خواجه نصیرالدین طوسی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
اصلاح غلط تایپی برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: افزودن القاب ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۱۴۶:
# او به باور اکثر تاریخ نویسان در ابتدای زندگی و قبل از پیوستن به اسماعیلیان شیعه امامی بوده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=احوال و آثار خواجه|نام خانوادگی=مدرس رضوی|نام=محمد تقی|ناشر=انتشارات اساطیر|سال=۱۳۷۰|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=نقد الرجال|نام خانوادگی=حسینی تفرشی|نام=مصطفی|ناشر=موسسه آل البیت|سال=۱۴۱۸ق|شابک=|جلد=۴|مکان=|صفحات=}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تنقیح المقال فی علم الرجال|نام خانوادگی=مامقانی|نام=عبدالله|ناشر=کتاب فروشی مرتضویه|سال=۱۳۵۲|شابک=|جلد=۳|مکان=نجف اشرف|صفحات=}}</ref> در عین حال، عده‌ای این احتمال را که او در یک خانواده شیعی اسماعیلی به دنیا آمده باشد منتفی ندانسته‌اند.<ref name=":1">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ و عقاید اسماعلیه|نام خانوادگی=دفتری|نام=فرهاد|ناشر=انتشارات فروزان روز|سال=۱۳۷۵|شابک=|مکان=|صفحات=|ترجمه=فریدون بدره‌ای}}</ref>
# خواجه بین سال‌های ۶۱۹ تا ۶۲۴ ه.ق به قلاع اسماعیلیه وارد شد.<ref name=":1" /><ref name=":2">{{یادکرد کتاب|عنوان=مقدمهٔ اخلاق محتشمی|نام خانوادگی=دانش‌پژوه|نام=محمد تقی|ناشر=انتشارات دانشگاه تهران|سال=۱۳۶۱|شابک=|مکان=تهران|صفحات=پنج}}</ref> نظر نویسندگان دربارهٔ علت ورود خواجه به قلاع مختلف است. گروهی قائلند که خواجه به اجبار نزد اسماعیلیان رفته‌است،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جامع التواریخ|نام خانوادگی=همدانی|نام=رشید الدین|ناشر=نشر البرز|سال=۱۳۷۳|شابک=|مکان=تهران|صفحات=|تصحیح=محمد روشن و مصطفی موسوی}}</ref> و در مقابل، عده‌ای برآنند که او با میل خود نزد آنان رفته و با این حال پس از اینکه تصمیم گرفت از پیش آنان برود به وی اجازه ندادند و او را محبوس کردند.<ref name=":3">{{یادکرد کتاب|عنوان=مقدمه اخلاق ناصری|نام خانوادگی=مینوی|نام=مجتبی|ناشر=انتشارات خوارزمی|سال=۱۳۷۳|شابک=|مکان=تهران|صفحات=۳۰}}</ref> گروهی نیز معتقدند که او در تمامی دوران حضورش در میان اسماعیلیان آزادی کامل داشت و می‌توانست بدون درد سر عقاید مخالف خود را ابراز کند.<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=نصیر الدین الطوسی و آراؤه الفلسفیة و الکلامیة|نام خانوادگی=فرحات|نام=هانی نعمان|ناشر=نشر احیاء التراث العربی|سال=۱۴۰۶ ق|شابک=|مکان=بیروت|صفحات=}}</ref> در طی حدود ۳۰ سال اقامت در قلاع اسماعیلیه در مورد مذهب خواجه طوسی نظرات گوناگونی وجود دارد. به بیان حمید ملک مکان «فعالیت‌های علمی متعدد، کتاب‌ها و رساله‌هایی که وی در زمینه‌های مختلف نوشته، و نیز مدت طولانی ای که با اسماعیلیان زندگی کرده و با آنان حشر و نشر داشته‌است، عامل مهمی در اختلاف آرا و اقوال دانشمندان و نویسندگان دربارهٔ وی شده‌است.»<ref name=":0" /> از طرفی «علمای اثناعشری که خواجه را امامی می‌دانند مصرانه منکرند خواجه به کیش اسماعیلی درآمده بوده و صحت انتساب رسالات اسماعیلی بدو را که در میان اسماعیلیان محفوظ مانده‌است، انکار می‌کنند.»<ref name=":0" /> برخی از آن‌ها با قبول انتساب این رسالات به او آن‌ها را محصول [[تقیه]] خواجه برای حفظ جان خود در دوره اسارت می‌دانند. این نظر با تغییر مقدمه اخلاق ناصری منتسب به خواجه تقویت می‌شود، چرا که در آنجا تصریح می‌کند که «به حکم اضطرار بر اسماعلیان وارد شده و مقدمه کتاب را بر طبق عقیده آنان، نه اهل شریعت و سنت نگاشته‌است.»<ref name=":0" /> عده‌ای هم بر این باورند که خواجه در این دوران واقعاً تحت تأثیر عقاید اسماعیلیان قرار گرفته و به کیش ایشان روی خوش نشان داده بود.<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرقه‌های اسلامی|نام خانوادگی=مادلونگ|نام=ویلفرد|ناشر=چاپ اساطیر|سال=۱۳۷۷|شابک=|مکان=تهران|صفحات=|ترجمه=ابوالقاسم سری}}</ref>
# نزد مورخین تردیدی نیست که پس از سال ۶۵۴ ه.ق و سقوط دولت اسماعیلی نزاری تا پایان عمر، خواجه نصیرالدین به مذهب شیعی دوازده امامی زندگی کرد. او در این مدت مهم‌ترین کتاب‌های کلامی خود را بر طبق این آیین نوشت که از جمله آن‌ها می‌توان تجرید العقاید، قواعد العقاید، فصول و امامت را نام برد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /> وصیت او مبنی بر دفن پیکرش در پایین پای امام موسی کاظم و امام محمدجواد (امامان هفتم و نهم شیعیان امامی) موید این مطلب است که او در هنگام مرگ به عقیده اسماعیلیه نبوده‌است.
== خانواده ==
| |||