ها،خط آهن و درختکاری در زمین هایزمین‌های بایر دارد.

اهداف اصلی جنگداری اجتماعی حول محور پنج مفهوم اساسی شکل گرفته و به دنبال توسعه و ارتقاء این مفاهیم در محیط است. این مفاهیم شامل: بهبود زیست محیط، توسعه محصولات محلی، توسعه چشم اندازهایچشم‌اندازهای طبیعی، ایجاد شغل (درجهت کنترل مهاجرت)، مقابله با مشکلات طبیعی (فرسایش خاک و..) و بالابردن کیفیت زندگی می شودمی‌شود. ارتقاء هرکدام از این مولفه هامؤلفه‌ها قطعا نقش مستقیم و سهم بسزایی در توسعه یک زیست بوم ایفاء می کندمی‌کند.

در ایران طرحی جدی با عنوان جنگلداری اجتماعی دنبال نشده اما ایران اولویت و اهمیت خاصی را برای همکاری با سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای قائل بوده و پروژه‌های مشترک متعددی را از گذشته تا به حال اجرا کرده استکرده‌است از جمله: پروژه اجرای برنامه بهبود جامع مراتع محل اجراء: زرند ساوه موسسهمؤسسه همکار: فائو. پروژه مدل مدیریتی جنگل‌های خزری محل اجراء: مازندران موسسهمؤسسه همکار: فائو. پروژه راه‌اندازی مرکز تولید و بهبود بذور درختان جنگلی خزری محل اجراء: محمودآباد مازندران موسسهمؤسسه همکار: فائو پروژه مدیریت چند منظوره جنگل‌های هیرکانی(کاسپین) محل اجراء: مازندران، گلستان و گیلان موسسهمؤسسه همکار: صندوق تسهیلات زیست محیطیزیست‌محیطی (جف) با همکاری برنامه عمران ملل متحد. پروژه جنگل و مرتع بازفت چمن گلی محل اجراء: چهارمحال و بختیاری موسسهمؤسسه همکار: آژانس بین‌المللی ژاپن(جایکا). پروژه احیاء اراضی جنگلی و تخریب‌شده با تاکیدتأکید ویژه بر اراضی تحت تاثیرتأثیر فرسایش بادی و خاک‌های شور محل اجراء: (بم – کرمان) و (سرایان-خراسان جنوبی) موسسهمؤسسه همکار: صندوق جهانی تسهیلات محیط‌زیست(جف) و سازمان فائو.

مینا استقامت، فعال محیط زیست در گفت و گو با روزنامه «ابتکار» می گویدمی‌گوید: جنگلداری اجتماعی در ایران با راه اندازی تعاونی‌های جنگلداری آغاز شد. با راه اندازی تعاونی‌ها در نظر داشتند تا مشارکت مردم و جوامعی که در حاشیه جنگل را در این مدیریت طرح هایطرح‌های جنگلداری جلب کنند. اما متاسفانهمتأسفانه راه اندازی تعاونی هاتعاونی‌ها در ایران موفق نبود چرا که تعاونی هاتعاونی‌ها از دل جامعه بیرون نیامده بود و انتخاب معتمدین از درون جامعه نبود و سیستم مدیریتی در تعاونی‌ها از سیستم مدیریتی دولتی تبعیت می‌کرد و افرادی که برای مدیریت تعاونی انتخاب می شدند بازنشستهمی‌شدند هایبازنشسته‌های دولت یا منتخبین دولت محلی بودند. بنابراین راه اندازی این تعاونی هاتعاونی‌ها برای جلب مشارکت مردمی در ایران موفق نبود. او ادامه داد: جنگلداری اجتماعی در دوران مختلف در اشکال مختلف نمود پیدا کرد، مانند طرح هاییطرح‌هایی که سازمان جنگل هاجنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری در ایران تصویب کرد و خواست تا قدری مشارکت مردم را در حفظ جنگل هاجنگل‌ها داشته باشد. طرح طوبی از جمله این طرح هاطرح‌ها بود. این طرح تلاش کرد تا با تشویق مردم به کشت گونه هایگونه‌های گیاهی در اراضی تخریب شده مشارکت اجتماعی مردم را برای احیای زمین هایزمین‌های به همراه داشته باشند. توسعه زراعت چوپ از جمله طرح هاییطرح‌هایی دیگری بود که برای توسعه جنگلداری اجتماعی اجرا شد. در این طرح کشت گونه هاییگونه‌هایی مانند سنوبر در اطراف خانه هاخانه‌ها و زمین هایزمین‌های کشاورزان بود تا آنهاآن‌ها بتوانند از چوب این گونه گیاهی استفاده کنند و کشاورزی پایدار داشته باشند. گرچه برخی از این طرح ها موفقیتطرح‌ها هاییموفقیت‌هایی نیز به دنبال داشت اما در کل به طرح هاییطرح‌هایی که مطرح و اجرایی شد نمی‌توان جنگلداری اجتماعی گفت چرا که دستور العمل هاییالعمل‌هایی از بالا تعیین شده و در اختیار مردم قرار می‌گیرد. این طرح هاطرح‌ها در واقع به معنی به کار گماشتن مردم است و نه مشارکت مردمی. مشارکت به این معنی است که مردم اعم از کشاورز، جنگل نشینجنگل‌نشین و ... در تصمیم گیری، برنامه ریزیبرنامه‌ریزی و اجرا مشارکت داشته باشند. اخیرا سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل هاجنگل‌ها انگیزه بیشتری برای این کار پیدا کرده و تمایل دارد که سیستم جنگلداری اجتماعی را راه اندازی کند اما به دلیل اینکه الگوهای صحیح و دستورالعمل هایدستورالعمل‌های تبیین شده ای را برای این مشارکت نداشته ایم معمولامعمولاً این تلاش هاتلاش‌ها با شکست مواجه می شودمی‌شود. حتی قدم هایقدم‌های اول برداشته می شودمی‌شود اما در اوایل کار به همان مدیریت و تصمیم گیری هایتصمیم‌گیری‌های دولتی باز می‌گردد.

اساسا سهم دولت و حاکمیت کشور هایکشورهای در حال توسعه در اکثر طرح هایطرح‌های مردم نهاد بسیار مهم و اساسی اساسی است. از این‌رو ایران نه تنها باید زیر ساخت هایساخت‌های متناسب با این موضوع را فراهم کند بلکه موارد و نکات اصلی در توسعه جنگلداری اجتماعی را ترویج کند. در ذیل نکاتی مهم در این رابطه اشاره می شودمی‌شود : 1.ارائه و تلاش برای تصویب قوانینی در این راستا (توسعه و ترویج جنگلداری اجتماعی( 2. در نظر گرفتن بودجه مالی برای کمک به نهاد هاینهادهای غیر رسمی و مردم نهاد در جهت جنگلداری اجتماعی 3. ارتقاء دانش و آگاهی عمومی نسبت به توسعه جنگل هاجنگل‌ها توسط مردم با اضافه نمودن سرفصل هاییسرفصل‌هایی با این عنوان در درس هاییدرس‌هایی همچون جامعه شناسیجامعه‌شناسی و... 4. حمایت از گروهای مردمی حمایت از جنگل 5. تولید بذر و افزایش نهال هاینهال‌های بومی مناطق جنگلی و توزیع رایگان آن به مردم 6. انتقال تکنولوژی و آموزش هایآموزش‌های نوین نسبت به جنگل توسط سازمان هایسازمان‌های مردمی و مردم نهاد .{{پاک‌کن}}