'''چِگِنی''' یا '''چگینی''' یکی از ایلات کردلر ساکن در [[لرستان]] است.<ref name=ToolAutoGenRef1>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3486 |عنوان =چگنی | ناشر =[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۶ مارس ۲۰۱۶}}</ref><ref name=iranicaonline>{{یادکرد وب|نویسنده =[[پیر ابرلینگ]] |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/cegini-or-cegani-a-tribe-that-originated-in-northwestern-persia-but-is-now-scattered-in-luristan-the-qazvin-region-and-fa |عنوان =ČEGĪNĪ | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ =۱۵ دسامبر ۱۹۹۰ |تاریخ بازدید = ۳۱ ژانویه ۲۰۱۵}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=ایلات وطوایف لرستان | وبگاه= وبگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان (وبگاه پیشین) | تاریخ=2010-10-31 | سال=2010 | پیوند=http://www.lorestanmiras.ir/Mardomshenaasy/eilat.htm |ناشر= اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان|نشانی بایگانی=http://web.archive.org/web/20101031152058/http://www.lorestanmiras.ir/Mardomshenaasy/eilat.htm |تاریخ بایگانی=2010-10-31 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-09-03}}</ref> در گذشته گروهی از آنان از [[لرستان]] به [[کردستان]]، [[خراسان]]، [[فارس]] و [[قزوین]] کوچانده شدند.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> شاخه‌ای از این ایل ساکن [[استان قزوین]] در مرکز ایران<ref name=iranicaonline /><ref name=loghatnaameh>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-a111a3d42e284b0fbceea5a9ac2873ad-fa.html |عنوان =چگینی | ناشر =[[لغتنامه دهخدا]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۳۱ ژانویه ۲۰۱۵}}</ref> و شاخه‌ای دیگر [[کرکوک]] و [[سلیمانیه]] عراق سکونت دارند.<ref name=iranicaonline /> عده‌ای نیز ساکن [[استان فارس]] در جنوب ایران هستند.<ref name=iranicaonline />
== زبان ==
زبان اصلی چگنی‌ها [[کردیلری]] است که به زبان [[سگوند|سکوند]]<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=http://worldcat.org/oclc/800727193|عنوان=از کرخه تا کيان : تبارشناسى تيره پنبه خور از ايل بزرگ سگوند|نام خانوادگی=1955-|نام=وثوقى‌منش، درويش عباس،,|تاریخ=1390 [2011 or 2012]|ناشر=Intishārāt-i Shāpūr Khvāst|شابک=9786005673449|oclc=800727193}}</ref> ها شباهت زیادی دارند .<ref name=ToolAutoGenRef1 /><ref name="rch.ac.ir">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://rch.ac.ir/article/Details?id=8147&&searchText=چگنی |عنوان =چگنی | ناشر =[[دانشنامه جهان اسلام]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۶ مارس ۲۰۱۶}}</ref><ref name=ToolAutoGenRef2>[http://www.iranicaonline.org/articles/lori-dialects Reported NLori dialects are Giōni (henceforth Gi; MacKinnon, 1977), Ḵorramābādi (Ḵor; Izadpanāh, 1964; MacKinnon, 2002), Čagani (henceforth Ča; Blau, 1993), and Bālā Gerivāʾi (BGr; Amanollahi and Thackston, 1987; see also Mann, 1904 and 1910, for early material on “Feili,” a traditional term used to denote speakers of NLori, and from Nehāvand).]</ref> چگنی‌های [[قزوین]] به [[لری]] و [[ترکی]] صحبت می‌کنند<ref name=ToolAutoGenRef1 /> و چگنی‌های [[خراسان]] به ثبب همسایگی با [[ترک]]ها زبانشان [[ترکی]] شده‌است.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> چگنی‌های ساکن عراق نیز به کردی صحبت می‌کنند.<ref name=iranicaonline />
== تبارشناسی ==
زبان چگنی‌ها [[کردیلری]] است.<ref name="rch.ac.ir"/><ref name="ToolAutoGenRef2"/> دانشنامه ایرانیکا چگنی‌ها رو کرد تبار معرفی می‌کند<ref name=iranicaonline/> [[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] چگنی را یکی از [[مردم لر|ایلات لر]] ساکن لرستان معرفی می‌کند که گروهی از آنان به [[کردستان]]، [[قزوین]]، [[خراسان]] و [[فارس]] کوچانده شدند.<ref name="ToolAutoGenRef1"/> [[بدلیسی]] در شرفنامه چگنی‌ها را یکی از ۳ ارکان اصلی [[کرد]] معرفی می‌کند<ref>http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3486</ref> [[دانشنامه ایرانیکا]] در یک جا چگنی‌ها را [[مردم لر|لر]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =[[پیر ابرلینگ]] |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/asayer-tribes |عنوان =ʿAŠĀYER | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ =۱۵ دسامبر ۱۹۹۰ |تاریخ بازدید = ۳۱ ژانویه ۲۰۱۵}}</ref> [[لغتنامه دهخدا]] و ایرج افشار چگنی را از [[کرد|ایل‌های کرد]] معرفی می‌کنند<ref name=iranicaonline /><ref name=loghatnaameh /><ref>کرمانشاه و تمدن دیرینه آن، ایرج افشار سیستانی،انتشارات نگارستان، چاپ دوم، تهران1381</ref> البته [[علی‌اکبر دهخدا]] تمام لرهای دیگر را نیز کرد دانسته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.vajehyab.com/dehkhoda/لر-4|عنوان =لر | ناشر =[[لغتنامه دهخدا]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱ دسامبر ۲۰۱۴}}</ref> چگنی در عراق نیز یکی از ایلات کرد ساکن در [[کردستان عراق]] است.<ref name=iranicaonline />
== وجه تسمیه ==
کلمه [[چگنی]] از ریشه «چگه» که چشمه‌ای است در دامنه [[سفیدکوه]] (محل اسکان طوایف چگنی) گرفته شده‌است و گویا روستایی به همین نام «چگه» نیز در همان منطقه وجود دارد این نظر مورد وثوق افراد مختلفی از همین طایفه است.<ref name=ToolAutoGenRef3 /> برخی چگنی را یک کلمه ترکی مشتق از واژه «چگین» که نوعی بخیه دوزی است دانسته‌اند.<ref name=ToolAutoGenRef3 /> [[اسکار مان]] گمان برده‌است که چگنی با چنگانه به معنای [[کولی]] مرتبط است. اما نظر مان نزد دانشمندان زبانشناس سندیت ندارد.به احتمال خیلی زیاد با اسم چنگی یا چنگنی که به معنی چنگ زن و مطرب است اشتباه گرفته است.<ref name=ToolAutoGenRef1 />
