دیاکو: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌شده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
برچسب‌ها: ویرایش کاربر تازه‌وارد در مقالهٔ خوب یا برگزیده ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
آخرین ۴ تغییر متن رد شد و برگردانده شد به نسخهٔ 26223957 توسط Ahmad252: بر پایهٔ کدام منبع؟
خط ۱:
{{مقاله برگزیده}}
{{جعبه اطلاعات پادشاهی
| نام = دیاکو نامی کردی
| تصویر = Media-proper.svg
| اندازه تصویر = 250px
خط ۳۵:
 
تاریخِ دقیق دورهٔ حکمرانی دیاکو دقیقاً مشخص نیست و احتمالاً بیش‌تر نیمهٔ اول سدهٔ هفتم پیش از میلاد را دربرمی‌گرفته‌است. بنا بر گفته هرودوت، دیاکو ۵۳ سال پادشاهی کرد.
 
نامی کردی
براساس نوشته‌های هرودوت، دیاکو نخستین پادشاه ماد بوده که از [[آشور]]یان استقلال کسب کرده‌است. وی طرح و نقشهٔ ایجاد یک حکومت واحد ماد را در ذهن داشت و در یک دورهٔ بی‌قانونی در ماد، تلاش کرد تا عدالت را در دهکدهٔ خود اجرا کند و اعتبار و حسن شهرتی را به عنوان یک قاضی بی‌طرف بدست آورد. به این ترتیب حوزهٔ فعالیت او گسترش یافت و مردم روستاهای دیگر نیز به وی مراجعه می‌کردند تا اینکه سرانجام او اعلام کرد این جایگاه برای وی دردسرساز شده‌است و حاضر به ادامهٔ کار نیست. در پی این کناره‌گیری، دزدی و اغتشاش فزونی یافت و مادها گرد هم آمدند و این بار وی را به‌عنوان پادشاه برگزیدند.
 
خط ۴۱:
 
[[سارگون دوم]] شاه آشور در سال ۷۱۵ پیش از میلاد، متوجه شد که دیاکو با [[روسای اول]]، شاه [[اورارتو]] متحد شده‌است. او دیاکو را زیر نظر گرفت و در طی جنگ خود با [[منائیان]]، بار دیگر وارد ماد شد تا چنان‌که مدعی بود، به «هرج‌ومرج» آن‌جا پایان دهد. او در نهایت دیاکو را اسیر کرد و به‌همراه خانواده‌اش به [[حمات]] (در [[سوریه]] امروزی) تبعید کرد.
 
نامی کردی
برخی از [[ایران‌شناسی|ایران‌شناسان]]، دیاکو را با ویژگی‌هایی که هرودوت برای او برمی‌شمارد با [[هوشنگ]] شاهنامه یکی می‌گیرند و لقب پَرَداتَ یا پیشدادی را با نخستین قانون‌گذار یکی می‌دانند. سنت دینی، هوشنگ را نخستین کسی می‌داند که پادشاهی را در ایران برقرار کرد. پس از دیاکو، پسرش [[فرورتیش]] جانشین او شد و مدت ۲۲ سال حکومت کرد.
نامی کردی
 
== نام ==
نام دیاکو کردی است و همچنین در منابع مختلف به صورت‌های گوناگونی ذکر شده‌است. [[هرودوت]] تاریخ‌نگار [[یونان]]ی نام وی را به صورت '''دییوکیس''' ({{lang|grc|Δηιόκης}} Dēiokēs) ضبط کرده‌است. در متون [[زبان آشوری|آشوری]] از وی به نام ''Da-a-a-uk-ku'' یاد شده و در [[زبان عیلامی|عیلامی]] به صورت ''Da-a-(hi-)(ú-)uk-ka'' و ''Da-a-ya-u(k)-ka'' آمده‌است.<ref name="ReferenceA">{{پک|Schmitt|۱۹۹۴|ک=DEIOCES|زبان=en}}</ref>
 
نام دیاکو برگرفته زبان کردی و از واژهٔ [[زبان‌های ایرانی|ایرانی]] ''-Dahyu-ka'' {{کوچک|(دَهیوکَ)}} است و اسم مصغر واژهٔ ''-dahyu'' {{کوچک}}(دَهیو){{پایان کوچک}} به‌معنی سرزمین است. نام قدیمی ایرانی دیاکو حتی در دوران بعدی نیز غیرمعمول نبود. در دورهٔ [[هخامنشیان]]، صورت [[زبان فارسی باستان|فارسی باستان]] دیاکو، در چندین حکاکی عیلامی لوح‌های گلی [[تخت جمشید]] آمده‌است. این اشارات ظاهراً به اشخاص متفاوتی در ناحیه‌های حکومتی مجزایی برمی‌گشته‌است و از میان آنان می‌توان به رعیتی اشاره کرد که مأمور تسهیم‌بندی جیرهٔ غذایی اسب‌ها بوده‌است.<ref name="ReferenceA">{{پک|Schmitt|۱۹۹۴|ک=DEIOCES|زبان=en}}</ref> [[فریدریش فون اشپیگل]] عقیده دارد که ''دهایوکو'' به معنی «ساکن و سرکردهٔ ده» و در واقع ریخت کهن همان واژهٔ «دهگان» (دهقان) است. همچنین [[فردیناند یوستی]] به پیروی از نظر اشپیگل، معتقد است که نام دیاکو، لقب اوست و شکل کوتاه‌شده‌ای از ''dahyaupati'' {{کوچک}}(دَهیااُپَتی){{پایان کوچک}} در فارسی باستان و ''danhupaiti'' {{کوچک}}(دَنهوپَیتی){{پایان کوچک}} در [[زبان اوستایی|اوستایی]] است که پایانهٔ ka {{کوچک}}(کَ){{پایان کوچک}} گرفته‌است.<ref name="ReferenceB">{{پک|خالقی مطلق|۱۳۷۵|ک=هوشنگ و دیاکو|ص=۴۷۴}}</ref>نام شهر دهوک کردستان عراق از نام دیاکو نخستین پادشاه امپراطوری ماد باقی مانده است.
 
== دوران حکومت ==