ویکی‌پدیا

شهرستان بندر ماهشهر: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Mohsenzakizadeh (بحث | مشارکت‌ها)
۴۵ ویرایش‌ها
تکمیل
کپی کاری فله ای + مطالب بدون منبع
خط ۱:
{{coord|۳۰|۳۳|N|۴۹|۰۸|E|display=title}}
 
'''شهرستان بندر ماهشهر در جنوب غربی ایران و جنوب استان خوزستان واقع گردیده و مساحت این شهرستان به میزان 1922 کیلومتر مربع می باشد.  این شهرستان دارای 83 کیلومتر مرز آبی با خلیج فارس می باشد. در سال 1339 شمسی بخش بندر معشور که بخشی از توابع خرمشهر محسوب می شده به شهرستان ارتقاء و در سال 1344 شمسی با تصویب هیات وزیران نام این شهرستان از معشور به ماهشهر تغییر یافت. طی این تقسیمات کشوری شهرهای هندیجان، جزیره خارک، و یازده دهستان به این شهر ملحق شده و بعدها شهر امیدیه و سربندر نیز به آن اضافه گردید. در طی 50 سال گذشته برخی از این شهرها از ماهشهر جدا شده و به شهرستانی مستقل تبدیل شده اند. در حال حاضر شهرستان بندر ماهشهر از دو بخش مرکزی و بندر امام خمینی(ره) تشکیل شده و دارای سه شهر با نامهای بندر ماهشهر، بندر امام خمینی(ره) و چمران و یک دهستان با نام جراحی و  65 روستا می باشد .  شهرستان بندر ماهشهر از شمال به اهواز و رامشیر ، از غرب به شادگان، از شرق به امیدیه و هندیجان و از جنوب به خلیج فارس محصور می باشد.'''
 
<br />
{{جعبه شهرستان ایران
|نام‌رسمی= شهرستان بندر ماهشهر
سطر ۳۳ ⟵ ۲۹:
}}
 
'''شهرستان بندر ماهشهر''' یکی از شهرستان‌های [[استان خوزستان]] در جنوب ایران است. مرکز این شهرستان، شهر [[بندر ماهشهر]] است. [[بندر امام خمینی]] و [[شهر چمران]] از دیگر شهرهای آن هستند.
 
شهر ماهشهر از دو قسمت ماهشهر قدیم و ناحیه صنعتی تشکیل شده‌است. این شهر یکی از قطبهای بزرگ اقتصادی کشور به‌شمار می‌رود. از یک طرف منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی و از طرف دیگر اداره بنادر و کشتیرانی جایگاه ویژه‌ای را به این شهر اختصاص داده‌است.
<br />
شهرک بعثت نیز یکی از شهرک‌های بزرگ ماهشهر به‌شمار می‌رود که ساکنان آن اکثراً از خانواده‌های کارمندان شرکتهای پتروشیمی به‌شمار می‌آیند.
از دیگر شهرکها و روستاهای آن می‌توان به شهرک طالقانی و جراحی نام برد. در این شهر امکاناتی نظیر فرودگاه، راه‌آهن نیز موجود می‌باشد.
 
'''بندر ماهشهر''' به عنوان یکی از سه منطقه بادخیز استان خوزستان شناسایی شده و با نصب اولین توربین، نخستین شهر استان در تولید انرژی پاک برق بادی می‌باشد.
== '''تاریخ معاصر''' ==
 
'''شهرستان بندرماهشهر يكي از بنادر قديم كرانه خليج فارس می باشد. این شهرستان در زمان ساسانیان و در سال 231میلادی در زمان اردشیر اول با نام ریواردشیر که بعدها ریشهر نامیده شد بنا گردید.'''
 
در سفرنامه‌ها و تواریخ متعددی از ماهشهر با نام‌هایی همچون مه رویان، ماچول و معشور سخن به میان آمده است.
 
در سفرنامه ناصر خسرو قبادیانی(۳۹۴–۴۸۱قمری) اینگونه گفته شده، " از آنجا (عبادیان یا آبادان) پس از طی ده فرسنگ به شهر مه رویان( ماهشهر ) رسیدیم. شهری بزرگ است بر لب دریا نهاده بر جانب شرقی و بازاری بزرگ دارد و جامعی نیکو اما آب ایشان از آب باران، چاه و کاریز نبود که آب شیرین دهد. ایشان را حوض‌ها آبگیرها باشد که هرگز تنگی اب نبود و درآنجا سه کاروانسرای بزرگ ساخته‌اند هر یک از ان چون حصاری است محکم و عالی، در مسجد ادینه آنجا بر منبر نام یعقوب لیث دیدم نوشته. پرسیدم از یکی که حال چگونه بوده‌است گفت که یعقوب لیث تا این شهر گرفته بود و لیکن دیگر هیچ امیر خراسان را قوت نبوده‌است. در این تاریخ که من آنجا رسیدم این شهر به دست پسران اباکالنجار بود که ملک پاریس بود. و خواربار یعنی ماکول این شهر از شهرها و ولایت‌ها بردند که آن جا جز ماهی چیزی نباشد و این شهر باجگاهی است و کشتی بندان، چون از آنجا به جانب جنوب بر کنار دریا بروند ناحیت توه و کازرون باشد و من در این شهر مه رویان بماندم به سبب آنکه بگفتند راه‌ها نا ایمن است از آن که پسران اباکالنجار را با هم جنگ و خصومت بود و هر یک سری می‌کشتند و ملک مشوش گشته بود. "  
 
همانطوری که در متن بالا ذکر شده فاصله عبادیان یا آبادان تا مه رویان ۱۰ فرسنگ بوده، که حدود 70 کیلومتر راه میشود و چون از راه آبی توسط کشتی طی شده، جایی حوالی ماهشهر کنونی می باشد.
 
تاریخ‌نویسانی همچون حمزه اصفهانی نام پیشین این شهر ریواردشیر (ریشهر) نوشته‌اند. همچنین نوشته‌اند که گروهی از دبیران ساسانی پس از فتح تیسفون به‌دست عرب‌ها، به ریشهر ('''ماهشهر''') پناه بردند.
 
ماچول منطقه‌ای سرسبز بوده چنان‌که ابن بطوطه جهانگرد اندلسی در سفرنامه خود نوشته‌است: « از بندر ماچول تا هندوان در زیر سایه درختان راه می‌رفتیم و در روز روشن از انبوهی درختان کم‌تر نور آفتاب را می‌دیدیم. » هندوان در این‌جا نام دیگر هندیجان است.
 
ابن بطوطه، این بندر را «ماچول» نامیده که به نظر سلطانی بهبهانی، همان معشور است که از عشر (گمرک) گرفته شده‌است. به نوشتة ابن بطوطه، ماچول شهر کوچکی بوده با زمینهای شوره زار و بدون درخت و سبزه، و دارای یکی از بزرگترین بازارها بوده و از رامز (رامهرمز) به آنجا حبوبات می‌برده‌اند، و از ماچول تا رامز از طریق بیابان سه روز راه بوده‌است.
 
بندر معشور ( ماهشهر ) در دوره صفویه و بعداز آن اهمیت چندانی نداشته و اسمی از آن در کتب تاریخی و جغرافیایی نیامده‌است. کُرزُن که در اواخر دوره قاجاریه به جنوب ایران سفر کرده بود، بندر معشور را بندری حقیر دانسته که نام و نشان سابق خود را از دست داده معرفی می کند.
 
در اوایل قرن چهاردهم شمسی، اواخر قرن نوزدهم میلادی، ماهشهر بندر کوچکی بود که از آنجا کشتیهای محلی کالاهای وارداتی و صادراتی را برای قبایل عرب همسایه حمل می‌کردند. کازرونی فاصله آن را تا دریا یک فرسنگ و نیم می داند.
 
نام کهنی که پس از آن در متون برای این شهر دیده می‌شود ماچول است. این نام بعدها به صورت ماشول و معشور درآمده و سپس با تصویب فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال 1344 شمسی نام آن به ماهشهر تغییر یافت. مردم بومی به آن مه‌شور(یا معشور) می‌گویند.
 
معشور واژه ای عربی است که از دو بخش "مع" و "شور" تشکیل شده است. معشور اسم مفعول بوده و چون این بندر در گذشته دارای تجارت، صادرات و واردات بوده و مالیات گمرکی را همانند بصره ده به یک می پرداخته ، نامش بدین صورت نهاده شده است.
 
از آثار تاریخی آن بقایای عمارات مخروبه‌ای به نام " تل کافران "، " تل شِکال "، آب انبارها و چاههای سنگ چین شده فراوان، و خرابه‌های آبادی ریشهر در حوالی شمال شرقی بندر ماهشهر است اشاره نمود.
 
بندر ماهشهر با احداث راه آهن سراسری و تأسیس و توسعه بندر شاپوردر اوایل حکومت پهلوی جان دوباره گرفت. پس از آن، به این بندر برای صدور نفت خام توجه شد و بتدریج با کشیده شدن لوله‌های نفت ـ که نفت را از آغاجاری به پالایشگاه آبادان و از آنجا به بندر ماهشهر می‌رساند ـ و با ایجاد مخازن نفت، روبه آبادانی گذاشت.
 
صدور نفت خام از این بندر در ۱۳۲۴ ش آغاز شد. در ۱۳۳۷ ش، شرکتهای عامل نفت ایران بندر دیگری برای صدور نفت خام در جزیره خارک ایجاد کردند و سپس با اجرای طرحی به نام "چم "، بندر ماهشهر به دلیل موقعیت جغرافیایی ممتاز در کنار خور موسی و دسترسی بهتر نفتکشها برای حمل و صدور فرآورده‌های نفتی پالایشگاه آبادان انتخاب و به بندری مجهز و امروزی تبدیل گردید.
 
در ۱۳۳۸ ش، نفت منطقة آغاجاری با خطوط لوله به این بندر ارسال و از آنجا به خارج از کشور صادر می‌شد . امروزه به جای آنکه نفت خام منطقة آغاجاری به بندر ماهشهر انتقال داده شود، فراورده‌های نفتی آبادان از طریق خط لوله به این مرکز حمل می‌شود.
<br />
 
== مردم ==
 
 
 
مردم بندر ماهشهر به علت موقعیت شهر دارای قومیت‌های مختلفی هستند که در کنار بومی‌های خود بندر ماهشهر، زندگی می‌کنند. مانند لر، بختیاری و عرب وحتی کرد و ترک و اتباع خارجی. بومی‌های بندر ماهشهر به چند دسته عمده تقسیم می‌شوند که عبارت اند از:
 
# بندریان که شامل تیره‌ای از کعبیان قبان عراق بودند که به خاطر طاعون ۱۱۰۶ از عثمانی به بندر ماهشهر آمدند و پس از مدتی پارسی زبان شدند و همچنین بومی‌های قدیی تر بندر ماهشهر که به دلیل تلفیق فرهنگی و آداب و رسوم به صورت کلی یک طایفه (بندری) به حساب می‌آیند و بیشتر به ماهیگیری مشغول بودند.در حال حاضر طایفه شامل خانواده های بندری ،بندریان،سلطانی ،وطن خواه ،عاشوری ،عاشور بندری ،عتیقی ،گاموری و... می باشد
# خانواده‌هایی که در کنار شاخه‌های خور که از دریا به خشکی منشعب شده بود ساکن بودند و به علت موقعیت استثنایی خور که لنج می‌توانست در ان رفت‌وآمد کند به کار تجارت مشغول بودند که در واقع علت سکونت آنها در این مکان‌ها می‌توان گفت که همین بوده‌است. (البته گروهی از از آنان به کشاورزی و دامپروری و ماهی گیری نیز مشغول بودند). البته این شاخه‌ها به جز شاخهٔ اصلی همه به علت عوامل طبیعی و انسانی از بین رفته‌اند.[۱۷][۲۶][۲۷]
# قنواتی‌ها که بیشتر به کار کشاورزی مشغول شدند چون نسبت به تجارت دریایی و ماهیگیری بی تجربه بودند. در حال حاضر طایفه قنوات شامل خانواده‌های قنواتی، قنواتیان، رئیس قنواتی ،محمدی،زکی زاده ،شیرخان،متقی ،ابرهیمیان،صالحی و… می‌باشد.
# لرها و بختیاریها و سایر اقوام که از حدود دههٔ ۲۰ و ۳۰ قرن معاصر و حتی قبل از ان برای کار در بندر صادراتی، گمرک و بعدها برای کار در شیمیایی رازی به بندر ماهشهر مهاجرت کردند و ساکن شدند.
 
همچنین در هنگام حمله عراق به ایران و تصرف و محاصره آبادان و خرمشهر سیل عظیم جمعیت مهاجر شهرهای غربی درگیر جنگ – آبادان و خرمشهر – به سوی بندر ماهشهر جمعیت این شهر را ناگهان زیاد کرد که خیلی از این مهاجرین، بعد از اتمام جنگ نیز در این شهرستان، ماندگار شدند. اکثر فارسی زبانان مهاجر بعدی از شهرستان هندیجان و اطراف آن (گویش به زبان محلی) یا کارکنان شرکت نفت از آبادان و آغاجاری و مسجدسلیمان و دیگر مناطق ایران می‌باشند که به بندر ماهشهر نقل مکان کرده، بیشتر در مناطق سازمانی بندر ماهشهر ساکن شدند و زبان فارسی را با لهجه‌ای متفاوت از ماهشهریها و با لهجه آبادانی تکلم می‌کنند.[۲۵]
 
ساکنان مهاجر جدید در سال‌های اخیر از شهرهای اطراف استان مانند کهگیلویه و بویر احمد و لرستان ایلام و شهرهای شمال استان خوزستان و نیز سایر استان‌ها و مناطق کشور برای اشتغال در صنایع پتروشیمی به این شهر آمده، ساکن شده‌اند. افزون بر اینها، به علت مجاورت این شهر با شهر هندیجان – که اساساً بخشی از این شهر به شمار می‌رود – گویش هندیجانی مشابه با گویش بوشهری نیز در این شهر رواج دارد که بیشتر ساکنان مناطق قدیمی شهر موسوم به ماهشهر قدیم را شامل می‌شوند. این شهر به دلیل وضع طبیعی مناسب بندرگاهی و اجرای طرحهای صدور فراورده‌های نفتی پالایشگاه آبادان و همچنین نزدیکی به بندرامام خمینی و مجتمعهای پتروشیمی مجاور آن، شهری مهاجرپذیر بوده‌است، به طوری که در ۱۳۶۵ شمسی از ۷۱۸۰۸ تن جمعیت آن، ۸ر۳۱٪ متولد شهرهای دیگر، ۱۲٪ متولد نقاط روستایی، و ۳٪ نیز اتباع غیر ایرانی بودند و بقیه (حدود ۵۵٪ از مردم بندر ماهشهر) بومی‌های قدیمی و اصلی بندر ماهشهر بوده‌اند (چهار گروه ذکر شده در بالا).
 
=== گویش ماهشهری ===
گویش ماهشهری گویشی است که مردم بومی و قدیمی بندر ماهشهر به آن تکلم می‌کنند و از جمله زبان‌های (گویش) فارس باستانی است. در این گویش که در لفظ محلی ''معشوری'' نامیده می‌شود با گویش بوشهری، لهجه آبادانی و گویش لری جنوبی همسانی‌های واژگانی و آوایی زیادی دیده می‌شود، واژگان کهنه و قدیمی زیادی وجود دارد. از نظر آواشناسی، آواهای مورد استفاده در این گویش با آواهای لهجه آبادانی و گویش بوشهری مطابقت دارد. از نظر دستوری تقریباً همسان گویش‌های بوشهری و لری جنوبی بوده و شیوه‌ای منحصر بفرد در نواحی جنوب خوزستان گرفته‌است. این گویش با اندکی تفاوت در هندیجان و بنادر دیلم و گناوه نیز صحبت می‌شود. این گویش دارای ادبیات شفاهی ویژه خود می‌باشد.[۲۸]
 
''':صرف فعل''': صرف افعال در گویش ماهشهری با فارسی محاوره‌ای تقریباً مطابقت دارد با اینحال در برخی موارد شباهت‌هایی به گویش محاوره‌ای بوشهری و لری بویژه در افعال استمراری در آن دیده می‌شود.[۲۹]
{| class="wikitable"
!گویش ماهشهری
!فارسی معیار
|-
|''bordom''
|''بردم''
|-
|''bordi''
|''بردی''
|-
|''bord-bordak''
|''برد''
|-
|''bordim''
|''بردیم''
|-
|''bordin''
|''بردید''
|-
|''bordan''
|''بردند''
|}
{| class="wikitable"
!گویش ماهشهری
!فارسی معیار
|-
|''Leshtom''
|''گذاشتم – اجازه دادم''
|-
|''Leshti''
|''گذاشتی – اجازه دادی''
|-
|''Lesht-leshtak''
|''گذاشت – اجازه داد''
|-
|''Leshtim''
|''گذاشتیم – اجازه دادیم''
|-
|''Leshtin''
|''گذاشتید – اجازه دادید''
|-
|''Leshtan''
|''گذاشتند – اجازه دادند''
|-
|''beiL''
|''بگذار – اجازه بده''
|}
 
== تقسیمات کشوری ==
* [[بخش مرکزی شهرستان بندر ماهشهر|بخش مرکزی]]
شهرها:
** [[بندر ماهشهر]]
 
**[[بندر ماهشهر]]
** [[شهر چمران|شهر چمران (جراحی)]]
*** [[شهرک بعثت (ممکو)]]
*** [[شهرک طالقانی]]
*** شهرک شهیدرجایی
* [[بخش بندر امام خمینی]]
** دهستان بندر امام خمینی
 
شهرها: [[بندر امام خمینی]]
 
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/شهرستان_بندر_ماهشهر»