جریان‌های روشن‌فکری در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

از دیگر ویژگی‌های روشنفکری در دوران جنگ سرد (پهلوی دوم) اتهام بستن به آنان دربارهٔ شکست‌ها و ناکامی‌های ملی بود. سردسته این گروه علی شریعتی بود که می‌گفت: «من ادعا می‌کنم در تمام این دو قرن گذشته در زیر هیچ قرارداد استعماری امضای یک آخوند نجفرفتهنجف‌رفته نیست؛ در حالی که در زیر همة این قراردادهای استعماری امضای آقای دکتر و آقای مهندس فرنگ رفته هست»<ref name="rasekhoon.net" />

همچنین جلال آل احمد به ویژه با دو کتاب «غرب زدگی» و «در خدمت و خیانت روشنفکران» تندترین حملات را به جریان روشنفکری داشت. او دربارهٔ شیخ فضل‌الله نوری از مخالفان مشروطه و یکی از مهم‌ترین نمادهای جریان روحانیت و سنتی ایران که او را مقتول روشنفکران مشروطه می‌دانستند، می‌نویسد: «من نعش آن بزرگوار را بر سردار همچون پرچمی می‌دانم که به علامت استیلای غربزدگیغرب‌زدگی پس از دویست سال کشمکش بر بام سرای این مملکت افراشته شد»<ref>جلال آل احمد: در خدمت و خیانت روشنفکران</ref>

[[مرتضی مطهری]] اگرچه نه خودش و نه دیگران او را روشنفکر ندانسته‌انددانسته‌اند ولی از مهم‌ترین منتقدان و تحلیلگران جریان روشنفکری بوده‌است. او نیز مهم‌ترین اتهام روشنفکران معاصر ایران را غربزدگی سهوی یا خیانت عمدی به اسلام و ایران می‌دانست.<ref>اکبر رحمتی: استاد مطهری و روشنفکران</ref>

«روشنفکر کسی است که فارغ از تعبد وتعصبو [[صداقت روشنفکری|تعصب]] و به دور از فرمانبری، اغلب نوعی کار فکری می‌کند و نه کار بدنی، و حاصل کارش را که در اختیار جماعت می‌گذارد، کمتر به قصد جلب نفع مادی می‌گذارد.»<ref>جلال آل احمد، غرب‌زدگی.</ref>