ولایت دایکندی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی
Last author (بحث | مشارکت‌ها)
جز تقسیم بندی منطقی عبارتها و نیز ویرایش عبارت غیرعلمی و غیر ادبی
خط ۶۶:
}}
[[پرونده:Sokhtag.jpg|بندانگشتی|منطقه سوختگ نیلی ولایت دایکندی]]
'''دایکُندی''' یکی از سی‌وچهار [[ولایت‌های افغانستان|ولایت]] [[افغانستان]] است.
تاریخچهٔ تأسیس ولایت دایکندی بدین قرار است که ولایت دایکندی به تاریخ بیست‌وهفت حوت/ اسفند ۱۳۸۱ خورشیدی طی حکم شماره ۶۹۵۷ حامد کرزی رئیس دولت انتقالی افغانستان از بدنهٔ ولایت ارزگان جدا شد و ولایت جداگانه اعلام گردید. این حکم بر اساس پیشنهاد اشرف غنی احمدزی وزیر مالیۀ وقت، علی‌احمد جلالی وزیر داخله وقت، حاجی محمد محقق وزیر پلان وقت و محمدحنیف اتمر وزیر احیاء و انکشاف وقت صادر گردید.
اولین والی ولایت دایکندی سرور دانش (متولد دایکندی) بوده‌است. سپس به ترتیب: جان‌محمد اکبری (متولد دایکندی)، سلطانعلی ارزگانی، قربانعلی ارزگانی، شفق، خانم «معصومه مرادی»انجینیر محمود بلیغ در این ولایت حکومت کرده‌اند و اکنون (قوس ۱۳۹۷) سید انور رحمتی والی دایکندی است.
ولایت جدید التأسیس دایکندی در مرکز افغانستان موقعیت دارد و با ولایات بامیان، غور، غزنی، ارزگان و هلمند متصل است. این ولایت، در مدار عرض البلد ۳۳۵۵۰۰ و طول البلد ۲۵۵۵۰۰ واقع است و ۲۴۰۰ متر از سطح بحر ارتفاع دارد.
دایکندی در گذشته چند [[ولسوالی|ولسوالی از ولسوالی]] های [[ولایت ارزگان|ولایت اُرزگان]] بود. در تاریخ بیست‌وهشت مارس ۲۰۰۴ ولسوای دایکندی (که اکنون به دو ولسوالی تقسیم شده است گیتی و کجران) با تلاش و همت شهید امیرمحمد انصاری بلوچ و جناب شاه سلطان عاکفی رئیس سابق کمیسیون اصلاحات انتخاباتی به عنوان دو ولسوای در ولایت دایکندی بزرگ تشکیل یافت و ولایت دایکندی به نام همین ولسوالی دایکندی [[یعنی]]<ref name=":0" /> ولایت دایکندی مسمی گردید.
 
 
مرکز این ولایت شهر [[نیلی (افغانستان)|نیلی]] است.
== موقعیت ==
دایکندی یکی از سی‌وچهار [[ولایت‌های افغانستان|ولایت]] جدید[[افغانستان]] التأسیساست. دایکندی در مرکز افغانستان موقعیت دارد و با ولایات بامیان،[[بامیان]]، غور،[[ولایت غزنی،غور|غور]]، [[غزنی]]، [[ولایت اروزگان|ارزگان]] و [[ولایت هلمند|هلمند]] متصل است. این ولایت، در مدار عرض البلد ۳۳۵۵۰۰ و طول البلد ۲۵۵۵۰۰ واقع است و ۲۴۰۰ متر از سطح بحر ارتفاع دارد.
 
== تاسیس و تشکیلات ==
تاریخچهٔ تأسیس ولایت دایکندی بدین قرار است که ولایت دایکندی به تاریخ بیست‌وهفت حوت/ اسفند ۱۳۸۱ خورشیدی طی حکم شماره ۶۹۵۷ [[حامد کرزی]] رئیس دولت انتقالی افغانستان از بدنهٔ ولایت ارزگان جدا شد و به عنوان ولایت جداگانهجدید اعلامایجاد گردیدشد. این حکم بر اساس پیشنهاد [[محمداشرف غنی|اشرف غنی]] احمدزی وزیر مالیۀ وقت، علی‌احمد جلالی وزیر داخله وقت، حاجی [[محمد محقق]] وزیر پلان وقت و [[محمد حنیف اتمر|محمدحنیف اتمر]] وزیر احیاء و انکشاف وقت صادر گردید.
 
=== تعداد ولسوالی ===
دایکندی 10 ولسوالی دارد. مرکز این ولایت شهر [[نیلی (افغانستان)|نیلی]] است. دایکندی پیش از تبدیل به ولایت، چند [[ولسوالی|ولسوالی از ولسوالی]] های [[ولایت ارزگان|ولایت اُرزگان]] بود. پس از تشکیل ولایت دایکندی، ولسوالی های دایکندی، شهرستان و کجران از ولایت ارزگان جدا شدند. ولسوالی دایکندی به چهار ولسوالی [[ولسوالی سنگتخت و بندر|سَنگتَخت و بندر]]، [[ولسوالی اشترلی|اَشتَرلی]]، [[ولسوالی خدیر|خِدیر]] و [[ولسوالی نیلی|نیلی]] تقسیم شد. ولسوالی شهرستان به دو [[ولسوالی شهرستان]] و [[ولسوالی میرامور|میرامور]]، و ولسوالی کجران به [[ولسوالی کجران|کجران]] و [[ولسوالی کیتی|کیتی]] تقسیم گشت. همچنین قرار شد که [[ولسوالی گیزاب]] که اداره آن با مشکلات بسیاری مواجه شده است، به دو ولسوالی تقسیم گردد و ولسوالی پاتو به ولایت دایکندی داده شد. ولسوالی ناوه میش نیز از ولایت هلمند جدا شده و در تشکیلات ولایت دایکندی اضافه شد.
 
=== والی ها (استانداران) ===
اولین والی ولایت دایکندی [[سرور دانش]] (متولد دایکندی) بوده‌استبود. سپس به ترتیب: جان‌محمد اکبریاکبری، (متولدسلطان دایکندی)، سلطانعلیعلی ارزگانی، قربانعلی ارزگانی، شفق، خانم «معصومه مرادی»انجینیرمرادی، محمود بلیغ در این ولایت حکومت کرده‌اند و اکنون (قوس ۱۳۹۷) سید انور رحمتی والی دایکندی است.
 
== جغرافیا ==
این منطقه دارای آب و هوای متنوع، گرم و سرد، ارتفاعات و پستی‌های اندک و جلگه‌های سرسبز و به‌طور مجموع کوهستانی است.
 
دایکندی دارای مساحت ۱۸٬۰۸۸ کیلومتر مربع و ۲۸۴۶ قریه و ۴۱۷٫۳۰۰ نفر نفوس می‌باشد و دارای ۱۰ ولسوالی. از لحاظ سیستم اداری و حکومتی این ولایت دارای ۱۰ واحد اداری است؛ یعنی، دارای ۱۰ ولسوالی است که مرکزیت ان در منطقهٔ بادام خیز «نیلی» قرار دارد.
ولسوالی‌های آن هر یک: نیلی، شهرستان، میرآمور، اشترلی، سنگ‌تخت و بندر، کیتی، کجران، خدیر، گیزاب، ناوه میش که ولسوالی ناوه میش قبلاً مربوط ولایت هلمند بود اما جدیداً در سال ۱۳۹۵ به ولایت دایکندی واگذار شد و ولسوالی گیزاب که قبلاً مربوط ولایت دایکندی بود به ولایت ارزگان واگذار شد که البته تا هنوز ادارات دولتی اکثر نقاط ولایت غیرفعال است.
 
== از لحاظ امکانات فرهنگی ==
اطلاع‌رسانی و حضور نهادهای مدنی باید گفت که این ولایت دارای ۳رادیوی محلی با موج FM به نام‌های رادیو نسیم ۸۹٫۸ اف ام و رادیو دایکندی ۸۸٫۹ اف ام و رادیو آفتاب است که مرکز ولایت و چندین منطقه دیگر از ولسوالی‌های دیگر این ولایت را تحت پوشش قرار می‌دهند.
حضور ماهنامه، هفته‌نامه و گاهنامه‌ها هم در این ولایت دیده می‌شود. اولین جریده یا نشریهٔ چاپی به نام «هفته‌نامه صبح دایکندی» به مدیر مسئولی علی پیام در نیلی مرکز ولایت دایکندی در سال ۱۳۸۵ راه‌اندازی گردید که بعد از سیزده شماره متوقف شد. سپس طی همان سال‌های اولیه تأسیس ولایت تازه تأسیس دایکندی نیز در نیلی اتفاق افتاد که کاپی بوده‌است. سال‌های بعد نشریات چاپی در قالب هفته‌نامه و گاهنامه نشر گردید. همچنین در این ولایت نهاد «انجمن ژورنالیستان دایکندی» نیز شروع به کار کرد.
حضور ماهنامه، هفته‌نامه و گاهنامه‌ها هم در این ولایت دیده می‌شود.
اولین جریده یا نشریهٔ چاپی به نام «هفته‌نامه صبح دایکندی» به مدیر مسئولی علی پیام در نیلی مرکز ولایت دایکندی در سال ۱۳۸۵ راه‌اندازی گردید که بعد از سیزده شماره متوقف شد. سپس طی همان سال‌های اولیه تأسیس ولایت تازه تأسیس دایکندی نیز در نیلی اتفاق افتاد که کاپی بوده‌است. سال‌های بعد نشریات چاپی در قالب هفته‌نامه و گاهنامه نشر گردید. همچنین در این ولایت نهاد «انجمن ژورنالیستان دایکندی» نیز شروع به کار کرد.
 
با گسترش زیرساخت‌های انترنت، امروزه در دایکندی چند [[سایت]] فعالیت دارد که از آن جمله سایت «روزگار ما»<ref name=":0">{{یادکرد وب|کد زبان=fa-IR|نشانی=http://www.rozgarma.com/|عنوان=روزگار ما - وب سایت روزگار ما رسانه آزاد و مستقل است که در حوزه سیاست، فرهنگ و اقتصاد، فعالیت می‌کند.|بازبینی=2017-07-15}}</ref> و سایت دیگر تحت عنوان «شبکه افغانستان قلب آسیا»<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://daikondi.com/|عنوان=صفحه اصلی - شبکه افغانستان قلب آسیا|بازبینی=2017-07-15}}</ref> فعالیت دارد.
[[پرونده:Daryaye nili.jpg|بندانگشتی|دریای مرکز ولایت دایکندی - نیلی]]
 
== بخش عمومی ==
== راه‌های مواصلاتی ==
از لحاظ راه‌های مواصلاتی و سرک اکثر قرات، قصباتروستاها و ولسوالی‌ها فاقد راه‌های مواصلاتیارتباطی سالم و مناسب است. در طول سال به مدت ۵ ماه راه‌های مواصلاتیجاده مرکزهای ولایتنیلی به پایتختکابل و ولسوالی‌ها به مرکز ولایت و بالعکسولسوالی‌ها باز است و سپسولی به خاطردلیل صعب‌العبورناهمواری، بودن،بارش شدید برف، نبود پل و پلچک قطعبسته می‌گردد.
طبی و بهداشتی: در ولایت دایکندی در حدود ۴۲ مرکز صحی (بهداشتی و درمانی) فعال وجود دارد که مصروف (مشغول) عرضه خدمات صحی برای شهروندان ان ولایت می‌باشد اما چگونگی فعال بودن این مراکز صحی همه بستگی به کمک‌های خارجی دارد؛ از روزی که کمک‌های خارجی قطع گردد همه این مراکز صحی بسته خواهند شد.
 
طبی و بهداشتی: در ولایت دایکندی در حدود ۴۲ مرکز صحی (بهداشتی و درمانی) فعال وجود دارد که مصروف (مشغول) عرضه خدمات صحی برای شهروندان ان ولایت می‌باشد اما چگونگی فعال بودن این مراکز صحی همه بستگی به کمک‌های خارجی دارد؛ از روزی که کمک‌های خارجی قطع گردد همه این مراکز صحی بسته خواهند شد.
== امنیت ==
 
== مشخصات انسانی ==
== مردم ==
[[هزاره‌ها]] اکثریت این ولایت یعنی ۹۲٪ مردم آن را شامل می‌شوند و به دنبال آن‌ها بلوچ هابا ۸٪ گروه‌های قومی را شامل می‌شوند. اکثریت بالای افراد دایکندی دارای مذهب شیعه جعفری بوده و اقلیت کوچکی نیز اهل سنت هستند. بر اساس برآورد سال ۲۰۰۸۲۰۰۸م (۱۳۸۷ش) نرخ باسوادی ۲۸٪ (مردان ۳۸٪ و زنان ۱۸٪) است و تنها ۲۵٪ به آب لوله‌کشی دسترسی دارند.<ref>[http://www.nps.edu/programs/ccs/Docs/Executive%20Summaries/DaiKundi_Prov_Overview_CCS.pdf DaiKundi Province Overview]</ref>
 
== ولسوالی‌های ولایت دایکندی ==