باله ماهی: تفاوت میان نسخه‌ها

ماهی، نیای مشترک پستانداران، خزندگان، پرندگان و [[دوزیستان]] است. در واقع موجودات چهارپای خشکی‌زی از ماهی بوجودبه وجود آمده و حدود ۴۰۰ میلیون سال پیش روی زمین گام نهادند. آن‌ها برای حرکت خود دارای باله‌های سینه‌ای و شکمی جفتی بودند. باله‌های سینه‌ای به صورت دست (در چارپایان یا انسان) و باله‌های شکمی به صورت پا درآمد.

باله‌های صفحه‌مانند برای پیش راندن ماهی در آب بکار می‌روند. در اغلب موارد از باله‌های دمی برای پیش راندن ماهی استفاده می‌شود ولی گاه باله‌های سینه‌ای آن را انجام می‌دهند (سفره‌ماهی). ایجاد خلأ از طریق بوجودبه وجود آوردن فشار منفی و تولید حباب در مایعات ایجاد می‌گردد که باید بلافاصله برطرف شود. خسارت ایجاد خلأ بخصوص در باله‌های دمی موجودات شناگر دریایی مثل دلفین و [[ماهی تون]] رخ می‌دهد. این عمل در سطح اقیانوس انجام می‌گیرد که فشار آب نسبتاً پایین است. دلفین‌ها با وجود اینکه قادرند سریع‌تر شنا کنند ولی سرعت‌شان محدود می‌شود زیرا از بین رفتن حباب‌های ایجاد شده در دم آن‌ها خیلی دردناک است. این حفره‌سازی یا خلأ سرعت ماهی تون را هم کاهش می‌دهد ولی دلیل آن متفاوت است. ماهی تون بر خلاف دلفین‌ها حباب‌ها را احساس نمی‌کنند زیرا باله‌های استخوانی آن‌ها فاقد انتهای عصبی است. با این همه نمی‌توانند سریع‌تر بروند زیرا حباب‌های خلأ ایجادشده، فیلم بخاری در اطراف باله‌ها ایجاد می‌کند که سرعت آن‌ها را محدود می‌سازد. در برخی ماهی‌های تون ایجاد این خلأها منجر به خسارت شده‌است.

پیش راندن ماهی معمولی از طریق حرکت عمودی باله دمی انجام می‌شود. ماهی‌ها اساساً از باله‌های متعدد در حرکت خود استفاده می‌کنند و تعامل هیدرودینامیکی آن‌ها مهم است. ماهی‌ها نیز همچون کشتی‌ها و هواپیما نیاز به کنترل حرکت‌ها دارند و ۶ نوع حرکت مختلف را بطوربه‌طور ترکیبی اجرا و کنترل می‌کنند. در ماهی‌های مرجانی، باله سینه‌ای و شکمی مسطح و بزرگ شده و ماهی را بزرگ نشان می‌دهد.

وقتی حرکت ایجاد شد، باید توسط دیگر باله‌ها کنترل شود. بدن ماهی‌های مرجانی متفاوت از ماهی‌های آب‌های آزاد است. ماهی آب‌های آزاد معمولاً برای سرعت خلق شده‌اند و باید مثل اژدر سریع حرکت کنند و کمترین اصطکاک را در آب بوجودبه وجود آورند. ماهی‌های مرجانی برعکس در فضای محدود و چشم‌انداز پیچیده صخره‌های مرجانی بسر می‌برند و از این‌رو قابلیت مانور آن‌ها اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل بدن این ماهی‌ها قابلیت مانور بالایی دارد. آن‌ها به راحتی جهت حرکت خود را تغییر می‌دهند و از دست شکارچیان به شکاف‌ها و روزنه‌های سطح صخره‌های مرجانی پناه می‌برند و در قسمت‌های سطحی آن قایم موشک می‌کنند. در واقع باله انواع ماهیان صخره‌ای مثل [[پروانه‌ماهی]]، [[دوشیزه‌ماهی]] و [[فرشته‌ماهی]] نقش ترمز را بازی می‌کنند تا مانور خوبی به آن‌ها بدهند. اغلب آن‌ها بدن عمیق و توپر دارند که مثل کلوچه از دو طرف فشرده است و به راحتی در شکاف صخره‌ها جا می‌گیرند. باله‌های لگنی و سینه‌ای آن‌ها به صورت متفاوت طراحی شده و در کنار بدن مسطح آن‌ها برای بهینه‌سازی مانورشان بکار می‌روند. برخی ماهی‌ها مثل [[بادکنک‌ماهیان]]، [[سوهان‌ماهی|سوهان‌ماهیان]] و [[صندوق‌ماهیان]] برای شنا عمدتاً به باله‌های سینه‌ای متکی هستند و از باله‌های دمی اساساً استفاده نمی‌کنند.