مزدیسنا: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مَزدَیَسنا''' یا '''دین زرتشتی''' نام [[دین]] [[پیامبر]] [[ایران|ایرانی]]، [[زرتشت]] [[اسپنتمان]] است. مزدَیَسنا [[صفت]]ی به‌معنای پرستنده [[اهورامزدا]] است. مزدا همان خدای یگانه است. مزدَیَسنا ضد [[دیویسنا|دیویَسنا]] است. دیویَسنا هم به‌معنی پرستنده [[دیو]] یا دَئوَ است و ضد آن واژه وی-دَئوَ یا ضد دیو است. مزدَیَسنا پیرامون ۱۲۰۰ تا ۱۰۰۰ پیش از میلاد از سوی پیامبر ایرانی، زرتشت اسپنتمان، پایه‌گذاری شد.<ref>{{یادکرد کتاب|کتاب=شناخت اساطیر ایران|نشانی=، ص ۱۴}}</ref> عبارت دین زرتشتی، درواقع لقب دین مزدیسنا می‌باشد. پیروان این دین مزدَیَسَن (مزداپرست) نامیده می‌شوند و واژهٔ زرتشتی به نادرستی باب شده‌است.

مفاهیمی مانند [[بهشت]] (پردیس)، [[دوزخ]]، روز [[رستاخیز]]، مژده نهایی جهان، و حتی [[فرشته]] (ایزد) و [[شیطان]] (دیوان) همگی بخشی از آموزه‌های زرتشت و ادبیاتی است که بعدها از آن سرچشمه گرفت. این مفاهیم در گذر زمان به دیگر ادیان راه یافتند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=ژوبین بخرد-نویسنده|کد زبان=fa|تاریخ=۲۷ فروردین ۱۳۹۶|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-features-39614002|عنوان=چگونه دین زرتشت بر جهان غرب تأثیر گذاشت}}</ref>

واژه مزدیسنا واژه‌ای [[زبان اوستایی|اوستایی]] است که از دو جزء (''مَزدَ + یَسنا'') پدید آمده‌است. مزده (اهورامزدا) معنی خدای دانا یا سرور می‌دهد و یسنا ([[یسنه]]) نیز به معنی ستایش و پرستش است و در مجموع معنی مزداپرستی یا خداپرستی می‌گیرد. یسنا دربردارنده هفتاد و دو فصل می‌باشد. این [[واژه]] در [[الفبای عربی]]، به گونه معرب «مزدیسنی» هم گفتهنوشته شده‌است که ی پایانی آن «آ» خوانده می‌شود. پیروان این کیش را «مزدیسنان» یا «خداپرستان» می‌نامند. در برابر پرستش مزدا، پرستش [[دیو]]ان در گذشته به آیین و مرسوم بوده که متون زرتشتی، اینان را [[دیویسنا]]ن نامیده که به معنای اهرمن پرست میباشد و کیششانکیش این کسان را دیویسنیدیویسنا ثبت کرده‌اند.<ref>لغت‌نامه دهخدا [http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c8bad6b00a2f455cae1590bf9afe40c5-fa.html سرواژه مزدیسنا] بادید در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۱</ref> نام‌های دیگری برای این دین وجود دارد که مصطلح‌ترین آن در ایران دین زرتشتی است.<ref>[https://books.google.fr/books?id=Y_2SBQAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=آيين+زرتشت:+The+Zarathushtran+Faith&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj57oLBkafLAhWB2RoKHR4PDwQQ6AEIHzAA#v=onepage&q=آيين%20زرتشت:%20The%20Zarathushtran%20Faith&f=false آیین زرتشت: The Zarathushtran Faith], Google Books</ref><ref>[https://books.google.fr/books?id=RAZzPwAACAAJ&dq=دین+زرتشتی&hl=en&sa=X&redir_esc=y سوادآموزی و دبیری در دین زرتشت-سروش سروشیان، جمشید]، ۱۳۶۷ میلادی</ref><ref>[https://books.google.fr/books?id=V6lGNQEACAAJ&dq=دین+زرتشتی&hl=en&sa=X&redir_esc=y از دین زرتشت چه می‌دانید - مهر، فرهنگ]، انتشارات مرکز زرتشتیان، ۱۹۸۱ میلادی</ref><ref>[https://books.google.fr/books?id=7TMWAAAAIAAJ&q=دین+زرتشتی&dq=دین+زرتشتی&hl=en&sa=X&redir_esc=y دین زرتشت و نقش آن در جامعۀ ساسانیان]، ۱۹۹۰ میلادی</ref> در گذشته به پیروان این دین [[بهدینان]]{{نیازمند منبع}}، [[مجوس]]{{نیازمند منبع}}، [[گبر]]{{نیازمند منبع}} نیز گفته شده‌است. در بیشتر زبان‌ها نام این دین را به نام پیامبر آن، زرتشت منسوب می‌کنند.

زرتشت و آموزش مغان بردر روینوشته‌های اندیشه‌هایباستانی یونانی کارسازیوجود پرداختدارد که راستمستند و واقعیحقیقی بودهستند. اما نه [[یونان|یونانیان]] و [[زبان سریانی|سریانیها]] و نه نویسندگان [[مردم ارمنی|ارمنی]]، هیچ‌یک از زرتشت اوستایی و از کیش او که در [[گاتاها]]<nowiki/>ی اوستا بازگو شده‌است، آگاهی نداشتند. به احتمال زیاد مزدیسنا در آغاز و پیش از هخامنشیان یک جنبش محلی در ایران خاوری بوده‌است که هنوز مرزهای آن شناخته نشده‌است. این کیش نو با پایداری و رویارویی شدید کیش‌های رایج همانند [[مهرپرستی]] رو به رو شده و برای مدتی دراز نتوانست به برتری و چیرگی کامل برسد و چون گسترش یافت، دگرگون شد. کیش زرتشتی به رویارویی با آیین‌هایی که در پی برانداختن آن‌هاچندخدایی برخاسته بود، درآمیختبود و مزدیسناپس بهاز گونه‌ایچیرگی بسیاربر متفاوتآنان بهدین ایرانرسمی باخترینام رسیدگرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|کتاب=بنونیست، دین ایرانی|نشانی= ص ۱۱۲}}</ref>

دیدگاه دیگر بر این باور است که با توجه به روایات مورخان یونانی و سنگ‌نبشته‌های بازمانده از زمان هخامنشیان، هم از دید باورها و عقاید و هم از نظر مراسم و [[آئین هخامنشیان]] با [[آیین کهن ایرانی]] هم‌خوانی دارد. آیینی که افزون بر پرستش اهورامزدا، ایزدان گوناگون و پرشمار و نیروهای طبیعت نیز پرستش می‌شدند. بر پایه این باور، دین هخامنشیان به باورهای [[وداها|ودایی]] بیشتر از دین زرتشتی نزدیک است.<ref>{{یادکرد کتاب|کتاب=بنونیست، دین ایرانی|نشانی= ص ۲۱ تا ۲۳}}</ref> همچنین باور دارند که آمدن صفت مزدیسنه (مزداپرست) که در [[پاپیروس]]های [[زبان آرامی]] زمان هخامنشیان آمده دلیلی بر زرتشتی بودن هخامنشیان نمی‌تواند باشد. چنان‌که ذکر نام اهورامزدا در سنگ نبشته‌ها نیز دلیلی برای این امر به‌شمار نمی‌رود. در سنگ‌نبشته‌های هخامنشی نه تنها به زرتشت بلکه به هیچ مطلب دیگری که بتواند این سنگ نبشته‌ها را رنگ زرتشتی دهد اشاره نشده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب|کتاب=بنونیست، دین ایرانی|نشانی= ص ۳۱ تا ۳۶}}</ref> از دوره پادشاهی کوروش، سرزمین‌های باختری ایران، به پیوستگی شاهنشاهی هخامنشی درآمد. در این دوره پذیرش مزدیسنا به نیایش دینی خود عمل می‌کردند. اما شاهنشاهان هخامنشی بر دین زرتشتی نبودند و هنگامی که مغان به گستراندن کیش زرتشتی برخاستند، آن را با آیین کهن ایرانی درآمیختند.<ref>{{یادکرد کتاب|کتاب=کیانیان|نشانی= ص ۵۵}}</ref>

[[پرونده:Hormizdi.jpg|بندانگشتی|325px| سکهٔ پادشاه ایران [[هرمز دوم]] ساسانی و شهبانو ایفراهرمز در کنار دارِ مهر (جام آتش از دیرباز نماد اصلی مزدیسنا بوده استبوده‌است)]]

| {{پرچم ایران}} [[ایران]]||۲۵,۲۷۲۲۵٬۲۷۲|| ۰٫۰۲۶