شهرستان بندر ماهشهر: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
تکمیل اطلاعات |
تکمیل |
||
خط ۱:
{{coord|۳۰|۳۳|N|۴۹|۰۸|E|display=title}}
'''شهرستان بندر ماهشهر در جنوب غربی ایران و جنوب استان خوزستان واقع گردیده و مساحت این شهرستان به میزان 1922 کیلومتر مربع می باشد. این شهرستان دارای 83 کیلومتر مرز آبی با خلیج فارس می باشد. در سال 1339 شمسی بخش بندر معشور که بخشی از توابع خرمشهر محسوب می شده به شهرستان ارتقاء و در سال 1344 شمسی با تصویب هیات وزیران نام این شهرستان از معشور به ماهشهر تغییر یافت. طی این تقسیمات کشوری شهرهای هندیجان، جزیره خارک، و یازده دهستان به این شهر ملحق شده و بعدها شهر امیدیه و سربندر نیز به آن اضافه گردید. در طی 50 سال گذشته برخی از این شهرها از ماهشهر جدا شده و به شهرستانی مستقل تبدیل شده اند. در حال حاضر شهرستان بندر ماهشهر از دو بخش مرکزی و بندر امام خمینی(ره) تشکیل شده و دارای سه شهر با نامهای بندر ماهشهر، بندر امام خمینی(ره) و چمران و یک دهستان با نام جراحی و 65 روستا می باشد . شهرستان بندر ماهشهر از شمال به اهواز و رامشیر ، از غرب به شادگان، از شرق به امیدیه و هندیجان و از جنوب به خلیج فارس محصور می باشد.'''▼
<br />▼
{{جعبه شهرستان ایران
|نام‌رسمی= شهرستان بندر ماهشهر
سطر ۲۹ ⟵ ۳۳:
}}
'''شهرستان بندرماهشهر يكي از بنادر قديم كرانه خليج فارس می باشد. این شهرستان در زمان ساسانیان و در سال 231میلادی در زمان اردشیر اول با نام ریواردشیر که بعدها ریشهر نامیده شد بنا گردید.''' ▼
<br />
== '''تاریخ معاصر''' ==▼
▲'''شهرستان بندرماهشهر يكي از بنادر قديم كرانه خليج فارس می باشد. این شهرستان در زمان ساسانیان و در سال 231میلادی در زمان اردشیر اول با نام ریواردشیر که بعدها ریشهر نامیده شد بنا گردید.'''
در سفرنامه‌ها و تواریخ متعددی از ماهشهر با نام‌هایی همچون مه رویان، ماچول و معشور سخن به میان آمده است.
سطر ۵۳ ⟵ ۶۲:
از آثار تاریخی آن بقایای عمارات مخروبه‌ای به نام " تل کافران "، " تل شِکال "، آب انبارها و چاههای سنگ چین شده فراوان، و خرابه‌های آبادی ریشهر در حوالی شمال شرقی بندر ماهشهر است اشاره نمود.
بندر ماهشهر با احداث راه آهن سراسری و تأسیس و توسعه بندر شاپوردر اوایل حکومت پهلوی جان دوباره گرفت. پس از آن، به این بندر برای صدور نفت خام توجه شد و بتدریج با کشیده شدن لوله‌های نفت ـ که نفت را از آغاجاری به پالایشگاه آبادان و از آنجا به بندر ماهشهر می‌رساند ـ و با ایجاد مخازن نفت، روبه آبادانی گذاشت.▼
صدور نفت خام از این بندر در ۱۳۲۴ ش آغاز شد. در ۱۳۳۷ ش، شرکتهای عامل نفت ایران بندر دیگری برای صدور نفت خام در جزیره خارک ایجاد کردند و سپس با اجرای طرحی به نام "چم "، بندر ماهشهر به دلیل موقعیت جغرافیایی ممتاز در کنار خور موسی و دسترسی بهتر نفتکشها برای حمل و صدور فرآورده‌های نفتی پالایشگاه آبادان انتخاب و به بندری مجهز و امروزی تبدیل گردید.▼
در ۱۳۳۸ ش، نفت منطقة آغاجاری با خطوط لوله به این بندر ارسال و از آنجا به خارج از کشور صادر می‌شد . امروزه به جای آنکه نفت خام منطقة آغاجاری به بندر ماهشهر انتقال داده شود، فراورده‌های نفتی آبادان از طریق خط لوله به این مرکز حمل می‌شود.▼
<br />
== مردم ==
▲== '''تاریخ معاصر''' ==
▲'''شهرستان بندر ماهشهر در جنوب غربی ایران و جنوب استان خوزستان واقع گردیده و مساحت این شهرستان به میزان 1922 کیلومتر مربع می باشد. این شهرستان دارای 83 کیلومتر مرز آبی با خلیج فارس می باشد. در سال 1339 شمسی بخش بندر معشور که بخشی از توابع خرمشهر محسوب می شده به شهرستان ارتقاء و در سال 1344 شمسی با تصویب هیات وزیران نام این شهرستان از معشور به ماهشهر تغییر یافت. طی این تقسیمات کشوری شهرهای هندیجان، جزیره خارک، و یازده دهستان به این شهر ملحق شده و بعدها شهر امیدیه و سربندر نیز به آن اضافه گردید. در طی 50 سال گذشته برخی از این شهرها از ماهشهر جدا شده و به شهرستانی مستقل تبدیل شده اند. در حال حاضر شهرستان بندر ماهشهر از دو بخش مرکزی و بندر امام خمینی(ره) تشکیل شده و دارای سه شهر با نامهای بندر ماهشهر، بندر امام خمینی(ره) و چمران و یک دهستان با نام جراحی و 65 روستا می باشد . شهرستان بندر ماهشهر از شمال به اهواز و رامشیر ، از غرب به شادگان، از شرق به امیدیه و هندیجان و از جنوب به خلیج فارس محصور می باشد.'''
مردم بندر ماهشهر به علت موقعیت شهر دارای قومیت‌های مختلفی هستند که در کنار بومی‌های خود بندر ماهشهر، زندگی می‌کنند. مانند لر، بختیاری و عرب وحتی کرد و ترک و اتباع خارجی. بومی‌های بندر ماهشهر به چند دسته عمده تقسیم می‌شوند که عبارت اند از:
▲بندر ماهشهر با احداث راه آهن سراسری و تأسیس و توسعه بندر شاپوردر اوایل حکومت پهلوی جان دوباره گرفت. پس از آن، به این بندر برای صدور نفت خام توجه شد و بتدریج با کشیده شدن لوله‌های نفت ـ که نفت را از آغاجاری به پالایشگاه آبادان و از آنجا به بندر ماهشهر می‌رساند ـ و با ایجاد مخازن نفت، روبه آبادانی گذاشت.
# بندریان که شامل تیره‌ای از کعبیان قبان عراق بودند که به خاطر طاعون ۱۱۰۶ از عثمانی به بندر ماهشهر آمدند و پس از مدتی پارسی زبان شدند و همچنین بومی‌های قدیی تر بندر ماهشهر که به دلیل تلفیق فرهنگی و آداب و رسوم به صورت کلی یک طایفه (بندری) به حساب می‌آیند و بیشتر به ماهیگیری مشغول بودند.در حال حاضر طایفه شامل خانواده های بندری ،بندریان،سلطانی ،وطن خواه ،عاشوری ،عاشور بندری ،عتیقی ،گاموری و... می باشد
▲صدور نفت خام از این بندر در ۱۳۲۴ ش آغاز شد. در ۱۳۳۷ ش، شرکتهای عامل نفت ایران بندر دیگری برای صدور نفت خام در جزیره خارک ایجاد کردند و سپس با اجرای طرحی به نام "چم "، بندر ماهشهر به دلیل موقعیت جغرافیایی ممتاز در کنار خور موسی و دسترسی بهتر نفتکشها برای حمل و صدور فرآورده‌های نفتی پالایشگاه آبادان انتخاب و به بندری مجهز و امروزی تبدیل گردید.
# خانواده‌هایی که در کنار شاخه‌های خور که از دریا به خشکی منشعب شده بود ساکن بودند و به علت موقعیت استثنایی خور که لنج می‌توانست در ان رفت‌وآمد کند به کار تجارت مشغول بودند که در واقع علت سکونت آنها در این مکان‌ها می‌توان گفت که همین بوده‌است. (البته گروهی از از آنان به کشاورزی و دامپروری و ماهی گیری نیز مشغول بودند). البته این شاخه‌ها به جز شاخهٔ اصلی همه به علت عوامل طبیعی و انسانی از بین رفته‌اند.[۱۷][۲۶][۲۷]
# قنواتی‌ها که بیشتر به کار کشاورزی مشغول شدند چون نسبت به تجارت دریایی و ماهیگیری بی تجربه بودند. در حال حاضر طایفه قنوات شامل خانواده‌های قنواتی، قنواتیان، رئیس قنواتی ،محمدی،زکی زاده ،شیرخان،متقی ،ابرهیمیان،صالحی و… می‌باشد.
# لرها و بختیاریها و سایر اقوام که از حدود دههٔ ۲۰ و ۳۰ قرن معاصر و حتی قبل از ان برای کار در بندر صادراتی، گمرک و بعدها برای کار در شیمیایی رازی به بندر ماهشهر مهاجرت کردند و ساکن شدند.
همچنین در هنگام حمله عراق به ایران و تصرف و محاصره آبادان و خرمشهر سیل عظیم جمعیت مهاجر شهرهای غربی درگیر جنگ – آبادان و خرمشهر – به سوی بندر ماهشهر جمعیت این شهر را ناگهان زیاد کرد که خیلی از این مهاجرین، بعد از اتمام جنگ نیز در این شهرستان، ماندگار شدند. اکثر فارسی زبانان مهاجر بعدی از شهرستان هندیجان و اطراف آن (گویش به زبان محلی) یا کارکنان شرکت نفت از آبادان و آغاجاری و مسجدسلیمان و دیگر مناطق ایران می‌باشند که به بندر ماهشهر نقل مکان کرده، بیشتر در مناطق سازمانی بندر ماهشهر ساکن شدند و زبان فارسی را با لهجه‌ای متفاوت از ماهشهریها و با لهجه آبادانی تکلم می‌کنند.[۲۵]
ساکنان مهاجر جدید در سال‌های اخیر از شهرهای اطراف استان مانند کهگیلویه و بویر احمد و لرستان ایلام و شهرهای شمال استان خوزستان و نیز سایر استان‌ها و مناطق کشور برای اشتغال در صنایع پتروشیمی به این شهر آمده، ساکن شده‌اند. افزون بر اینها، به علت مجاورت این شهر با شهر هندیجان – که اساساً بخشی از این شهر به شمار می‌رود – گویش هندیجانی مشابه با گویش بوشهری نیز در این شهر رواج دارد که بیشتر ساکنان مناطق قدیمی شهر موسوم به ماهشهر قدیم را شامل می‌شوند. این شهر به دلیل وضع طبیعی مناسب بندرگاهی و اجرای طرحهای صدور فراورده‌های نفتی پالایشگاه آبادان و همچنین نزدیکی به بندرامام خمینی و مجتمعهای پتروشیمی مجاور آن، شهری مهاجرپذیر بوده‌است، به طوری که در ۱۳۶۵ شمسی از ۷۱۸۰۸ تن جمعیت آن، ۸ر۳۱٪ متولد شهرهای دیگر، ۱۲٪ متولد نقاط روستایی، و ۳٪ نیز اتباع غیر ایرانی بودند و بقیه (حدود ۵۵٪ از مردم بندر ماهشهر) بومی‌های قدیمی و اصلی بندر ماهشهر بوده‌اند (چهار گروه ذکر شده در بالا).
=== گویش ماهشهری ===
گویش ماهشهری گویشی است که مردم بومی و قدیمی بندر ماهشهر به آن تکلم می‌کنند و از جمله زبان‌های (گویش) فارس باستانی است. در این گویش که در لفظ محلی ''معشوری'' نامیده می‌شود با گویش بوشهری، لهجه آبادانی و گویش لری جنوبی همسانی‌های واژگانی و آوایی زیادی دیده می‌شود، واژگان کهنه و قدیمی زیادی وجود دارد. از نظر آواشناسی، آواهای مورد استفاده در این گویش با آواهای لهجه آبادانی و گویش بوشهری مطابقت دارد. از نظر دستوری تقریباً همسان گویش‌های بوشهری و لری جنوبی بوده و شیوه‌ای منحصر بفرد در نواحی جنوب خوزستان گرفته‌است. این گویش با اندکی تفاوت در هندیجان و بنادر دیلم و گناوه نیز صحبت می‌شود. این گویش دارای ادبیات شفاهی ویژه خود می‌باشد.[۲۸]
''':صرف فعل''': صرف افعال در گویش ماهشهری با فارسی محاوره‌ای تقریباً مطابقت دارد با اینحال در برخی موارد شباهت‌هایی به گویش محاوره‌ای بوشهری و لری بویژه در افعال استمراری در آن دیده می‌شود.[۲۹]
{| class="wikitable"
!گویش ماهشهری
!فارسی معیار
|-
|''bordom''
|''بردم''
|-
|''bordi''
|''بردی''
|-
|''bord-bordak''
|''برد''
|-
|''bordim''
|''بردیم''
|-
|''bordin''
|''بردید''
|-
|''bordan''
|''بردند''
|}
{| class="wikitable"
!گویش ماهشهری
!فارسی معیار
|-
|''Leshtom''
|''گذاشتم – اجازه دادم''
|-
|''Leshti''
|''گذاشتی – اجازه دادی''
|-
|''Lesht-leshtak''
|''گذاشت – اجازه داد''
|-
|''Leshtim''
|''گذاشتیم – اجازه دادیم''
|-
|''Leshtin''
|''گذاشتید – اجازه دادید''
|-
|''Leshtan''
|''گذاشتند – اجازه دادند''
|-
|''beiL''
|''بگذار – اجازه بده''
|}
▲در ۱۳۳۸ ش، نفت منطقة آغاجاری با خطوط لوله به این بندر ارسال و از آنجا به خارج از کشور صادر می‌شد . امروزه به جای آنکه نفت خام منطقة آغاجاری به بندر ماهشهر انتقال داده شود، فراورده‌های نفتی آبادان از طریق خط لوله به این مرکز حمل می‌شود.
▲<br />
== تقسیمات کشوری ==
* [[بخش مرکزی شهرستان بندر ماهشهر|بخش مرکزی]]
شهرها:
**
** [[شهر چمران|شهر چمران (جراحی)]]
**
***
*** شهرک شهیدرجایی
* [[بخش بندر امام خمینی]]
شهرها: [[بندر امام خمینی]]
| |||