کریم‌خان زند: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
{{حق تکثیر مشکوک|تاریخ=آوریل ۲۰۱۶}}
{{جعبه اطلاعات پادشاهی
| عنوان = موسس و نخستین پادشاه سلسله [[زندیه]]
| نام = [[پرونده:Shir & Khorshid1.svg|40px]] کریم‌خان زند [[پرونده:Shir & Khorshid1.svg|40px]]
| تصویر =Karim Khan-e Zand.png
خط ۱۰:
| تفویض =
| تعمید =
| نام کامل =
| لقب = قبل سلطنت: کریم [[توشمال]]{{سخ}}حین سلطنت: وکیل الرعایا
| زادروز = [[۱۰۸۶ (خورشیدی)]]{{سخ}}[[۱۱۱۹ (قمری)]]{{سخ}}[[۱۷۰۷ (میلادی)|۱۷۰۷ میلادی]]
| زادگاه = [[روستای پری (پیروز)|روستای پری]]، ملایر<ref>کتاب عقاب کمازان</ref>
| تاریخ درگذشت =
سه‌شنبه ۱۳ صفر [[۱۱۹۳ (قمری)]]<ref>نفیسی، سعید، تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دورهٔ معاصر، جلد ۱، ص ۴۲، چاپ دوم، انتشارات بنیاد</ref> (۱۱ اسفند ۱۱۵۷ ه.خ){{سخ}}۱ مارس [[۱۷۷۹ (میلادی)|۱۷۷۹ میلادی]]
خط ۲۶:
| همسر ۳ =چهار همسر دیگر
|زبان = [[لکی]]
| دودمان = [[طایفه زند ملایر]]<ref>کتاب عقاب کمازان</ref>
| آواز سلطنتی =
| شعار سلطنتی =
خط ۳۵:
| امضاء =
}}
'''[[ملایری|کریم‌خان زَند]]''' (زادهٔ ۱۰۸۶ خورشیدی در [[روستای پری (پیروز)|روستای پری]]<ref>کتاب عقاب کمازان</ref>، [[ملایر]] – درگذشتهٔ ۱۱۵۷ در [[شیراز]]) فرمانروای [[ایران]] از (۱۱۶۳ تا ۱۱۹۳ ه.ق) و بنیان‌گذار دودمان [[زندیه]] بود. پس از مرگ [[نادرشاه|نادر شاه افشار]] جانشینان او نزاع‌های فراوانی نمودند. کشور ایران وارد مرحله‌ای از عدم ثبات سیاسی و اقتصادی شدیدی گردید و به دلیل عدم قدرت دولت مرکزی خوانین و حکام نواحی طغیان نموده و در صدد کسب قدرت بیشتر و رسیدن به منصب پادشاهی برآمدند. علی قلی خان، ابراهیم خان، شاهرخ و سلیمان دوم هر کدام مدت کوتاهی سلطنت کردند. [[احمدشاه درانی]] از سرداران افغانی نادر در شرق ایران، [[محمدحسن‌خان قاجار]] در [[گرگان|استرآباد]] و [[آزادخان افغان]] در نواحی شمال ایران در صدد تشکیل حکومت و کسب قدرت بودند. در این آشفتگی‌ها، کریم خان زند نیز در صدد کسب قدرت برآمد. او نواحی [[تویسرکان]] و [[کزاز (شازند)|کزاز]] را تصرف کرد و توانست محمد علی خان حاکم [[همدان]] و حسنعلی خان حاکم [[اردلان]] را شکست دهد و حامیانی پیدا کند. کریم خان پس از پیروزی بر دشمنان خود شهرت عظیم کسب نمود و عنوان «کریم خان» یافت. کریم خان بعد از پیروزی‌های متعدد و کسب شهرت با [[علی‌مردان‌خان چهارلنگ|علی‌مردان خان بختیاری]] متحد شد و بنا بر پیشنهاد علی‌مردان‌خان تصمیم گرفتند به [[ابوالفتح‌خان بختیاری]] حاکم [[اصفهان]] و [[عراق]] که منصوب [[شاهرخ‌میرزا]] افشار بود، حمله کرده و او را شکست دهند. متحدین توانستند ابوالفتح را شکست دهند، اما آن‌ها بعد از این پیروزی پیمان اتحاد سه جانبه‌ای منعقد نمودند تا برای نجات ایران از هرج و مرج چاره‌ای بیندیشند. متحدین [[شاه‌اسماعیل سوم|ابوتراب]] نوهٔ مادری [[شاه سلطان حسین]] را با نام [[شاه‌اسماعیل سوم]] بر تخت نشاندند و مناصب را بین خود تقسیم کردند. علی‌مردان‌خان به علت سن کم شاه جدید نایب السلطنه او شد و همچنین کریم خان زند سردار کل سپاه و ابوالفتح خان نیز حاکم اصفهان شد. بعد از این پیمان کریم خان عازم فتح نواحی غربی ایران شد. هنگامی که وی مشغول فتوحات بود، علی‌مردان‌خان با استفاده از غیبت وی ابوالفتح خان حاکم اصفهان را کور و مقتول نمود و عمویش باباخان بختیاری را حاکم اصفهان نمود و خود عازم دفع صالح خان حاکم [[شیراز]] شد. علی‌مردان‌خان خود را پادشاه واقعی ایران می‌دانست و شاه اسماعیل سوم برایش آلت دستی بیش نبود.
کریم خان بعد از اطلاع از موضوع در یک شورای مشورتی با سرداران خود تصمیم گرفت با علی‌مردان‌خان بجنگد. او با ۳۰٬۰۰۰ سپاهی به اصفهان حمله برد و شهر را تصرف کرد. علی‌مردان‌خان هم که شیراز را تصرف و در آنجا ستم زیادی کرده بود بعد از اطلاع از این وقایع به سوی اصفهان حرکت کرد. خان زند نیز فوراً با سپاه خود راهی جنوب شد. در [[استان چهارمحال و بختیاری|چهارمحال بختیاری]] دو سپاه رو به روی هم صف آراستند. در آن نبرد علی‌مردان‌خان خان مغلوب شد و با به جا گذاشتن کلیهٔ لوازم خود به [[استان خوزستان|خوزستان]] گریخت تا با کمک حاکم آنجا بتواند دوباره علیه کریم خان قد علم کند.<ref>رجبی، کریم خان زند و زمان او، ۲۰–۴۴.</ref>
| |||